Centrum miasta, gmach Palácio Gustavo Capanema (ministerstwo edukacji i zdrowia) wybudowany zgodnie z ideą modernizmu nakazującą uniesienie budynku nad ziemią na słupach (fr. pilotis) aby nie zaburzał istniejącego krajobrazu bogatego w palmy oraz instalację dwóch ogrodów na dachach płaskich z widokiem na Atlantyk aby zrekompensować przestrzeń zajętą przez budynek na ziemi, 1936, arch. Lucio Costa, Oscar Niemeyer, Le Corbusier.
Rio de Janeiro jest miastem kontrastów: może zaliczać się do najnowocześniejszych metropolii, ale z drugiej strony znajdują się w nim fawele, w których występują przestępczość narkotykowa, walki gangów i wysoki wskaźnik zabójstw. Sytuacja pogorszyła się na początku roku 2018, kiedy armia brazylijska przejęła władzę nad miastem.
Rio de Janeiro jest stolicą stanu Rio de Janeiro. Leży w południowo-wschodniej części państwa w zatoce Guanabara nad Atlantykiem. Miasto położone jest między urwistymi wzgórzami Pão de Açúcar – „Głową Cukru”, która wznosi się na 396 m n.p.m. oraz Corcovado – „Garbatą Górą” ze statuą Chrystusa Zbawiciela. Rio de Janeiro to także wspaniałe, znane na całym świecie piaszczyste plaże Ipanema oraz Copacabana. Do miasta należą wyspy Governador i Paquetá. Na jego terenie leżą też jeziora Tijuca, Marapendi, Jacarepaguá i Rodrigo de Freitas.
Centro (Śródmieście) – centrum miasta – znajdują tu się większość jego zabytków oraz część handlowa.
Zona Sul (Strefa południowa) – dzielnica chętnie odwiedzana przez turystów – słynąca z plaży Copacabana. Najbogatsza część miasta. Składa się w rzeczywistości z mniejszych dzielnic:
São Conrado,
Leblon,
Ipanema,
Arpoador,
Copacabana,
Leme,
Gloria,
Catete,
Flamengo,
Botafogo,
Urca.
Zona Norte (Strefa północna) – w dzielnicy mieszczą się wiele atrakcji historycznych oraz Muzeum Narodowe (obiekt uległ zniszczeniu w nocy z 2 na 3 września 2018 w wyniku pożaru[3]). Znajduje się tu również stadion Maracanã, na którym rozgrywano Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej w 1950 oraz 2014 i Igrzyska panamerykańskie w 2007. Mieści się tu też największe, międzynarodowe lotnisko w Rio de Janeiro.
Zona Oeste (Strefa Zachodnia) – region najbardziej oddalony od centrum. Jest to dzielnica rolno-przemysłowa. Znajduje się tu wpisany w 2021 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO kompleks ogrodów Sítio Roberto Burle Marx[4]. Dzielnica obejmuje:
Zatoka, nad którą leży Rio de Janeiro, została odkryta przez pierwszego Europejczyka na tych terenach, Portugalczyka Gaspara de Lemos 1 stycznia 1502. Nazwał ją „Styczniowa rzeka”, ponieważ sądził, że to ujście rzeki. Portugalczycy odkrywając miasto, założyli tutaj nie kolonie, a jedynie faktorie handlowe tak, aby nie przeszkadzać Indianom mieszkającym na tych terenach. W 1555 powstała tu osada francuskich Hugenotów. Zajęli oni całą zatokę, zakładając kolonię La France Antarctique, która z założenia miała być wolna od prześladowań. Portugalczycy, chcący skolonizować całą Brazylię, już w roku 1565, pod dowództwem Estácio de Sá rozpoczęli walki z Francuzami. Po wygranych walkach – w 1567 – zbudowali nad zatoką miasto, które na cześć patrona Świętego Sebastiana nazwali São Sebastião do Rio de Janeiro. Nazwę tę jednak szybko przemienili na poprzednią – Rio de Janeiro. W okresie początków osadnictwa portugalskiego ufortyfikowano wzgórza Urca i Morro do Castelo, a następnie rozbudowano obecną dzielnicę staromiejską z pałacem wicekrólów Brazylii, Izbą Deputowanych, katedrą i licznymi barokowymi kościołami[5]. 12 września 1711 w czasie wojny o sukcesję hiszpańską, toczonej między Wielką Brytanią i Portugalią z jednej strony a Francją i Hiszpanią z drugiej, miasto zostało zdobyte przez eskadrę francuską (13 okrętów, 6 tys. ludzi, 700 dział), na czele której stał René Duguay-Trouin. W wyniku ataku zniszczone zostały portugalskie okręty stacjonujące w porcie. Po otrzymaniu wieści o nadciągającej odsieczy (portugalskiej od strony lądu i brytyjskiej od strony morza) i wymuszeniu od mieszkańców wysokiego okupu, Francuzi odpłynęli do Brestu wraz ze zdobytymi na miejscu statkami handlowymi.Od 1808 do 1821 roku faktyczna stolica Portugalii – rodzina królewska z Janem VI na czele schroniła się tutaj przed inwazją wojsk napoleońskich.
Pod koniec XVI w. miasto bardzo szybko się rozrastało, z jego portów wywożono cukier do Europy, a dzięki gorączce złota w sąsiednim Minas Gerais stało się centrum finansowym kraju oraz stolicą państwa. Mieszkała tutaj królewska rodzina, a następnie cesarz Brazylii. Do 1889 roku Rio było stolicą wolnego państwa oraz cesarstwa, a później Republiki Brazylii. W 1960 roku stolicę przeniesiono do Brasilii[6][7].
W mieście znajdują się duże zakłady przemysłu odzieżowego, włókienniczego, drzewnego, skórzanego, maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, spożywczego. Jeden z największych portów Ameryki Południowej i międzynarodowy port lotniczy oraz ważny węzeł kolejowy.
W 2017 roku Rio de Janeiro było 88 najczęściej odwiedzanym miastem na świecie z liczbą turystów wynoszącą 2,3 miliona w ciągu roku[8].
W centrum znajduje się dworzec kolejowy Central do Brasil. Obsługuje pociągi z okolic Rio. Z dworca można dostać się autobusem lub metrem w inne rejony miasta.
W mieście znajduje się Maracanã – jeden z 12 stadionów, na których rozgrywane były Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2014 i gdzie odbył się ich finał. Został oddany do użytku w 1950 r. – również na mundial. Do tego czasu wykorzystywany był głównie do rozgrywania meczów piłkarskich pomiędzy największymi klubami Rio de Janeiro: Flamengo, Botafogo, Fluminense i Vasco da Gama, a także organizowano na nim koncerty i inne atrakcje.
W 2016 roku w Rio de Janeiro odbyły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie. Były to pierwsze igrzyska w Ameryce Południowej. Rozegrano 306 konkurencji w 28 dyscyplinach[10].