کۆتلین (زمانی بەرنامەداڕێژی)

ناوەکە لە دوورگەی کۆتلین وەرگیراوە کە دوورگەیەکی ڕووسییە لە کەنداوی فینلاند لە نزیک سەنت پیتەرزبۆرگ لەنزیک ئاندرێ برێسلاڤ، دیزاینەری سەرەکی پێشووی کۆتلین باسی لەوە کردووە کە تیمەکە بڕیاریاندا ناوەکە لەناوی دوورگەوە وەربگرن، ھەروەک چۆن زمانی بەرنامەسازی جاڤا ناوی دوورگەی جاڤای ئیندۆنیزیا وەرگیراوە،^[٨] (ھەرچەندە دەوترێت ناوی زمانەکە لە " java" زاراوەیەکی زەق و زەنگی ئەمریکییە بۆ قاوە^[٩] بەڵام خۆی لە ڕاستیدا لەناوی دوورگەکەوە وەرگیراوە).^[١٠]

لە تەمموزی ٢٠١١ کۆمپانیای JetBrains پەردەی لەسەر پرۆژەی کۆتلین لادا کە زمانێکی نوێیە بۆ JVM کە ساڵێک بوو لە قۆناغی پەرەپێداندا بوو^[١١] دیمیتری جێمیرۆڤ سەرۆکی کۆمپانیای JetBrains ڕایگەیاند کە زۆربەی زمانەکان ئەو تایبەتمەندیانەیان نەبووە کە بەدوایدا دەگەڕان، جگە لە Scala، بەڵام ئەو کاتە خاوی کۆمپایلەری سکالای وەک کەموکوڕی ھێنایەوە^[١١] یەکێک لە ئامانجە ڕاگەیەندراوەکانی کۆتلین ئەوەیە کە بە خێرایی وەک جاڤا کۆمپایل بکات، لە شوباتی ٢٠١٢ کۆمپانیای JetBrains سەرچاوە کراوەی پڕۆژەکەی لە ژێر مۆڵەتی Apache 2 وەرگرت.^[١٢]

جێت برەین ھیوای خواست کە زمانە نوێیەکە ببێتە ھۆی فرۆشی IntelliJ IDEA . ^[١٣]

کۆتلین ١.٠ لە ١٥ ی شوباتی ٢٠١٦ بڵاوکرایەوە^[١٤] ئەمە بە یەکەم بڵاوکردنەوەی فەرمی جێگیر دادەنرێت و جێت برەین پابەند بووە بە گونجانی درێژخایەن کە لەم وەشانەیەوە دەست پێدەکات.

لە کۆنگرەی Google I/O ٢٠١٧ گۆگڵ پشتگیری پلە یەکی بۆ Kotlin لەسەر ئەندرۆید ڕاگەیاند.^[١٥]

ئاندرێ برێسلاڤ سەرۆکی پەرەپێدان ڕایگەیاندووە کە کۆتلین بە شێوەیەک دیزاین کراوە کە زمانێکی بەھێزی پیشەسازی بێت بۆ پرۆگرامسازی تەنخواز و "زمانێکی باشتر" بێت لە جاڤا، بەڵام ھێشتا بە تەواوی لەگەڵ کۆدی جاڤادا کاردەکات ئەمەش ڕێگە بە کۆمپانیاکان دەدات کۆچکردنێکی وردە وردە لە جاڤاوە بۆ کۆتلین ئەنجام بدەن.^[١٦]

کۆتلین سنووردارکردنی جاڤا کە ڕێگە بە شێواز و گۆڕاوە جێگیرەکان دەدات تەنھا لەناو پێکھاتەی پۆلێکدا ھەبن، دەتوانرێت فرمانی جێگیر و کرادەرکان لە ئاستی سەرەوەی پاکێجەکەدا پێناسە بکرێت بەبێ ئەوەی پێویست بە ئاستی پۆلی زیادە ھەبێت بۆ گونجان لەگەڵ جاڤا، کۆتلین تێبینی JvmName دابین دەکات کە ناوی پۆلێک دیاری دەکات کە بەکاردێت کاتێک پاکێجەکە لە پڕۆژەیەکی جاڤاوە ھاوردە دەکرێت، بۆ نموونە @file:JvmName("JavaClassName").

