Berno

	Berno
	france Berne, germane Bern, itale Berna
	urbo
	Blazono
	Blazono
	Oficiala nomo: Bern
Ŝtato	Svislando
Kantono	Berno
Distrikto	Berno (ĝis 2009)
Administra distrikto	Berno-Mezlando (ekde 2010)
Historiaj regionoj	4
Montaro	Bernaj Alpoj
Muzeo	Zentrum Paul Klee
Rivero	Aro
Situo	Berno
- alteco	542 m s. m.
- koordinatoj	46° 57′ 04″ N 07° 26′ 19″ O / 46.95111 °N, 7.43861 °O (mapo)
Plej alta punkto
- situo	Gurten
- alteco	864 m s. m.
Plej malalta punkto
- situo	rivero Aro
- alteco	480 m s. m.
Areo	51,60 km² (5 160 ha)
Loĝantaro	128 153 (2007)
Denseco	2 483,59 loĝ./km²
Fondo	1191
Urbestro	Alec von Graffenried ; (ekde 2017)
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	3000–3030
Telefona antaŭkodo	0351
	Loko de Monda heredaĵo de UNESKO
Nomo	Malnova Urbo
Tipo de heredaĵo	kultura heredaĵo
Jaro	1983 (#7)
Numero	267
Regiono	Eŭropo
Kriterioj	iii
	Situo enkadre de Eŭropo Situo enkadre de Eŭropo
	Situo enkadre de Svislando Situo enkadre de Svislando
	Mapo de Berno Mapo de Berno
	Vikimedia Komunejo: Bern
	Retpaĝo: www.bern.ch

Ĉi tiu artikolo temas pri urbo. Por kantono rigardu la paĝon Kantono Berno.

Berno (germane Bern, france Berne [beĥn], itale kaj romanĉe Berna) estas Federacia urbo de Svislando kaj la ĉefurbo de la samnoma kantono. En la urbo vivas 128 153 loĝantoj (je la 31-a de decembro 2007). Ek de 1983 la malnova urbocentro de Berno estas monda heredaĵo de UNESKO.

Panorama vido de la malnova urbo

07° 26′ 19″ O / 46.95111 °N, 7.43861 °O (mapo)

Federacia urbo

Atentu erare oni diras ofte, ke la urbo Berno estas la ĉefurbo de Svislando. Sed tio estas malkorekta. Svislando laŭkonstitucie entute ne havas ĉefurbon, ĉar ĉiuj kantonoj estas egalrajtaj. Ĉar en Berno estas la konstanta sidejo de la svisa parlamento oni parolas pri la Federacia urbo. Aliaj federaciaj instancoj troviĝas en Laŭzano (Svisa Federacia Tribunalo, Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Laŭzano), en Zuriko (Svisa Nacia Muzeo, Svisa Nacia Banko, Svisa Federacia Instituto pri Teknologio Zuriko), en Belinzono (Svisa Federacia Puntribunalo), en Bazelo (Svisa Supera Dogandirekcio).

Geografio

Berno situas je la bordo de la rivero Aro kiu meandrumas ĉirkaŭ Berno. Tiu riverkurbo donis en mezepoko naturan protekton al la urbo. Ja altakvo tamen la ĉeriverbordaj kvartaloj de Berno ankaŭ regule inundiĝas. La urbo kaj komunumo Berno konsistas el la urbodistrikto kun la kvartaloj Länggasse-Felsenau, Mattenhof-Weissenbühl, Kirchenfeld-Schosshalde, Breitenrain-Lorraine kaj Bümpliz-Oberbottigen.

Historio

Berno estis fondita en la jaro 1191 de la Grafoj de Zähringen. La mezepoka urbo Berno estis regita de nobelaj kaj ekonomie sukcesaj familioj. Iom post iom Berno akris la senjorujojn en ĝia ĉirkaŭo kaj fariĝis potenca kaj influohava urboŝtato. En la jaro 1353 la urbo Berno alianciĝis al la Svisa Ĵurkomunumo. En la jaro 1919 la ĝis tiam aŭtonoma komunumo Bümplitz estis atribuita al la urbo Berno.

En Berno loĝis multaj rifuĝintoj el autokrataj ŝtatoj de Eŭropo inter 1933 kaj 1945. La judo Albert Einstein ekzemple laboris en patentoficejo. Ankau dumtempe loĝis tie revoluciulo Vladimir Iljiĉ Lenin. Li partoprenis en la Konferenco de Zimmerwald, kantono Berno en Septembro 1915 kaj en la Konferenco de Kiental en Aprilo 1916,^[1]

Sidejo de internaciaj organizaĵoj

Inter aliaj gravaj internaciaj organizaĵoj en Berno troviĝas la ĉefaj sidejoj de la Universala Poŝta Unio, de la Unio Internacia de Asocioj de Alpismo kaj aliaj.

Kulturo

Monda kultura heredaĵo de Unesko

La molnova urboparto estis deklarita Monda kultura heredaĵo de Unesko en 1983 pro ĝia kompakta kaj ĝenerale nerompita mezepoka kerno kiu estas bonega ekzemplo de integriĝo de la moderna mondo en mezepokan urbon. Multaj konstruaĵoj en la Malnova Urbo estis nomumitaj kiel svisaj kulturaj posedaĵoj de nacia signifo, same kiel la tuta Malnova Urbo.