سده هجدهم میلادی

(تغییرمسیر از سده ۱۸ (میلادی))
سده‌ها:سده ۱۷ - سده ۱۸ - سده ۱۹
دهه‌ها:۱۷۰۰ ۱۷۱۰ ۱۷۲۰ ۱۷۳۰ ۱۷۴۰ ۱۷۵۰ ۱۷۶۰ ۱۷۶۰ ۱۷۷۰ ۱۷۸۰ ۱۷۹۰
عبور واشینگتن از دلاور در ۲۵ دسامبر ۱۷۷۶ (۵ دی ۱۱۵۵). رخدادی نمادین در طول انقلاب آمریکا
تسخیر زندان باستیل در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹. رخدادی نمادین در طول انقلاب فرانسه

سدهٔ هجدهم میلادی به فاصلهٔ بین سال‌های ۱۷۰۱ تا ۱۸۰۰ در گاهشماری گریگوری گفته می‌شود.

گاهی مورخان اروپایی، اصطلاح سدهٔ هجدهم میلادی را برای اشاره به دوره‌های دیگری استفاده می‌کنند. برای مثال سده ۱۸ کوتاه به سال‌های بین ۱۷۸۹۱۷۱۵ یعنی از مرگ لویی چهاردهم فرانسه تا آغاز انقلاب فرانسه گفته می‌شود تا بتوان به دو رویدادی که با هم ارتباط تنگاتنگی دارند اشاره کرد. انقلاب فرانسه با ارائه تعریفی از ملت، آن را به‌طور مستقیم وارد معادلات بین‌المللی کرد.

از سوی دیگر مورخینی هستند که از اصطلاح سده ۱۸ طولانی برای اشاره به دورانی که از انقلاب باشکوه انگلستان در سال ۱۶۸۸ شروع و تا جنگ واترلو در سال ۱۸۱۵ یا حتی کمی بعد از آن طول می‌کشد استفاده می‌کنند.

در طول سده ۱۸ میلادی روشنگری در انقلاب‌های فرانسه، هائیتی و آمریکا به حد اعلای خود رسید. فلسفه و علم با سرعت زیادی پیشرفت کردند.

فیلسوفان، زمانی را تصور می‌کردند که دیگر بنیادگرایی مسیحی وجود نداشته باشد. این رؤیا با وقوع انقلاب فرانسه به واقعیت تبدیل شد اما چیزی نگذشت که دورهٔ وحشت به رهبری ماکسیمیلیان روبسپیر فرا رسید و این آرزو را به چالش کشید. سلاطین اروپایی در آغاز با آغوشی باز به استقبال عصر روشنگری رفتند اما پس از آن که شعله‌های انقلاب فرانسه درگرفت از ترس این که قدرتشان را از دست ندهند به ائتلاف‌های گستردهٔ ضدانقلابی پیوستند.

امپراتوری عثمانی پس از پذیرفتن معاهده کارلویتز، با شیبی آرام به سمت زوال حرکت می‌کرد زیرا نتوانسته بود با پیشرفت‌های اروپایی‌ها در فناوری همگام شود. عصر لاله نماد دورهٔ صلح و رویکرد به اروپا پس از پیروزی در مقابل روسیه جوان در سال ۱۷۱۱ بود. در طول این سده تلاش‌های زیادی برای اصلاحات انجام گرفت که موفقیت‌های محدودی داشتند. همچنین امپراتوری سوئد پس از شکست خوردن از روسیه در جنگ بزرگ شمالی، روند افول خود را آغاز کرد و روسیه به قدرت مطلق حوزه بالتیک تبدیل شد.

سده ۱۸، پایانی بر کار کشور مشترک‌المنافع لهستان - لیتوانی بود. این پادشاهی که زمانی قدرتمند و گسترده بود و می‌توانست مسکو را شکست بدهد و لشکریان عثمانی را مغلوب سازد، تحت حملات متعدد در هم شکست. نظام حکومتی نیمه‌دموکراتیک این کشور آن قدر مؤثر نبود که بتواند از پس قدرت رژیم‌های سلطنتی همسایه نظیر پروس، روسیه و اتریش برآید. این کشورها سرزمین‌های این اتحادیه را بین خود تقسیم کردند و دورنمای سیاسی اروپای مرکزی را برای صد سال آینده دستخوش تغییر قرار دادند.

در آسیا نیز امپراتوری‌های چین و هند رو به افول گذاشتند و در ایران، سلسله صفویه سقوط کرد.

