Πούντσακ Τζάγια
137°09′30″E / 4.07889°S 137.15833°E
Η Πούντσακ Τζάγια (Puncak Jaya) (προφέρεται ΔΦΑˈpuntʃaʔ ˈdʒaja) ή Πυραμίδα Κάρστενς (4.884[1] ή 5.040 μ[2]) είναι η υψηλότερη κορυφή του όρους Κάρστενς (Carstensz, ΔΦΑˈ|k|ɑr|s|t|ən|s) στην οροσειρά Σουντίρμαν των κεντροδυτικών υψιπέδων της Επαρχίας Παπούα, στην Ινδονησία. Άλλες κορυφές είναι η Ιστ Κάρστενς Πικ (4.808 μ), η Σουμάντρι (4.870 μ) και η Νγκα Πούλου (4.863 μ). Άλλα ονόματα που αποδίδονται είναι Νεμανγκάβι στην Αμουνγκάλ γλώσσα, Κάρστενς Τόπεν και Γκούνουνγκ Σουκάρνο[5].
| Πούντσακ Τζάγια Πυραμίδα Κάρστενς | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 4.884[1] - 5.040 μ[2] |
| Οροσειρά | Σουντίρμαν |
| Ηλικία | Βράχοι: Ασβεστόλιθος, Μειόκαινος[3] Όρος: Πλειόκαινος [4] |
| Ήπειρος | Ασία |
| Χώρες | Νέα Γουινέα |
| Τύπος | Κόψη |
| Πρώτη ανάβαση | 1936 από τους Κόλιιν, Ντοζί και Βίσελς 1962 από τους Χάρερ, Τεμπλ, Κίπαξ και Χουιζένγκα |
| wikidata () | |
Με ύψος 4,884 metres (16,024 ft) από τη στάθμη της θάλασσας η Πούντσακ Τζάγια είναι το υψηλότερο βουνό στην Ινδονησία, το υψηλότερο στη νήσο Νέα Γουινέα, η υψηλότερη κορυφή στην ηπειρωτική Αυστραλία, η υψηλότερη στην Ωκεανία και το 5ο υψηλότερο βουνό στη Νοτιοανατολική Ασία. Είναι, επίσης, η υψηλότερη κορυφή ανάμεσα στα Ιμαλάια και τις Άνδεις και η υψηλότερη νησιωτική κορυφή στον κόσμο. Ορισμένες πηγές θεωρούν το όρος Βίλχελμ, 4,509 m (14,793 ft), ως την υψηλότερη βουνοκορφή της Ωκεανίας, δεδομένου ότι η Ινδονησία είναι τμήμα της Ασίας[6].
Ιστορία
Τα υψίπεδα που περιβάλλουν την κορυφή κατοικούνταν πριν την επαφή με τους Ευρωπαίους και η κορυφή ήταν γνωστή ως Νεμανγκάβι στα Αμουνγκάλ. Η Πούντσακ Τζάγια ονομάστηκε «Πυραμίδα Κάρστενς» από τον Ολλανδό εξερευνητή Γιάν Κάρστενς, ο οποίος είδε πρώτος τους παγετώνες της κορυφής στην κορυφή του βουνού σε μια σπάνια ημέρα με καθαρή ατμόσφαιρα το 1623[7]. Τούτη η θέαση έμεινε χωρίς πιστοποίηση επί δύο αιώνες και ο Κάρστενς λοιδωρήθηκε στην Ευρώπη, όταν είπε ότι είδε χιόνι κοντά στον Ισημερινό.-Το χιονισμένο πεδίο του Πούντζακ Τζάγια προσεγγίστηκε στις αρχές του 1909 από έναν επίσης Ολλανδό εξερευνητή τον Χέντρικ Άλμπερτ Λόρεντζ με έξι ιθαγενείς βαστάζους Νταγιάκ και Κενιά από το Άπο Καγιάν στο Βόρνεο[8] Το πάρκο που περιβάλλει την οροσειρά εγκαθιδρύθηκε το 1919 βάσει της αναφοράς της αποστολής και ονομάστηκε Εθνικό Πάρκο Λόρεντζ
Ορειβασία
Το 1936 η ολλανδική αποστολή Κάρστενς, ανίκανη να καθορίσει ποια από τις τρεις κορυφές ήταν η υψηλότερη, προσπάθησε να αναρριχηθεί και στις τρεις. Ο Άντον Κόλιιν, ο Ζαν Ζακ Ντοζί και ο Φριτς Βίσελ πλησίασαν τις κορυφές Ανατολική Κάρστεντζ και Νγκα Πούλου στις 5 Δεκεμβρίου, αλλά εξαιτίας κακοκαιρίας απέτυχε στην Πυραμίδα Κάρστεντζ. Εξαιτίας της εκτεταμένης τήξης των πάγων η Νγκα Πούλου έγινε η 4.862 μέτρων δευτερεύουσα κορυφή, αλλά εκτιμάται ότι το 1936 (όταν οι παγετώνες κάλυπταν ακόμα 13 τετρ. χλμ. βουνού) η Νγκα Πούλου ήταν πράγματι η μεγαλύτερη κορυφή, με ύψος πάνω από 4.900 μ[9].
