Alma mater
Το Alma mater (λατινικά: alma mater, κυριολεκτικά «θρεπτική μητέρα», πληθ. [σπάνια χρησιμοποιείται] almae matres) είναι μια αλληγορική λατινική φράση που χρησιμοποιείται σήμερα για να προσδιορίσει ένα σχολείο, κολέγιο ή πανεπιστήμιο που κάποιος παρακολούθησε παλαιότερα.[1] Η φράση μεταφράζεται ποικιλοτρόπως ως «θρέφουσα μητέρα», «θηλάζουσα μητέρα» ή «ανατροφοδοτούσα μητέρα», υποδηλώνοντας ότι ένα σχολείο παρέχει πνευματική τροφή στους μαθητές του.[2]
_-_09.JPG)
Πριν από τη σημερινή του χρήση, το alma mater ήταν ένας τιμητικός τίτλος για διάφορες Μητέρες θεές, ιδίως τη Δήμητρα ή την Κυβέλη.[3] Αργότερα, στον καθολικισμό, έγινε τίτλος της Παναγίας.
Ο όρος εισήλθε στην ακαδημαϊκή χρήση όταν το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια υιοθέτησε το σύνθημα Alma Mater Studiorum («Μητέρα των Σπουδών»), για να γιορτάσει την ιστορική ιδιότητα του πανεπιστημίου ως το παλαιότερο και μακροβιότερο πανεπιστήμιο που λειτουργεί συνεχώς στον κόσμο.[4]
Ο όρος σχετίζεται με τον όρο alumnus, που σημαίνει κυριολεκτικά «θηλάζων» ή «αυτός που τρέφεται», ο οποίος χρησιμοποιείται συχνά για έναν απόφοιτο.[5]
Ετυμολογία
Αν και το alma (θρεπτική) ήταν ένα κοινό επίθετο για τη Δήμητρα, την Κυβέλη, την Αφροδίτη και άλλες Μητέρες θεές, δεν χρησιμοποιούνταν συχνά σε συνδυασμό με το mater στα κλασικά λατινικά.[6] Στο Λατινικό Λεξικό της Οξφόρδης (Oxford Latin Dictionary), η φράση αποδίδεται στον Λουκρήτιο στο έργο του Περί της φύσεως των πραγμάτων (De rerum natura), όπου χρησιμοποίησε τον όρο ως επίθετο για να περιγράψει μια θεά της γης:
Denique caelesti sumus omnes semine oriundi
omnibus ille idem pater est, unde alma liquentis
umoris guttas mater cum terra recepit (2. 991-93)
Όλοι μας είμαστε βγαλμένοι από αυτόν τον ουράνιο σπόρο,
όλοι μας έχουμε τον ίδιο πατέρα, από τον οποίο προέρχεται η γη,
η θρεπτική μητέρα, δέχεται σταγόνες υγρής υγρασίας
Μετά την Πτώση της Ρώμης, ο όρος εισήλθε στη χριστιανική Λειτουργική χρήση σε συνδυασμό με τη Μαρία, τη Μητέρα του Ιησού. Το «Alma Redemptoris Mater» είναι ένα γνωστό αντίφωνο του ενδέκατου αιώνα αφιερωμένο στη Μαρία.[7]
.jpg)
Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου για την αναφορά σε πανεπιστήμιο σε αγγλόφωνη χώρα είναι το 1600, όταν ο τυπογράφος του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, Τζον Λέγκατ (John Legate), άρχισε να χρησιμοποιεί ένα έμβλημα για τον πανεπιστημιακό εκδοτικό οίκο.[9][10] Η πρώτη γνωστή εμφάνιση του σχεδίου προέρχεται από τη σελίδα τίτλου σε βιβλίο του Ουίλιαμ Πέρκινς (William Perkins), στο έργο A Golden Chain (Μια Χρυσή Αλυσίδα), όπου η λατινική φράση Alma Mater Cantabrigia («Θρεπτική Μητέρα Κέιμπριτζ») αναγράφεται σε ένα βάθρο που φέρει μια γυμνή, θηλάζουσα γυναίκα που απεικονίζεται με κορώνα muraria.[11][12]
Στα αγγλικά ετυμολογικά έργα αναφοράς, συχνά η πρώτη χρήση που σχετίζεται με το πανεπιστήμιο αναφέρεται το 1710, όταν μια ακαδημαϊκή μητρική φιγούρα αναφέρεται σε μια ανάμνηση του Χένρι Μορ (1614–1687, Henry More) από τον Ρίτσαρντ Γουάρντ (Richard Ward).[13][14]
Ειδική χρήση
