آریان ۵
آریان ۵ (به انگلیسی: Ariane 5) یک راکت اروپایی و بخشی از خانواده موشک‌های آریانی است که محموله‌هایی (معمولاً ماهواره‌های مخابراتی) را به مدار زمین‌ثابت انتقال یا مدار نزدیک زمین حمل می‌کند. راکت آریان ۵ با مجوز سازمان فضایی اروپا و مرکز ملی مطالعات فضایی فرانسه ساخته شد.
 آریا ۵ ES با ATV-4 در حال حرکت به سمت سکوی پرتاب | |
| عملکرد | پرتاب وسایل نقلیه سنگین |
|---|---|
| سازنده | ایرباس دیفنس اند اسپیس برای سازمان فضایی اروپا و آریان اسپیس |
| کشور مبدأ | اروپا |
| ابعاد | |
| بلندی | ۴۶–۵۲ متر (۱۵۱–۱۷۱ فوت) |
| قطر | ۵٫۴ متر (۱۸ فوت) |
| جرم | ۷۷۷٬۰۰۰ کیلوگرم (۱٬۷۱۳٬۰۰۰ پوند) |
| تعداد مراحل | ۲ |
| ظرفیت | |
| بار مفید به لئو | G: 26,000 kg ES: 21,000 kg |
| بار مفید به مدار انتقال ژئوسنکرون | G: 6,200 kg G+: ۶٬۹۵۰ kg GS: 6,100 kg ECA: 10,500 kg |
| تاریخچهٔ پرتاب | |
| وضعیت | فعال |
| سایت‌های پرتاب | ELA-3, پایگاه فضایی گویان |
| مجموع پرتاب‌ها | ۷۳ (G: 16, G+: ۳, GS: ۶) (ECA: 44, ES: ۴) |
| پرتاب(های) موفق | ۶۹ (G: 13, G+: ۳, GS: ۶) (ECA: 43, ES: ۴) |
| پرتاب(های) ناموفق | ۲ (G: 1, ECA: ۱) |
| پرتاب(های) ناتمام | ۲ (G) |
| نخستین پرواز | G: 4 ژوئن ۱۹۹۶ G+: ۲ مارس ۲۰۰۴ GS: ۱۱ اوت ۲۰۰۵ ECA: ۱۱ دسامبر ۲۰۰۲ ES: ۹ مارس ۲۰۰۸ |
| آخرین پرواز | G: 27 سپتامبر ۲۰۰۳ G+: ۱۸ دسامبر ۲۰۰۴ GS: ۱۸ دسامبر ۲۰۰۹ |
| افراد یا محموله‌های منتقل‌شده | رزتا فضاپیمای ترابری خودکار رصدخانه فضایی هرشل پلانک تلسکوپ فضایی جیمز وب |
| بوسترها - P۲۳۰ | |
| شمار بوسترها | ۲ |
| موتورها | ۱ موشک سوخت جامد |
| رانش | ۶٬۴۷۰ نیوتون (یکا)|kN each (۱٬۴۵۰٬۰۰۰ lbf) |
| تکانه ویژه | ۲۷۵ ثانیه (۲٫۷۰ کیلومتر بر ثانیه) |
| مدت‌زمان سوختن | ۱۲۹ ثانیه |
| سوخت | موشک سوخت جامد |
| مرحلهٔ نخست (Ariane 5G) | |
| موتورها | ۱ وولکین |
| رانش | ۱٬۱۱۴ kN (۲۵۰٬۰۰۰ lbf) |
| تکانه ویژه | ۴۳۰ ثانیه (۴٫۲ کیلومتر بر ثانیه) |
| مدت‌زمان سوختن | ۵۸۹ ثانیه |
| سوخت | هیدروژن مایع اکسیژن مایع |
| مرحلهٔ نخست (آریان ۵ ECA) - EPC (Étage Principal Cryotechnique, Cryogenic main stage) | |
| موتورها | ۱ ۲وولکین |
| رانش | ۱٬۳۴۰ kN (۳۰۱٬۰۰۰ lbf) |
| تکانه ویژه | ۴۳۱ ثانیه (۴٫۲۳ کیلومتر بر ثانیه) |
| مدت‌زمان سوختن | ۶۵۰ ثانیه |
| سوخت | هیدروژن مایع اکسیژن مایع |
| جرم/حجم سوخت و اکسنده | ۱۷۰t LOX: 133t/۱۲۰m³ LH2: ۲۶t/390m³ |
| مرحلهٔ دوم (آریان ۵ جی، آریان ۵ ای‌اس) | |