امپراتوری بریتانیا با شکست دادن فرانسه در آمریکا در دهه ۱۷۶۰ و تسلط بر بخش‌های زیادی از هندوستان تبدیل به ابرقدرتی جهانی شد. با این حال بریتانیایی‌ها بخش اعظم مستعمرات خود در شمال آمریکا را در پی انقلاب آمریکا که فعالانه توسط فرانسوی‌ها حمایت می‌شد از دست دادند. با ثبت اختراع موتور بخار در بریتانیا در دهه ۱۷۵۰ انقلاب صنعتی در این کشور آغاز شد. هر چند این انقلاب شروع آرامی داشت اما بعدها تأثیر عظیمی بر جوامع انسانی و محیط زیست گذاشت.

رویدادها

دههٔ ۱۷۰۰

پتر کبیر در جنگ پلتاوا
توکوگاوا یوشیمونه، شوگون ژاپن

دههٔ ۱۷۱۰

دههٔ ۱۷۲۰

سلسلهٔ صفوی با هجوم افغان‌ها به ایران به پایان رسید.
روسیه با حمله به ایران در سال ۱۱۰۱ شهرهای دربند، باکو، شیروان، گیلان، مازندران و استرآباد را اشغال کرد.

دههٔ ۱۷۳۰

نادر شاه افشار
فردریک دوم کبیر، پادشاه پروس

دههٔ ۱۷۴۰

پس از جنگ کالودن در سال ۱۷۴۶ نظام طایفه‌ای اسکاتلندی‌ها رو به زوال گذاشت.

دههٔ ۱۷۵۰

مرگ فرمانده ولف

دههٔ ۱۷۶۰

کریم‌خان زند، بنیان‌گذار سلسلهٔ زند در ایران

دههٔ ۱۷۷۰

جیمز کوک، دریانورد و پویندهٔ بریتانیایی

دههٔ ۱۷۸۰

شیخ المنصور رهبری چچنی‌تبار بود که در سده ۱۸ (میلادی) علیه امپریالیسم کاترین کبیر در قفقاز به پا خواست.

دههٔ ۱۷۹۰

آقا محمدخان قاجار، مؤسس سلسلهٔ قاجار در ایران
ناپلئون بناپارت در حال عبور از گردنه آلپ

شخصیت‌های مهم

رهبران، سیاستمداران و نظامیان جهان

محی‌الدین محمد اورنگ‌زیب عالمگیر ششمین امپراتور گورکانی هند و سومین پسر شاه‌جهان و ارجمندبانو
بنجامین فرانکلین، یکی از پدران بنیانگذار ایالات متحده
توماس جفرسون نویسنده اصلی اعلامیه استقلال ایالات متحده و سومین رئیس جمهور آمریکا
کاترین دوم روسیه ملقب به کاترین کبیر ۳۴ سال امپراتور روسیه بود.
فردیناند ششم اسپانیا
امپراتور چیانلانگ، ششمین امپراتور منچویی سلسلهٔ چینگ در چین
ماکسیمیلیان روبسپیر، انقلابی فرانسوی و از آغازگران دوره وحشت فرانسه

صنعت نمایش، تئاتر و سرگرمی

دیوید گریک، بازیگر، نمایش‌نامه‌نویس، مدیر تئاتر و تهیه‌کنندهٔ انگلیسی
  • آن اولدفیلد، بازیگر انگلیسی
  • ادوارد لامپی استیونز، بازیکن انگلیسی کریکت
  • بارتون بوث، بازیگر
  • توماس داگت، بازیگر
  • جان اسمال، بازیکن انگلیسی کریکت
  • جان اوکیفی، نمایشنامه‌نویس ایرلندی
  • جان گی، نمایشنامه‌نویس و شاعر انگلیسی
  • چارلز جانسون، نمایشنامه‌نویس انگلیسی
  • چارلز مکلین، بازیگر
  • چیکاماتسو مونزامون، نمایشنامه‌نویس ژاپنی
  • دیوید گریک، بازیگر
  • رابرت ویلکز، بازیگر انگلیسی
  • ریچارد بریسنلی شریدان، نمایشنامه‌نویس ایرلندی
  • کولی سیبر، بازیگر، شاعر، نمایشنامه‌نویس
  • کونگ شانگرن، شاعر و نمایشنامه‌نویس انگلیسی
  • هانا پریچارد، بازیگر انگلیسی
  • هستر سانتلو، بازیگر، بالرین و رقصندهٔ انگلیسی
  • وانگ یون، شاعر و نمایشنامه‌نویس چینی

