Математика

Математика (ав.гр. μᾰθημᾰτικά[1] < μάθημα «тишкерни; ăслав») — тытăмсене, йĕркене тата çыхăнусене палăртакан ăслав. Шутлас, виçес, ăнлантарас кирлĕлĕхсене кура историре (пурнăçра) йĕркеленнĕ.


Пифагор теореми. Схема туса куçа курăнмалла кăтартни (сăнарлă интерпретаци)

Математика кунçулĕ çинчен (кĕскен)

А. Н. Колмогоров академик математика историне çапла кăтартнă:

  1. Математика çуралнă тапхăр, çак вăхăтра чылай ĕç валли пĕлӳ-хăнăху пухнă;
  1. Элементарлă математика тапхăрĕ, пирĕн эрăччен VI—V ĕмĕрсенче пуçланса, XVI ĕмĕр вĕçĕнче вĕçленет.
  1. Улшăнуллă капсен математикин тапхăрĕ, XVII—XVIII ĕмĕрсем, «ăна çаплах тепĕр сăмахпа „аслă математика“ тапхăрĕ теме пулать»;
  1. Хальхи математика тапхăрĕ —XIX—XX ĕмĕрсем

Математикăн тĕп темисем

ХисепсемПурлăх хисепĕсемТулли хисепсемВаклă хисепсемЧăн хисепсемТытăмлă хисепсемгипертытăмлă хисепсемКватернионсем – Октонионсем – СеденионсемГиперчăн хисепсем – Сюрреаллă хисепсем – p-адикăлла хисепсем – Математика константисемХисепсен ячĕсемВĕçсĕрлĕх – Никĕссем

Хисепсем

«Хисеп» паллă малтан пурлăх хисепĕсем шутне кĕрет. Кайран çак палăрту ваклă хисепсем, чăн хисепсем, тытăмлă хисепсем тата ытти хисепсем çине те сарăлать.

Пурлăх хисепĕсемТулли хисепсемВаклă хисепсем
Чăн хисепсемТытăмлă хисепсемКватернионсем

Улăштармасăр урăхлатни (Трансформацилени)

АрифметикаДифференциаллă тата Интеграллă шутлавВекторла анализАнализ
Дифференциаллă танлăхсемДинамикăллă системăсемПăтрашу теорийĕ
АрифметикаВекторла анализАнализВиçе теорийĕДифференциаллă танлăхсем – Динамикăллă системăсем – Пăтрашу теорийĕ – Тивĕçсен шучĕсем

Структурăсем

Йышсен теорийĕАбстрактлă алгебраУшкăнсен теорийĕ – Алгебрăллă структурăсем – Алгебрăллă геометриХисепсен теорийĕТопологи – Линилле алгебра – Универсаллă алгебраКатегорисен теорийĕ – Умлă-хыçлăх теорийĕ

Уçлăхла тытăмсем

ГеометриТригонометриДифференциаллă геометриТопологиФракталсем

Дискретлă математика

Математикăлла логикаШутланаяслăх теорийĕКриптографиГрафсен теорийĕ
КомбинаторикаЙышсен теорийĕ – Чĕнтĕр теорийĕ – Математикăлла логикаХисепсен теорийĕ– Криптографи – Дискретлă функционаллă системăсен теорийĕ – Графсен теорийĕ – Логикăлла шутлавсен теорийĕсем

Пĕлӳлĕх сайчĕсем

Математика энциклопедийĕсем

Математикăн халăх валли кĕнекисем

  • Ф. Клейн. Элементарная математика с точки зрения высшей.

Асăрхавсем

Каçăсем

Пĕлӳсен классификаци системин кодĕсем

  • УДК 51
  • Государственный рубрикатор научно-технической информации (ГРНТИ) (по состоянию на 2001 год): 27 МАТЕМАТИКА(ĕçлемен каçă)