Sahelanthropus tchadensis
| Sahelanthropus "Toumaï" Amrediad amseryddol: Mïosen Hwyr, 7-6.2 Miliwn o fl. CP | |
|---|---|
 | |
| Copi o benglog Sahelanthropus tchadensis(Toumaï) | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Primates |
| Teulu: | Hominidae |
| Is-deulu: | Homininae |
| Llwyth: | Hominini |
| Genws: | †Sahelanthropus Brunet et al., 2002[1] |
| Rhywogaeth: | †S. tchadensis |
| Enw deuenwol | |
| Sahelanthropus tchadensis Brunet et al., 2002[1] | |
Rhywogaeth a ddifodwyd ac sy'n perthyn i deulu'r homininae yw Sahelanthropus tchadensis. Dyddiwyd y ffosiliau ohoni i tua 7 miliwn o flynyddoed cyn y presennol (CP) a chred paleoanthropolegwyr ei bod yn perthyn i Orrorin) a ddyddiwyd i'r un cyfnod sef yr epoc Mïosen. Mae'r cyfnod hwn yn agos iawn i'r amser hwnnw pan ymwahanodd bodau dynol a'r Tsimpansî oddi wrth ei gilydd.
Ychydig iawn o dystiolaeth sydd o fodloaeth Sahelanthropus tchadensis mewn gwirionedd: ceir un ffosil o benglog a lysenwyd yn Toumaï ("Gobaith o Fywyd" yn iaith bodorion, sef yr iaith Daza yn Tsiad, canolbarth Affrica) a llond llaw o esgyrn llai.
Fossiliau
Mae'r dystiolaeth yn cynnwys un benglog a elwir yn Toumaï, 5 darn o ên 'dynol' ac ychydig o ddannedd. Mae'r craniwm, lle gorweddai'r ymennydd rhwng 320 cm³ a 380 cm³ (o ran ei gyfaint, ac yn debyg iawn, o ran maint i graniwm y Tsimpansî, a thipyn go lew yn llai na chyfaint bod dynol, sef 1350 cm³.
Ceir cryn wahaniaeth hefyd rhwng dannedd, talcen a strwythur yr wyneb S. tchadensis a Homo sapiens. Mae'r wyneb yn fwy fflat, mae bwa'r dannedd ar ffurf siap-U gyda'r ysgithrddannedd yn llai, y foramen magnum yn wynebu'r blaen a thalcen trwm. Mae'n amlwg hefyd fod y benglog wedi newid ei siap dos amser wrth ffosileiddio.
Mae'n eitha tebygol fod Sahelanthropus tchadensis wedi cerdded ar ei dwy goes,[2] ond nid yw hyn yn sicr. Ar ddiwedd y 2000au canfyddwyd asgwrn clun hominid yn yr un lleoliad a'r benglog, ond hyd yma (2017) nid yw'r adroddiad archaeolegol wedi'i gyhoeddi.[3]
Perthynas
Nid oes consensws pa un a ydy Sahelanthropus yn un o hynafiaid cyffredin bodau dynol a'r Tsimpansî ynteu a ydyw (fel a gredwyd yn wreiddiol) yn un o hynafiaid bodau dynol ond nid y Tsimpansî. Os yr ail yna, mae'n rhaid wedyn ailystyried statws Australopithecus. Posibilrwydd arall yw bod Sahelanthropus yn perthyn o bell i fodau dynol a tsimpansîaid ond nid yn un o'u hynafiaid cyffredin. Awgrymodd Brigitte Senut a Martin Pickford, darganfyddwyr Orrorin tugenensis, fod nodweddion S. tchadensis yn debyg iawn i broto-gorila benywaidd. Pe bai hyn yn gywir, nid yw Sahelanthropus ddim mymryn llai gwerthfawr a phwysig oherwydd dim ond llond llaw o hynafiaid tsimpansîaid a gorilas sydd wedi'u darganfod ar gyfandir Affrica a Sahelanthropus fyddai hynafiad hynaf y ddau, sy'n ei wneud yn ddarganfyddiad pwysig beth bynnag fo canlyniad yr ymchwil archaeolegol.[4][5]