موسیقی‌دانان و آهنگسازان

موتزارت، نابغه موسیقی اهل اتریش
بتهوون، نابغه موسیقی کلاسیک اهل آلمان
یوزف هایدن، موسیقی دان شهیر اتریشی
یوهان سباستیان باخ، آهنگساز و نوازنده ارگ آلمانی

هنرمندان نگارگر، نقاشان، پیکرتراشان، گراورسازان و معماران

ژان باپتیست سیمون شاردن
جاشوا رینولدز، نقاش انگلستانی الاصل
جیوانی پائولو پانینی
یوری فلتن، معمار کاخ کاترین کبیر
ژاک لویی داوید، نقاش فرانسوی سبک نئوکلاسیسیسم
  • آنتوان ایگناس ملینگ، نقاش، معمار فرانسوی-آلمانی
  • آنتوان واتئو، نقاش فرانسوی
  • اتین موریس فالکونت، پیکرتراش فرانسوی
  • ادمه بوشاردون، پیکرتراش فرانسوی
  • الکساندر کوکورینوف، معمار روسی
  • ایوان مارتوس، پیکرتراش روسی
  • بارتولومو راسترلی، معمار روسی ایتالیایی‌زاده
  • برناردو بلوتو، نقاش ایتالیایی
  • توماس گینسبورو، نقاش انگلیسی
  • جاشوا رینولدز، نقاش انگلیسی
  • جاکوب فیلیپ هکرت، نقاش آلمانی
  • جان سینگلتون کاپلی، نقاش آمریکایی
  • جوزپه کاستیگلیون، نقاش و معمار ایتالیایی مبلغ در چین
  • جوزپه گریسونی، نقاش ایتالیایی
  • جیان تینکسی، هنرمند و پژوهشگر چینی
  • جیوانی باتیستا پیرانسی، نقاش ایتالیایی
  • جیوانی باتیستا تیپولو، نقاش ونیزی
  • جیوانی پائولو پانینی، نقاش ایتالیایی
  • دومنیکو ترزینی، معمار روسی ایتالیایی‌زاده
  • دیمیتری لویتزکی، نقاش روسی
  • رابرت لورین، پیکرتراش فرانسوی
  • ژاک لویی داوید، نقاش فرانسوی
  • ژان اتین لیوتارد، نقاش سوییسی
  • ژان باپتیست سیمون شاردین، نقاش فرانسوی
  • ژان باپتیست گروز، نقاش فرانسوی
  • ژان باپتیست لمون، پیکرتراش فرانسوی، شاگرد پدرش
  • ژان لویی لمون، پیکرتراش فرانسوی
  • ژان هونوره فراگونارد، نقاش فرانسوی
  • سوزوکی هارونبو، نقاش ژاپنی
  • فرانچسکو گواردی، نقاش ایتالیایی
  • فرانسوا بوشه، نقاش فرانسوی
  • فرانسیسکو گویا، نقاش اسپانیایی
  • کارل بلانک، معمار روسی
  • کانالتو، نقاش ایتالیایی
  • کیتاگاوا اوتامارو، گراورساز و نقاش ژاپنی
  • گئورگ ونزسلاوس فون نوبلسدورف، نقاش و معمار آلمانی
  • گای کی، نقاش و شاعر چینی
  • گیاکومو کارنگی، معمار روسی ایتالیایی‌زاده
  • گیلبرت استوارت، نقاش آمریکایی
  • لئونارد کوکورانت، نقاش ایتالیایی
  • لویی مونتویر، معمار بلژیکی
  • لوییجی وانویتللی، معمار ایتالیایی
  • ماتئوس دانیل پوپلمان، معمار آلمانی
  • ماتوی کازاکف، معمار روسی
  • میخائیل ایوانویچ کازلوفسکی، پیکرتراش روسی
  • میخائیل زمتزوف، معمار روسی
  • میشل بنوئیست، نقاش و معمار فرانسوی مبلغ در چین
  • نیشیکاوا سوکنوبو، گراورساز و معلم ژاپنی
  • واسیلی باژنوف، معمار روسی
  • ولادیمیر بوروویکوفسکی، نقاش روسی
  • ویلیام بلیک، شاعر و هنرمند انگلیسی
  • ویلیام هوگارت، نقاش و کنده‌کار انگلیسی
  • یوان می، نقاش، شاعر و مقاله‌نویس چینی
  • یوری فلتن، معمار روسی
  • یوهان برنارد فیشر فون ارلاخ، معمار اتریشی
  • یوهان لوکاس فون هیلدربانت، معمار اتریشی-ایتالیایی