ھەروەک لە سی، سی++، سی شارپ، جاڤا، و Go، خاڵی پەیوەستبون بۆ بەرنامەیەکی کۆتلین کرادرەکە بە ناوی "main"، کە ڕەنگە ڕیزبەندییەک تێپەڕێنرێت کە ھەر ڕێسایەکی ھێڵی فەرمان لەخۆبگرێت، ئەم کرادەر دڵخوازییە لە دوای Kotlin 1.3^[١٧] شێوازی دێڕی ڕیزەکانی پێرڵ، پی ئەیچ پی و Unix shell پشتگیری دەکرێت.

// سڵاو، جیهان بە نمونەfun main() {  val scope = "جیهان"  println("سڵاو, $scope!")}fun main(args: Array<String>) {  for (arg in args)    println(arg)}

کۆتلین ئەم وشە سەرەکیانەی خوارەوە دابین دەکات بۆ سنووردارکردنی بینین بۆ ڕاگەیاندنی ئاستی باڵا، وەک پۆلەکان و بۆ ئەندامانی پۆل: public ، internal ، protected و private .

کاتێک داواکاری بۆ ئەندامێکی پۆلەکە دەکرێت:

کاتێک کە بۆ بەیاننامەیەکی ئاستی باڵا جێبەجێ دەکرێت:

نموونە:

// Class is visible only to current moduleinternal open class TalkativeButton {  // method is only visible to current class   private fun yell() = println("سڵاو!")  // method is visible to current class and derived classes  protected fun whisper() = println("با قسە بکەین!")}internal class MyTalkativeButton: TalkativeButton() {  fun utter() = super.whisper()}MyTalkativeButton().utter()

$ kotlinc-jvmtype :help for help; :quit for quit>>> 2 + 24>>> println("سڵاو, جیهان")Hello, World!

ھەروەھا دەتوانرێت کۆتلین وەک زمانی سکریپت بەکاربھێنرێت، سکریپت فایلێکی سەرچاوەی کۆتلینە کە بە بەکارھێنانی.kts درێژکراوەی ناوی پەڕگەیی لەگەڵ کۆدی سەرچاوەی جێبەجێکراو لە بازنەی ئاستی باڵادا:

// list_folders.kts لیستی فۆڵدەرەکانimport java.io.Fileval folders = File(args[0]).listFiles { file -> file.isDirectory() }folders?.forEach(::println)

دەتوانرێت سکریپتەکان بە گواستنەوەی ھەڵبژاردەی -script و پەڕگەی سکریپتی ھاوبەش بۆ کۆمپایلەرەکە جێبەجێ بکرێت.

$ kotlinc -script list_folders.kts لیستی فۆڵدەرەکان "path_to_folder_to_inspect"

کاتێک کۆتلین وەک زمانێکی فەرمی پەرەپێدانی ئەندرۆید لە گۆگڵ ئای/ئۆ لە مانگی ئایاری ٢٠١٧ ڕاگەیەندرا، بووە سێیەم زمان کە بە تەواوی پشتگیری کرا بۆ سیستەمی ئەندرۆید، دوای جاڤا و سی++، ^[١٨] ھەتا ڕێکەوتی ٢٠٢٠^{[نوێکردنەوە]} </link></link> ، کۆتلین زۆرترین زمانی بەکارھێنراوە لەسەر ئەندرۆید، گگگڵ مەزەندەی کردووە کە ٪٧٠ی ١٠٠٠ بەرنامەی سەرەکی لە پلەی ستۆردا بە زمانی کۆتلین نووسراون، گۆگڵ بەتەنیا خۆی ٦٠ بەرنامەی ھەیە کە بە زمانی کۆتلین نووسراون، لەوانە Maps و Drive، وە زۆرێک لە بەرنامەکانی تری ئەندرۆید وەکو گۆگڵ ھۆم لە پرۆسەی گواستنەوەدایە بۆ کۆتلین، ھەر بۆیە ھەردوو جۆری کۆتلین و جاڤا بەکاردەھێنن، Kotlin لەسەر ئەندرۆید وەک سوودبەخش سەیر دەکرێت بۆ سەلامەتی null-pointer، ھەروەھا بۆ تایبەتمەندییەکانی کە وا دەکات کۆدی کورتتر و پوختتر بەرھەم بھێنێت. ^[١٩]

لە ساڵی ٢٠١٨دا، کۆتلین خێراترین زمانی گەشەسەندوو بوو لە GitHub، بە بەراورد بە ساڵی ٢٠١٧ بەڕێژەی ٢,٦ ھێندەی گەشەپێدەرەکانی زیاتر بوو^[٢٠] بەپێی ڕاپرسی گەشەپێدەرانی Stack Overflow 2020 چوارەم زمانی بەرنامەسازییە کە زۆرترین گرنگی پێدەدرێت.^[٢١]

زۆرێک لە کۆمپانیا / ڕێکخراوەکان Kotlin یان بەکارھێناوە بۆ پەرەپێدانی بەرنامەکانیان لەوانە:

• Allegro ^[٢٢]
• ئەمازۆن ^[٢٣]
• ئەتلەسیان ^[٢٤]
• ئەپی کاش ^{[٢٥] [٢٦]}
• فلۆکس ^[٢٧]
• گۆگڵ ^[٢٨]
• گرادل ^[٢٩]
• جێت برەین ^[٣٠]
• مێشکلاود ^[٣١]
• ئیدارەی باجی نەرویج ^[٣٢]
• OLX ^[٣٣]
• Pivotal ^[٣٤]
• ڕۆکێت تراڤڵ ^[٣٥]
• شازام ^[٣٦]
• Zalando ^[٣٧]

ھەندێک کۆمپانیا / ڕێکخراو Kotlin یان بەکارھێناوە بۆ پەرەپێدانی وێب:

• بانکی بارکلی ^[٣٨]
• Data2viz ^[٣٩]
• Fritz2 ^[٤٠]
• جێت برەین ^[٤١]

ژمارەیەک کۆمپانیا بە ئاشکرا ڕایانگەیاندووە کە کۆتلین بەکاردەھێنن:

• Basecamp ^[٤٢]
• Corda، بنکەیەکی سەرەکی دابەشکراوە کە لەلایەن کۆمەڵەیەکی بانکە ناسراوەکانەوە پەرەی پێدراوە (وەک گۆڵدمان ساکس ، وێڵز فارگۆ ، جەی پی مۆرگان ، دۆیچە بانک ، یو بی ئێس ، ئێچ ئێس بی سی ، بی ئێن پی پاریباس ، و سۆسییەتی جێنراڵ )، زیاتر لە ٪٩٠ کۆدی کۆتلین لە بنکە کۆدەکانیدا ھەیە:
• Coursera ^[٤٣]
• DripStat ^[٤٤]
• Duolingo ^[٤٥]
• NetFllix ^[٤٦]
• Pinterest ^[٤٧]
• Trello ^[٤٨]
• Uber ^[٤٩]

	دەروازە ئەندرۆید
	دەروازە جاڤا

• بەراوردکردنی زمانەکانی بەرنامەسازی

• ئەم بابەتە وەرگێڕانی فێرکارییەکانی کۆتلین لەخۆدەگرێت کە لە ژێر مۆڵەتی ئەپاچی ٢.٠ بڵاودەکرێنەوە.

• وێبگەی فەرمی

داڕێژە:Programming languagesداڕێژە:Java (Sun)