Кардаітавыя
Кардаітавыя[1] (Cordaitales) — клас выкапнёвых раслін ад тыпу голанасенныя. Дрэвы і, магчыма, хмызнякі. Раслі ў карбоне і пермі.
| Кардаітавыя | ||||||||||
 Cordaites lungatus | ||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||
Cordaitales | ||||||||||
| сямейства | ||||||||||
† Cordaitaceae | ||||||||||
| ||||||||||
Апісанне
Гэта былі пераважна дрэвы да 30 м вышыні і больш 0,5 м у дыяметры з монападыяльным разгалінаваннем. Сцёблам было характэрна другаснае патаўшчэнне. Па структуры драўніны адны прадстаўнікі былі падобныя на хвойныя, іншыя адрозніваліся добра развітым асяродкам, чым нагадвалі сагаўнікі.
Лістаразмяшчэнне спіральнае. Лісты кардаітаў былі скурыстыя, шырокалінейныя ці вузкаланцэтныя. У іншых відаў лісты былі дробныя, да 3-4 см, у другіх — буйныя, да 1 м даўжыні і да 20 см шырыні. Жылкаванне паралельнае, жылкі слаба дыхатамічна разгаліноўваліся.
Кардаіты былі двухдомнымі раслінамі.
Мужчынскія шышкі (мікрастробілы) уяўлялі цесныя каташкападобныя ўтварэнні. На восі мужчынскай шышкі спіральна размяшчаліся бясплодныя лускі і мікраспарафілы з 1-6 мікраспарангіямі на вярхушцы. Мікраспоры да 0,5 мм у папярочніку мелі адзін паветраны мяшок вакол усёй мікраспоры. У прарослых мікраспорах знаходзілі вялікі лік клетак (верагодна, праталіяльных). Мужчынскі гаметафіт быў, такім чынам, менш рэдукаваным, чым у сучасных голанасенных раслін.
Жаночыя шышкі знешне падобныя на мужчынскія, але мелі больш складаную будову. На восі спіральна размяшчаліся лускападобныя лісты і ўперамешку з імі кароткія парасткі. У аснове гэтых парасткаў былі 1-2 лісты. На верхавінах парасткаў размяшчалася па адным семязачатку. Семязачаткі мелі тоўсты інтэгумент з пылкаўваходам наверсе. Далей размяшчаўся нуцэлус. У цэнтры семязачатка знаходзіўся эндасперм з архегоніямі. На вярхушцы нуцэлуса была пылковая камера, у якую траплялі мікраспоры. Апладненне адбывалася, верагодна, рухомымі сперматазоідамі. Зародак невядомы.
Пашырэнне
Яны вядомы з сярэдняга карбону, шырокае распаўсюджанне атрымалі ў канцы карбону і пермі. У пачатку трыясавага перыяду яны вымерлі. На тэрыторыі Беларусі іх выкапнёвыя рэшткі (лісце, насенне і г.д.) адзначаны ў адкладах сярэдняга, позняга карбону і пермі. Раслі паблізу вадаёмаў.
Зноскі
Літаратура
- Сапегін Л. М. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6