نویسندگان و شاعران

الکساندر پوپ شاعر و منتقد انگلیسی
جاناتان سوییفت هجونویس، شاعر و نویسنده رساله‌های سیاسی
ولتر، نویسنده و فیلسوف فرانسوی عصر روشنگری
  • آن رادکلیف، رمان‌نویسی انگلیسی
  • آنا لاتیتیا باربالد، شاعر، مقاله‌نویس، نویسنده کودکان انگلیسی
  • الکساندر پوپ، شاعر انگلیسی
  • الیزا هیوود، نویسنده انگلیسی
  • الیور گلداسمیت، نویسنده، شاعر و نمایشنامه‌نویس انگلیسی-ایرلندی
  • اودا آکیناری، نویسنده ژاپنی
  • پو سونگلینگ، نویسنده داستان کوتاه چینی
  • پیر بومارشیه، نویسنده فرانسوی
  • پیر شودرلو دو لاکلو، نویسنده فرانسوی
  • توماس گری، شاعر، پژوهشگر و آموزگار انگلیسی
  • جان نیوبری، ناشر انگلیسی ادبیات کودکان
  • جاناتان سویفت، هجونویس ایرلندی-انگلیسی
  • جسپر ملکور دوجوولانوس، نویسنده اسپانیایی
  • جیمز باسول، زندگی‌نامه‌نویس اسکاتلندی
  • جین آستن، نویسنده انگلیسی
  • دانیل دفو، رمان‌نویس و روزنامه‌نگار انگلیسی
  • رابرت برنز، شاعر اسکاتلندی
  • رابرت ساوثی، زندگی‌نامه‌نویس و شاعر انگلیسی
  • رامپرساد سن، شاعر و خواننده بنگالی
  • ژان پل مارا، روزنامه‌نگار فرانسوی
  • ساداک کامالاکانتا، شاعر هندی
  • ساموئل جانسون، نویسنده، لغت‌نویس، شاعر و منتقد ادبی بریتانیایی
  • ساموئل ریچاردسون، رمان‌نویس انگلیسی
  • شارلوت ترنر اسمیت، نویسنده انگلیسی
  • شارلون لنوکس، رمان‌نویس و شاعر انگلیسی
  • فرانسیس برنی، رمان‌نویس انگلیسی
  • فردریش شیلر، نویسنده آلمانی
  • فرنک کازینکزی، نویسنده مجار
  • کائو خوکین، نویسنده چینی
  • کارلو گلدانی، نمایشنامه‌نویس ایتالیایی
  • کارلو گوتزی، نمایشنامه‌نویس ایتالیایی
  • کریستوفر اسمارت، شاعر و بازیگر انگلیسی
  • گیاکومو کاسانوا، نویسنده و ماجراجوی ونیزی
  • لورنس استرن، نویسنده ایرلندی-انگلیسی
  • لی روژن، رمان‌نویس چینی
  • لیانگ دشنگ، نویسنده و شاعر چینی
  • مارکی دوساد، فیلسوف و نویسنده فرانسوی
  • ماریا اجورث، رمان‌نویس انگلیسی-ایرلندی
  • متیو لویس، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس انگلیسی
  • مری ولستون‌کرافت، نویسنده فمینیست بریتانیایی
  • نیکولا بویلو دپریو، شاعر و منتقد ادبی فرانسوی
  • هستر ترال، خاطره‌نویس انگلیسی
  • هنری فیلدینگ، رمان‌نویس انگلیسی
  • هنری مکنزی، رمان‌نویس اسکاتلندی
  • هوراس والپول، سیاستمدار و نویسنده انگلیسی
  • هونور میرابو، نویسنده و سیاستمدار فرانسوی
  • والتر اسکات، شاعر و رمان‌نویس اسکاتلندی
  • ولتر، فیلسوف و نویسنده فرانسوی
  • وو جینگزی، نویسنده چینی
  • یوان می، شاعر، پژوهشگر و هنرمند چینی
  • یوهان ولفگانگ فون گوته، نویسنده آلمانی