Η Πυραμίδα Κάρστεντζ έμεινε ανέγγιχτη έως το 1962, οπότε έγινε η πρώτη ανάβαση από μία αποστολή υπό τον Αυστριακό ορειβάτη Χάινριχ Χάρερ με άλλα τρία μέλη της αποστολής -τον Νεοζηλανδό ορειβάτη Φίλιπ Τεμπλ, τον Αυστραλό αναρριχητή Ράσελ Κίπαξ, και τον Ολλανδό Μπερτ Χουιζένγκα. Ο Τεμπλ είχε οδηγήσει και άλλη αποστολή στην περιοχή και είχε καθορίσει τη γραμμή πρόσβασης στην κορυφή[10]>
Όταν η Ινδονησία ανέλαβε τον έλεγχο της επαρχίας το 1963, η κορυφή μετονομάστηκε σε 'Πούντζακ Σουκάρνο' ή Σουκάρνο Πικ, παίρνοντας το όνομα του προέδρου της Ινδονησίας. Αργότερα άλλαξε σε Πούντσακ Τζάγια. Πούντσακ σημαίνει κορυφή του βουνού και Τζάγια σημαίνει 'νίκη', 'νικηφόρος' ή 'ένδοξος'. Το όνομα Πυραμίδα Κάρστεντζ είναι ακόμα σε χρήση μεταξύ των ορειβατών[11].
Η πρόσβαση στην κορυφή απαιτεί κυβερνητική άδεια. Το βουνό ήταν κλειστό σε ορειβάτες και τουρίστες μεταξύ του 1995 και του 2005. Από το 2006, η πρόσβαση είναι δυνατή μέσω διαφόρων πρακτορείων τουρισμού και περιπέτειας[12].
Γεωλογία
Η Πούντσακ Τζάγια είναι η υψηλότερη κορυφή της κεντρικής οροσειράς, που δημιουργήθηκε στην ύστερη Μειόκαινο της μελανησιακής ορογένεσης[13]η οποία προκλήθηκε από τη σύγκρουση της Αυστραλιανής και της πλάκας του Ειρηνικού και συντίθεται από ασβεστόλιθο της μέσης Μειόκαινου[14].
Παγετώνες
Παρόλο που η κορυφή δεν έχει πάγο, υπάρχουν αρκετοί παγετώνες στις πλαγιές της, στους οποίους περιλαμβάνεται ο παγετώνας Κάρστενς, ο Γουέστ Νόρθγουολ Φερν, ο Ιστ Νόρθγουολ Φερν και ο πρόσφατα εξαφανισμένος παγετώνας Μέρεν στην κοιλάδα Μέρεν[15].Καθώς η περιοχή είναι ισημερινή, υπάρχει μικρή αλλαγή της μέσης θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του έτους (around 0.5 °C) και οι παγετώνες αυξομειώνονται ελαφρά σε εποχιακή βάση. Ωστόσο, η ανάλυση του βαθμού μείωσης αυτών των σπάνιων ισημερινών παγετώνων από ιστορικά αρχεία δείχνει ότι υπέστησαν σημαντική υποχώρηση από τη δεκαετία 1850, κατά την εποχή της μικρής παγετώδους που επηρέασε το βόρειο ημισφαίριο, υποδεικνύοντας τοπική αύξηση της θερμοκρασίας περίπου 0.6 °C ανά αιώνα μεταξύ του 1850 και του 1972.
Ο παγετώνας στο Πούντσακ Τρίκορα στα όρη Μαόκε εξαφανίστηκε εντελώς μεταξύ του 1939 και του 1962[16]. από τη δεκαετία του 1970, μαρτυρίες δορυφορικών λήψεων υποδεικνύουν ότι οι παγετώνες του Πούντσακ Τζάγια υποχωρούν γοργά. Ο παγετώνας Μέρεν εξαφανίστηκε μεταξύ του 1994 και του 2000[17]. Αποστολή υπό τον παλαιοκλιματολόγο Λόνι Τόμσον το 2010 ανακάλυψε ότι οι παγετώνες εξαφανίζονται με ρυθμό 7 μέτρων πάχους ανά έτος και αναμένεται να εξαφανιστούν περί το 2015[18].
Παραπομπές σημειώσεις
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- "Mountains of the Indonesian Archipelago"- Peaklist.org
- Racing Time on Oceania's Highest Peak Αρχειοθετήθηκε 2010-07-26 στο Wayback Machine. by «The Earth Institute»
- Puncak Jaya on Peakware Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine.
- Puncak Jaya on Peakbagger
- Carstensz Expedition Report - 90+ Photos
- Information for climbers
- Carstensz Pyramid Expeditions
- Carstensz Pyramid Expedition Αρχειοθετήθηκε 2012-08-18 στο Wayback Machine.
- Aerial photos from the Puncak Jaya region