Πολλά ιστορικά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια έχουν υιοθετήσει το Alma Mater ως μέρος της λατινικής μετάφρασης του επίσημου ονόματός τους. Η λατινική ονομασία του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, Alma Mater Studiorum (Θρεπτική Μητέρα των Σπουδών), αναφέρεται στην ιδιότητά του ως το παλαιότερο πανεπιστήμιο που λειτουργεί συνεχώς στον κόσμο. Άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, όπως το Πανεπιστήμιο της Λειψίας (Alma Mater Lipsiensis) στη Γερμανία ή το Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο (Alma Mater Jagiellonica) στην Πολωνία, έχουν χρησιμοποιήσει την έκφραση με παρόμοιο τρόπο σε συνδυασμό με γεωγραφικά ή ιδρυτικά χαρακτηριστικά. Τουλάχιστον ένα, το Alma Mater Europaea στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, ένα διεθνές πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών το 2010, χρησιμοποιεί τον όρο ως επίσημη ονομασία του.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Κολέγιο Γουίλιαμ & Μαίρη (College of William & Mary) στο Γουίλιαμσμπεργκ (Williamsburg) της Βιρτζίνια, έχει ονομαστεί «Alma Mater του Έθνους» λόγω των δεσμών του με την ίδρυση της χώρας.[15]
Στον Καναδά, το Πανεπιστήμιο Κουίν'ς στο Κίνγκστον (Queen's University at Kingston) του Οντάριο, και το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας (University of British Columbia) στο Βανκούβερ της Βρετανικής Κολομβίας, η κύρια φοιτητική κυβέρνηση είναι γνωστή ως Alma Mater Society.
Μνημεία
Στον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο υπήρχαν πολλά αγάλματα της Alma Mater, ορισμένα από τα οποία σώζονται ακόμη (π.χ. στον Παλατίνο Λόφο της Ρώμης).
Σύγχρονα γλυπτά τής Alma Mater βρίσκονται σε περίοπτες τοποθεσίες σε αρκετές πανεπιστημιουπόλεις της Αμερικής, με πιο χαρακτηριστικό το χάλκινο άγαλμα Alma Mater του Ντάνιελ Τσέστερ Φρενς (Daniel Chester French), που βρίσκεται στα σκαλιά της βιβλιοθήκης «Low Library» του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
Παρόμοιο γλυπτό, υπάρχει και στα σκαλιά της μνημειακής εισόδου του Πανεπιστημίου της Αβάνας (Universidad de La Habana), στην Αβάνα της Κούβας. Το άγαλμα Alma Mater, το οποίο βασίστηκε σε αυτό του Κολούμπια, χυτεύτηκε το 1919 από τον Μάριο Κορμπέλ (Mario Korbel), με την Φελιτσιάνα Βιγιαλόν Ουίλσον (Feliciana Villalón Wilson) ως πηγή έμπνευσης. Εγκαταστάθηκε στη σημερινή του θέση το 1927, υπό την καθοδήγηση του αρχιτέκτονα Ράουλ Οτέρο (Raul Otero).[16]
Το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις Ουρμπάνα-Σαμπέιν (University of Illinois Urbana-Champaign), στο Ιλινόι των ΗΠΑ, διαθέτει επίσης ένα άγαλμα Alma Mater που δημιουργήθηκε από τον Λοράντο Ταφτ (Lorado Taft).
Μια τοιχογραφία στην κύρια βιβλιοθήκη «Sterling Memorial Library» της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης του Γέιλ, στο Νιου Χέιβεν του Κονέκτικατ, φιλοτεχνημένη το 1932 από τον Γιουτζήν Σάβατζ (Eugene Savage), απεικονίζει την Alma Mater ως φορέα του φωτός και της αλήθειας, που στέκεται ανάμεσα στις προσωποποιημένες τέχνες και επιστήμες.
- Απεικονίσεις της Alma Mater
Alma Mater, Πανεπιστήμιο της Αβάνας.
Λοράντο Ταφτ (Lorado Taft), Alma Mater, 1929, Πανεπιστήμιο του Ιλινόις Ουρμπάνα-Σαμπέιν.
Γιουτζήν Σάβατζ (Eugene Savage), Alma Mater, 1932, Πανεπιστήμιο Γέιλ.
Σάιρους Ντάλιν (Cyrus Dallin), Alma Mater, Σαιντ Λούις (Mary Institute and St. Louis Country Day School).