فیلسوفان و دین‌شناسان

امانوئل سویدنبرگ، عالم و عارف سوئدی
گوتهولد افرایم لسینگ، فیلسوف و منتقد ادبی و نویسنده اهل آلمان
ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی و مبدع منطق استعلایی که از نخستین پیشگامان ایدئالیسم آلمانی بود و بیشتر به جهت نقد های سه گانه خویش یعنی ( نقد عقل محض ، نقد قوه حکم و نقد عقل عملی) معروف است.
دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی فایده گرا و از پیشروان مکتب تجربه‌گرایی که با نگاشتن کتاب ( رساله درباره طبیعت آدمی) تاثیر بسزایی بر تفکرات عصر خود و قرون بعد از خود گذاشت .
  • آرای هاکوسِکی، نویسنده، پژوهشگر و سیاستمدار ژاپنی
  • آرون هال وولفسون، نویسنده، مترجم، فیلسوف و کلیمی‌شناس آلمانی
  • آلفونسوس لیگوری، اسقف و قدیس ایتالیایی
  • ادموند برک، فیلسوف و دولتمرد بریتانیایی
  • اراسموس داروین، فیلسوف، شاعر و دانشمند انگلیسی
  • الیهو پالمر، دائیست آمریکایی
  • امانوئل سویدن برگ، دانشمند، متفکر و عارف سوئدی
  • امانوئل کانت، فیلسوف آلمانی
  • بال شم تاو، خاخام اوکراینی
  • توماس پرسی، ویراستار و اسقف انگلیسی
  • توماس پین، فیلسوف انگلیسی
  • توماس تنیسون، اسقف اعظم کانتربری
  • ژان ژاک روسو با نگاشتن کتاب قرارداد اجتماعی تاثیر بسزایی در فلسفه سیاسی قرن هجدهم گذاشت.
    توماس سِکِر، اسقف اعظم کانتربری
  • توماس هرینگ، اسقف اعظم کانتربری
  • جان پاتر، اسقف اعظم کانتربری
  • جان مور، اسقف اعظم کانتربری
  • جان وسلی، دین‌شناس انگلیسی و مبدع متدیسم
  • جرج برکلی، فیلسوف تجربه‌گرای ایرلندی
  • جرمی بنتام، فیلسوف و اصلاح‌طلب انگلیسی
  • جوزف پرل، نویسنده، آموزگار و کلیمی‌شناس آلمانی
  • جوزف دماستره، فیلسوف و دیپلمات ایتالیایی
  • جیامباتیستا ویکو، فیلسوف ایتالیایی
  • دنیس دیدرو، فیلسوف و نویسنده فرانسوی
  • دیوید هیوم، فیلسوف اسکاتلندی
  • ژان ژاک روسو، نویسنده و فیلسوف فرانسوی
  • سزار بکاریا، فیلسوف و سیاستمدار ایتالیایی
  • سوگیتا گنپاکو، مترجم و پژوهشگر ژاپنی
  • شارل دو سکوندا (مونتسکیو) متفکر فرانسوی
  • فردریک کورنوالیس، اسقف اعظم کانتربری
  • کامونو مابوچی، فیلسوف ژاپنی
  • کریستین توماسیوس، فیلسوف و حقوق‌دان آلمانی
  • گوتهولد افرایم لسینگ، فیلسوف و نویسنده آلمانی
  • متیو هاتن، اسقف اعظم کانتربری
  • محمد بن عبدالوهاب، مؤسس مذهب وهابیت در اسلام
  • موتواوری نوریناگا، فیلسوف و پژوهشگر ژاپنی
  • موسی مندلسون، فیلسوف آلمانی
  • نیکولاوس لودویگ فون زینزندورف، اسقف و نویسنده دینی آلمانی
  • ویلیام گادوین، فیلسوف و رمان‌نویس انگلیسی
  • ویلیام لا، دین‌شناس انگلیسی
  • ویلیام وِیک، اسقف اعظم کانتربری
  • یوهان گوتفرید هردر، فیلسوف، نویسنده و منتقد آلمانی
پیر سیمون لاپلاس ، ریاضیدان و متفکر فرانسوی که با ایده های چشمگیری چون جبرگرایی علمی ، عملگر و تبدیلات لاپلاس ، مطالعه مکانیک کلاسیک بر اساس حسابان ، تفسیر بیزی در احتمالات و ... را توسعه بخشید که تاثیر بسزایی در عرصه بسیاری از شاخه های فیزیک ریاضی داشت.