| موتورها | ۱ آسوس |
| رانش | ۲۷٫۴ kN (۶٬۱۶ lbf) |
| تکانه ویژه | ۳۲۴ ثانیه (۳٫۱۸ کیلومتر بر ثانیه) |
| مدت‌زمان سوختن | ۱٬۱۰۰ ثانیه |
| سوخت | دی‌نیتروژن تترااکسید مونومتیل‌هیدرازین |
| مرحلهٔ دوم (آریان ۵ ECA) | |
| موتورها | ۱ اچ‌ام ۷-بی |
| رانش | ۶۴٫۷ kN (۱۴٬۵۰۰ lbf) |
| تکانه ویژه | ۴۴۶ ثانیه (۴٫۳۷ کیلومتر بر ثانیه) |
| مدت‌زمان سوختن | ۹۶۰ ثانیه |
| سوخت | هیدروژن مایع اکسیژن مایع |
به گفته دانیل نوینشواندر، مدیر ترابری فضایی در آژانس فضایی اروپا، پس از پرتاب در ۱۵ اوت ۲۰۲۰، آریان‌اسپیس قبلاً قراردادهایی را برای هشت پرتاب آخر آریان ۵ امضا کرده‌است که قبل از انتقال به پرتابگر جدید آریان ۶ باقی مانده‌است.[۱][۲]
آریان ۵ ام‌ای
آریان ۵ ام‌ای تا اوایل سال ۲۰۱۵ در حال توسعه بود و به عنوان یک پروژه بینابینی بین آریان ۵ ای‌اس و آریان ۶ جدید دیده می‌شد. با برنامه‌ریزی اولین پرواز برای سال ۲۰۱۸، آریان ۵ ام‌ای پرتابگر اصلی آژانس فضایی اروپا تا آن زمان بود. ورود نسخه جدید آریان ۶. آژانس فضایی اروپا بودجه توسعه آریان ۵ ام‌ای را در اواخر سال ۲۰۱۴ متوقف کرد تا توسعه آریان ۶ را در اولویت قرار دهد.[۳]
پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب
به فضا بردن تلسکوپ فضایی جیمز وب توسط این راکت انجام شد.
آمار پرتاب
خودروهای پرتاب آریان ۵ از سال ۱۹۹۶ تاکنون ۱۱۱ پرتاب را جمع‌آوری کرده‌اند که ۱۰۶ مورد از آنها موفقیت‌آمیز بوده و ضریب موفقیت ۹۵٫۵ درصدی را به همراه داشته‌است. بین آوریل ۲۰۰۳ و دسامبر ۲۰۱۷، آریان ۸۳٫۵ مأموریت متوالی را بدون شکست انجام داد، اما پرتابگر در ژانویه ۲۰۱۸ دچار شکست نسبی شد.[۴]
آریان ۶
خلاصه طراحی نسل بعدی پرتابگر آریان ۶ خواستار یک پرتابگر کم‌هزینه و کوچک‌تر بود که قادر به پرتاب یک ماهواره تا وزن ۶۵۰۰ کیلوگرم (۱۴۳۰۰ پوند) به GTO بود.[۵] با این حال، پس از چندین تغییر، طراحی نهایی تقریباً از نظر عملکرد با آریان ۵ یکسان بود،[۶]در عوض بر کاهش هزینه‌های ساخت و قیمت‌های راه‌اندازی تمرکز داشت.
پیش‌بینی می‌شود که این پروژه ۴ میلیارد یورو هزینه داشته باشد. در سال ۲۰۲۰، اولین پرتاب آزمایشی آن برای سال ۲۰۲۱ برنامه‌ریزی شد.[۷]از مارس ۲۰۱۴، آریان ۶ با قیمتی حدود ۷۰ میلیون یورو به ازای هر پرواز یا تقریباً نیمی از قیمت فعلی آریان ۵ به فضا پرتاب خواهد شد.[۸]
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «LightAriane 5». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.