Organela

Naziv organela je nastao po analogiji sa ćelijskim struktura s tjelesnim organima, o čemu svedoče najraniji radovi u kojima se spominje isključivo latinski naziv organum. Prvi koji je upotrebio deminutivni oblik „organulum“ bio je njemački zoolog Karl August Mobijus (1884.). Iz konteksta njegovog saopćenja vidljivo je da se u izboru ovog naziva ograničio na reprodukcijske strukture jednoćelijskih organizama.^[2][3][4][5]

Termin organela se ustalio tek nekoliko godina kasnije kada je obuhvatio i ćelijske strukture višećelijskih organizama, o čemu svjedoči djelo „Organi ili organele“ Bengta Lidforsa iz 1915. Dvadesetih godina 19. stoljeća, organele su zadobile razna značenja, od pokretnih ćelijskih cjelina, do vanćelijskih i unutarćelijskih skeletnih sastava. Unatoč prijedlogu Alberta Frej-Vislinga (1978.) da se naziv odnosi samo na strukture koje pretvaraju energiju (centrosom, ribosom, jedarce), i tvrdnjama zagovornika endosimbiotske teorije, prema kojoj organela mora sadržavati sopstvene samoobnovljive strukture (mitohondrija, hloroplast), do danas se zadržala ranije prihvaćena definicija.

Organele su vidljive isključivo pomoču mikroskopa. Najraznovrsnije strukture organela nađene su kod eukariotskih ćelija viših organizama, iako su nedavno podneseni i dokazi o njihovom prisustvu i kod prokariota.^[6] Uz već pomenute organele postoje i ćelijske strukture sastavljene od nakupina makromolekula, koje imaju određenu specifičnu funkciju, a za koje se ne može upotrijebiti isti naziv.

Eukarioti imaju strukturno najsloženiji tip ćelija. Po definiciji, organizirani su u manje odjeljke zatvorene lipidnim membranama, koje su slične ćelijskog membrani. Veće organele, kao što su npr. jedro i vakuole, raspoznaju se već pod svjetlosnim mikroskopom, pa se ubrajaju među prva otkrića nakon izuma mikroskopa.

Ostale strukture:

• Citosol
• Endomembranski sastav
• Nukleosom
• Mikrotubule
• Ćelijska membrana

Prokarioti nemaju eukariotsku složenosti, pa se ranije smatralo da imaju jako oskudnu unutrašnju organizaciju, tj. da nemaju unutrašnje strukture sa membranama. Te su tvrdnje u pitanje dovela nedavna otkrića proteinskih mikroodeljaka i lipidnih magnetozoma.

^{[7][8][9][10][11][12][13][14]}

• 
  Akrosom
• 
  Lizosom
• 
  Mitohondrija
• 
  Mikrotubuli
• 
  Golgijev aparat

• Ćelije
• Tkivo

• Drvo života eurkariota Arhivirano 29. 1. 2012. na Wayback Machine