Нямянчыне
Нямянчыне (літ.: Nemenčinė, польск.: Niemenczyn, традыцыйная беларуская назва — Немянчын) — горад у Літве, пры ўпадзенні рэчкі Нямянча ў Вілію. Цэнтр гарадской і сельскай сянюній Вільнюскага раёна Вільнюскага павета. Насельніцтва 5879 чал. (2009). Знаходзіцца за 20 км на паўночны ўсход ад Вільнюса; на шашы Вільнюс — Швянчоніс.
Горад
Нямянчыне на карце Літвы   | ||||||||||||||||||||||
Назва
Тапонім «Немянчын» утварыўся ад назвы рэчкі Немянчынка (Нямянча). Тым часам гідронім выводзяць з літоўскай мовы як спалучэнне выразу «не мана», што азначае «не маё», і слова «чынай», што азначае «тут». Абапіраючыся на такую інтэрпрэтацыю, даследчыкі мяркуюць, што рэчка была мяжою паміж старажытнымі княствамі. Іх меркаванне падмацоўвае даўняе гарадзішча з I—IV стагоддзяў, якое знаходзіцца за 1,5 км на поўнач ад Немянчына[2].
Гісторыя
Першы пісьмовы ўспамін пра Немянчын датуецца 1338 годам. У 1387 годзе вялікі князь літоўскі Ягайла заснаваў тут першы касцёл. У 1434 годзе паселішчам валодаў Андрэй Саковіч.
.jpg)
У 1557 годзе мясцовых жыхароў вызвалілі ад падаткаў з наданнем абавязку ўтрымліваць масты праз Вілію. Паводле звестак за 1569 год Немянчын знаходзіўся ва ўладанні вялікіх князёў. У 1766 годзе з мястэчка, а таксама вёсак Немянчын і Геяны ўтварылася асобнае нягродавае староства[3]. 27 красавіка 1794 года паміж паўстанцамі Тадэвуша Касцюшкі і расійскімі войскамі адбылася бітва пад Немянчынам.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Немянчын апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, у Віленскім павеце. У часы вызваленчага паўстання (1830—1831) у ваколіцах мястэчка адбыліся сутычкі з расійскімі войскамі.
У 1920 годзе Немянчын апынуўся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Віленска-Троцкага павета Віленскага ваяводства.
У 1939 годзе Нямянчыне апынулася ў складзе Літвы, дзе 10 кастрычніка 1955 атрымала статус горада. У 2004 адбылося афіцыйнае зацверджанне гарадскага герба.
Насельніцтва
- XIX стагоддзе: 1867 — 420 чал.[4]
- XX стагоддзе: 1959 — 2081 чал.; 1970 — 3139 чал.; 1976 — 3700 чал.; ; 1979 — 4075 чал.; 1989 — 5612 чал.
- XXI стагоддзе: 2001 — 5892 чал., з іх 56,3 % палякаў, 24,2 % літоўцаў, 12,1 % рускіх, 7,2 % беларусаў; 2009 — 5879 чал.
Інфраструктура
У Нямянчыне працуюць 2 гімназіі, гарадская і дзіцячая бібліятэкі, тэатр. У першую суботу сакавіка ў месце праходзіць кірмаш «Немянчынскі Казючык».
Турыстычная інфармацыя
У Нямянчыне дзейнічае Этнаграфічны музей Віленшчыны.
Славутасці
- Касцёл Святога Міхаіла Архангела (1855)
- Могілкі каталіцкія, капліца
Месты-сябры
Зноскі
Літаратура
- Niemenczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat (польск.). — Warszawa, 1886. S. 85—86.
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нямянчыне
