Сільвія (балет)

Падрыхтоўка

У 1875 годзе Парыжская опера абрала для балета «Сільвія» лібрэта Барб’е і Рэйнаха. Таксама быў абраны харэографам «Сільвіі» Луі Мерант, у першую чаргу на падставе багатага досведу ў гэтай галіне і яго становішча першага балетмайстра ў Парыжскай оперы. У той час усе іншыя харэографы былі недаступныя.^[5]

Рэпетыцыі для «Сільвіі» пачаліся 15 жніўня 1875 года, калі толькі першая трэць музыкі была напісана. На працягу ўсяго перыяду рэпетыцый партытура пастаянна пераглядалася Л. Дэлібам, часта пры дапамозе Меранта і Рыты Сангалі, якія танцавалі вядучыя ролі. Такое пашырэнне партытуры было складаным працэсам, напоўненым шматлікімі перапрацоўкамі і новымі пачаткамі. Мерант быў асабліва патрабавальны да Дэліба і рэгулярна прасіў унесці змены ў партытуру, каб уключыць сваю харэаграфію; аднак, Леа Дэліб своечасова ўносіў усе змены.^[5]

1876: Парыжская Опера (Мерант)

«Сільвія, або німфа Дыяны» была першым балетам, які быў паказаны ў нядаўна пабудаванай оперы Гарнье, але зроблена была гэта з экстравагантнасцю. Шыкоўныя дэкарацыі Жуля Шэрэ былі дрэнна асветлены, што пагаршала якасць пастаноўкі. Аднак касцюмы, распрацаваныя Лакостам, былі высока ацэнены. У рэшце рэшт музыка Л. Дэліба выратавала пастаноўку. Без такой высока ацэненай музыкі балет хутка адышоў бы ў невядомасць.

Ва ўзросце 27 гадоў Рыта Сангалі была галоўнай балерынай Парыжскай оперы, і, такім чынам, была відавочным выбарам для ролі Сільвіі. Сангалі была апісана як танцоўшчыца, якая мела «цудоўны целасклад», але не эфектныя танцавальныя навыкі. Тым не менш, яна была адзінай балерынай, якая вучыла ролю, і аднойчы балет давялося часова закрыць, калі яна атрымала траўму.^[5]

1901: Імператарскі балет (Іванаў і Герт)

Сярод першых важных версій «Сільвіі, або німфы Дыяны» пасля арыгінальнай пастаноўкі 1876 года была пастаноўка, прадстаўленая Імператарскім балетам у Марыінскім тэатры ў Санкт-Пецярбургу 15 снежня [па ст. ст. 2 снежня] 1901 года.^[6] Балет быў пастаўлены ў Расіі і раней: у 1886 годзе балерына Антаньета Дэль’Эра (вядомая роляй Феі Цукровай Слівы ў «Шчаўкунку» (1892)) выконвала ўрыўкі з балета ў тэатры «Аркадыя» ў Санкт-Пецярбургу, а ў 1892 годзе балерына Карлота Брыянца (вядомая выканаўца ролі прынцэсы Аўроры ў «Спячай прыгажуні» (1890)) выканала поўнаметражную працу ў маскоўскім тэатры «Фантазія».^[6]

Пастаноўка Марыінскага тэатра першапачаткова планавалася на сезон 1900—1901 у пастаноўцы пад кіраўніцтвам Сяргея Дзягілева з дэкарацыямі і касцюмамі, распрацаванымі Аляксандрам Бенуа, і харэаграфіяй братоў Сяргея і Мікалая Легата.^[6] Але рознагалоссі паміж Дзягілевым і дырэктарам Імператарскіх тэатраў князем Валконскім прывялі да таго, што праект быў скасаваны, а сувязь Дзягілева з Імператарскімі тэатрамі была спынена.^[6] Тым не менш, балет быў перанесены на сезон 1901—1902 у версіі Льва Іванава, другога балетмайстра Імператарскага тэатра, смерць якога у снежні 1901 года прымусіла рэжысёра перадаць праект вядомаму першаму танцоўшчыку Паўлу Герту.^[6] Магчыма, самым значным укладам Іванава ў гісторыю балета стала змена назвы з «Сільвія, або німфа Дыяны» на проста «Сільвія».^[6]

У акцёрскім складзе былі вялікая прыма-балерына Вольга Праабражэнская ў галоўнай ролі і танцор Сяргей Легат у ролі пастуха Аміна. Сярод другасных персанажаў балета таксама была маладая Агрыпіна Ваганава ў ролі німфы багіні Дыяны і Павел Герт у ролі Арыёна.^[7]

Танцы балерыны Праабражэнскай мелі вялікі поспех, але не сам спектакль. Рэдактар-выдавец «Пецярбургскай газеты» Сяргей Худзякоў, эксперт па балеце, адзін з аўтараў лібрэта для некалькіх балетаў, пастаўленых у Марыінскім тэатры,^[8] быў адным з некалькіх крытыкаў, якія скардзіліся, што харэаграфія Іванава/Герта была дрэннай якасці, а лібрэта было надзвычай слабым.^[6] Таксама няўдачы балета паспрыяў той факт, што кіраўніцтва не дазволіла стварыць новыя дэкарацыі, замест гэтага выкарыстоўваліся дэкарацыі з пастановак, якія ўжо не выконваліся.^[6] Ужо пасля пяці спектакляў «Сільвія» была выведзена з рэпертуару тэатра.^[6] Нягледзячы на гэта, урыўкі з балета былі ўключаны ў гала-мерапрыемствы.^[9]

Балерына Ганна Паўлава часам уключала ў сваі сусветныя гастролі многія фрагменты з пастаноўкі 1902 года ў рэдакцыі балетмайстра Івана Хлюсціна.^[9] На адным з яе выступленняў у Лондане прысутнічаў малады Фрэдэрык Аштан, успаміны пра выступленне Паўлавы натхнілі яго на стварэнне ўласнай вядомай версіі для балерыны Марго Фонтэйн у 1952 годзе.^[10]

1952: Каралеўскі балет (Аштан)

Ф. Аштан паставіў «Сільвію» з новай харэаграфіяй у 1952 годзе. Як кажуць, цікавасць Ф. Аштана да «Сільвіі» выклікаў сон, які ён прысніў у 1946 годзе. У сне Леа Дэліб даручыў Аштану ажывіць недаацэнены балет, і Аштан, прачнуўшыся, узяўся за гэта.^[11] Майстар зрабіў харэаграфію для «Сільвіі» з моцным акцэнтам на вядучай ролі; фактычна ён распрацаваў увесь балет як даніну павагі Марго Фонтэйн, танцоўшчыцы, з якой ён працаваў. Клайв Барнс, амерыканскі драматычны крытык, адзначыў: «Увесь балет — гэта гірлянда, падораная балерыне яе харэографам».^[11][12] Гэтая «гірлянда» была пыстаўлена Каралеўскім балетам і ўпершыню была выканана ў Каралеўскім оперным тэатры ў Лондане 3 верасня 1952 года. Марго Фонтэйн сыграла галоўную ролю Сільвіі, Амінта сыграў Майкл Сомс, Арыёна — Джон Харт^[13], а Эраса — Аляксандр Грант.

• Сільвія — німфа Дыяны
• Амінта — юнак-пастух
• Дзіяна — багіня палявання
• Эрас — бог кахання
• Арыён — чорны паляўнічы

Дзея I: Свяшчэнны лес

Балет пачынаецца са сцэны пакланення, дзе істоты лесу танцуюць перад Эрасам. Амінта, пакорлівы пастух, выпадкова тряпляе на іх, парушаючы іх рытуал. Цяпер Сільвія, аб’ект жадання Амінты, выходзіць на сцэну са сваімі паляўнічымі, каб здзеквацца з бога кахання. Амінта спрабуе схавацца, але Сільвія ў рэшце рэшт знаходзіць свайго пераследавальніка і, запалёная, паварочвае лук да Эраса. Амінта абараняе бажаство, але сам паранены. Эрас у сваю чаргу страляе ў Сільвію. Яна збітая, і хаця і не цяжка параненая, але гэтай траўмы дастаткова, каб выгнаць яе за сцэну.

Паляўнічы Арыён таксама назіраў за Сільвіяй. Арыён хаваецца, калі Сільвія вяртаецца; на гэты раз яна прыхільна ставіцца да Амінты. Пакуль паляўнічая галосіць па сваёй ахвяры, яе выкрадае Арыён і вывозіць. Сяляне смуткуюць па Амінце, пакуль замаскіраваны Эрас не ажыўляе пастуха. Эрас раскрывае сваю сапраўдную асобу і паведамляе Амінце пра дзеянні Арыёна.

Дзея II: Пячора Арыёна на востраве

Сільвія знаходзіцца ў палоне на востраве ў сховішчы Арыёна, дзе ён безвынікова спакушае яе каштоўнасцямі і віном. Цяпер Сільвія смуткуе над Амінтай, настальгічна песціць стралу, выцягнутую з яе грудзей. Калі Арыён выкрадае стралу, Сільвія вырашае напаіць яго, каб ён страціў прытомнасць, гэтак яна вяртае сваю стралу і звяртаецца да Эраса па дапамогу. Заклікі Сільвіі маюць плён — Эрас хутка прыбывае і паказвае ёй Амінта, які чакае яе. Яны адпраўляюцца ў храм Дыяны, дзе чакае каханы Сільвіі.

Дзея III: Марское ўзбярэжжа каля храма Дыяны

Амінта прыходзіць у храм Дыяны, каб знайсці вакханку, але не Сільвію, якая хутка прыедзе з Эрасам. Пасля некалькіх імгненняў радасці пры сустрэчы, з’яўляецца Арыён, які шукае Сільвію. Ён і Амінта змагаюцца; Сільвія барыкадуецца ў святыні Дыяны, а Арыён спрабуе рушыць услед. Багіня палявання, абураная гэтым учынкам, б’е Арыёна і адмаўляе саюз Амінты і Сільвіі. Спагадлівы Эрас дае Дыяне відзеж. Багіня ўспамінае ўласную юную любоў да Эндыміёна, таксама пастуха. Дыяна перажывае і адмяняе свой указ. Амінта і Сільвія аб’ядноўваюцца ў адпаведнасці з добрай воляй бажаствоў.

У гэтым спісе згадваюцца толькі поўнаметражныя альбо значныя пастаноўкі; аднак было шмат выступаў з кароткімі ўрыўкамі, асабліва ў Лондане.

• Джон Ноймаер & Рэне Сервін. «Сільвія» (Гамбургскі балет). Accessed June 5, 2005.