دانشمندان و پژوهشگران

آدام اسمیت، اقتصاددان اسکاتلندی و نویسنده کتاب ثروت ملل . از وی به عنوان پدر علم اقتصاد نوین یاد میشود . چشمگیر ترین ایده های او مزیت مطلق و دست نامرئی بود که تا سالیان سال تاثیرات بسزایی بر سرنوشت جوامع گذاشت.
جیمز وات، پدر انقلاب صنعتی
ماریا گائتانا آنیزی، زبان‌شناس، ریاضی‌دان و فیلسوف ایتالیایی نویسنده اولین کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال

دزدان دریایی

  • آن بونی
  • ادوارد تیچ (توکا)
  • جک رکهم
  • ساموئل میسون، سرباز جنگ‌های داخلی آمریکا و دزد رودخانه‌ای

اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها

نمونه‌ای از یک ماشین بخار اولیه
اختراع اکتنت به دقت ناوبری در دریاها کمک شایانی کرد.
نمونه‌ای از یک دستگاه چاپ سنگی (لیتوگرافی)

آثار شاخص ادبی و فلسفی

تصویر ویراست نخست کتاب سفرهای گالیور اثر جاناتان سویفت
تصویر عنوان کتاب سنجش خرد ناب اثر امانوئل کانت
تصویر عنوان کتاب ثروت ملل اثر آدام اسمیت

آثار شاخص موسیقی

بخش آغازین فوگوی شش قسمتی به خط باخ

پانویس

    • دهه‌ها و سال‌ها

جستارهای وابسته

هزارهسده
۹ پ‌م:۹۰ پ‌م۸۹ پ‌م۸۸ پ‌م۸۷ پ‌م۸۶ پ‌م۸۵ پ‌م۸۴ پ‌م۸۳ پ‌م۸۲ پ‌م۸۱ پ‌م
۸ پ‌م:۸۰ پ‌م۷۹ پ‌م۷۸ پ‌م۷۷ پ‌م۷۶ پ‌م۷۵ پ‌م۷۴ پ‌م۷۳ پ‌م۷۲ پ‌م۷۱ پ‌م
۷ پ‌م:۷۰ پ‌م۶۹ پ‌م۶۸ پ‌م۶۷ پ‌م۶۶ پ‌م۶۵ پ‌م۶۴ پ‌م۶۳ پ‌م۶۲ پ‌م۶۱ پ‌م
۶ پ‌م:۶۰ پ‌م۵۹ پ‌م۵۸ پ‌م۵۷ پ‌م۵۶ پ‌م۵۵ پ‌م۵۴ پ‌م۵۳ پ‌م۵۲ پ‌م۵۱ پ‌م
۵ پ‌م:۵۰ پ‌م۴۹ پ‌م۴۸ پ‌م۴۷ پ‌م۴۶ پ‌م۴۵ پ‌م۴۴ پ‌م۴۳ پ‌م۴۲ پ‌م۴۱ پ‌م
۴ پ‌م:۴۰ پ‌م۳۹ پ‌م۳۸ پ‌م۳۷ پ‌م۳۶ پ‌م۳۵ پ‌م۳۴ پ‌م۳۳ پ‌م۳۲ پ‌م۳۱ پ‌م
۳ پ‌م:۳۰ پ‌م۲۹ پ‌م۲۸ پ‌م۲۷ پ‌م۲۶ پ‌م۲۵ پ‌م۲۴ پ‌م۲۳ پ‌م۲۲ پ‌م۲۱ پ‌م
۲ پ‌م:۲۰ پ‌م۱۹ پ‌م۱۸ پ‌م۱۷ پ‌م۱۶ پ‌م۱۵ پ‌م۱۴ پ‌م۱۳ پ‌م۱۲ پ‌م۱۱ پ‌م
۱ پ‌م:۱۰ پ‌م۹ پ‌م۸ پ‌م۷ پ‌م۶ پ‌م۵ پ‌م۴ پ‌م۳ پ‌م۲ پ‌م۱ پ‌م
۱:  ۱  ۲  ۳  ۴  ۵  ۶  ۷  ۸  ۹۱۰
۲:۱۱۱۲۱۳۱۴۱۵۱۶۱۷۱۸۱۹۲۰
۳:۲۱۲۲۲۳۲۴۲۵۲۶۲۷۲۸۲۹۳۰
۴:۳۱۳۲۳۳۳۴۳۵۳۶۳۷۳۸۳۹۴۰
🔥 Top keywords: