Коса чĕлхи
Коса чĕлхи — банту чĕлхисем шутне кĕрекен чĕлхе. Çырулăхĕ латиница çинче никĕсленет. Коса чĕлхипе коса халăхĕ калаçать. Кăнтăр Африка Республикин патшалăх чĕлхи шутланать. Пурĕ чĕлхепе 7.9 миллион çын (КАР-ăн 18%) калаçать.
Унăн хурăнташ чĕлхисем — зулу, свази тата ндебеле, касасем çак чĕлхесемпе калаçакансене те ăнланаççĕ.
ISO 639-1 тăрăх xh, ISO 639-2 тăрăх xho пек палартăнать.
Хоса чĕлхинче хоса халăхĕсĕр пуçсăр урăх никам та калама пултарайман сасăсем пур.
Кун-çулĕ
Лингвистика хаклавĕ
Фонетикăпа фонологи
| Орфографи | МФА | Ăнлантару |
|---|---|---|
| a | [a] | |
| b | [ɓ] | |
| bh | [bʱ] | (m хыççăн b пек çыраççĕ) |
| c | [kǀ] | (n хыççăн kc пек çыраççĕ) |
| ch | [kǀʰ] | |
| d | [dʱ] | |
| dl | [ɮ̈] | (n хыççăн [dɮʱ] пек çыраççĕ) |
| dy | [dʲʱ] | |
| dz | [dz] | Сайра тĕл пулать |
| e | [ɛ] | |
| f | [f] | |
| g | [ɡʱ] | |
| gc | [ɡǀʱ] | |
| gq | [ɡǃʱ] | |
| gr | [ɣ̈] | |
| gx | [ɡǁʱ] | |
| h | [h] | |
| hh | [ɦ̤] | (часах h пек çыраççĕ) |
| hl | [ɬ] | (tl пек çыраççĕ, n хыççăн [tɬ’] пек илтĕнет) |
| i | [i] | |
| j | [d̠ʒʱ] | |
| k | [k’] | |
| kh | [kʰ] | |
| kr | [kx’] | |
| l | [l] | |
| lh | [l̤] | |
| m | [m] | |
| mh | [m̤] | |
| n | [n] | (k умĕн [ŋ] пек илтĕнет) |
| n’ | [ŋ] | |
| nc | [ŋǀ] | |
| ngc | [ŋǀʱ] | |
| ngq | [ŋǃʱ] | |
| ngx | [ŋǁʱ] | |
| nh | [n̤] | |
| nq | [ŋǃ] | |
| nx | [ŋǁ] | |
| ny | [nʲ] | |
| nyh | [n̤ʲ] | |
| o | [ɔ] | |
| p | [p’] | |
| ph | [pʰ] | |
| q | [kǃ] | (n хыççăн kq пек çыраççĕ) |
| qh | [kǃʰ] | |
| r | [r, r̤] | (ют чĕлхе сăмахĕсенче кăна) |
| rh | [x] | |
| s | [s] | |
| sh | [ʃ] | |
| t | [t’] | |
| th | [tʰ] | |
| ths | [tsʰ] | (хăш чух tsh пек çыраççĕ) |
| tl | [tɬ’] | (hl варианчĕ n хыççăн) |
| ts | [ts’] | |
| tsh | [tʃ’; tʃʰ] | (икĕ фонемă; [tʃʰ] хăш чух thsh пек çыраççĕ) |
| ty | [tʲ’] | |
| tyh | [tʲʰ] | |
| u | [u] | |
| v | [v̤] | |
| w | [w] | |
| wh | [w̤] | |
| x | [kǁ] | (n хыççăн kx пек çыраççĕ) |
| xh | [kǁʰ] | |
| y | [j] | |
| yh | [j̈] | |
| z | [z̤] |
Банту ытти чĕлхисем пекех, коса — тĕрлĕ тĕс сасăллă чĕлхе. Унăн икĕ сас тĕсĕ — çӳлли (çинçи) тата хулăмми. Янравлă хупă сасăсем çинçе сасăсене тухма пулăшаççĕ: вĕсем хыççăн вăл çӳлле çивĕч хăпарать.
Вуламалли
Асăрхавсем
Каçăсем
- Ethnologue хыпар кĕнекинче 2012 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ. Çырнисем пурĕ те тĕрĕсех мар
- Питĕ кĕске коса-акăлчан сăмахсарĕ 2004 ҫулхи Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Коса чĕлхин кĕске вĕрентĕвĕ
| Кăнтăр Африка Республикин патшалăх чĕлхисем | |||
 | акăлчан · африкаанс · венда · зулу · коса · кăнтăр ндебеле · свази · кăнтăр сото · ҫурҫĕ сото · тсвана · тсонга | ||