B'é Laoiseach XIV nó mar is fearr aithne air, an "Grian-Rí"[1] (nó Louis-Dieudonné) (5 Meán Fómhair, 1638 – 1 Meán Fómhair, 1715) Rí na Fraince agus Rí Navarre ón 14 Bealtaine 1643 go lá a bháis.
Louis XIV na Fraince |
Ainm sa teanga dhúchais | (fr) Louis XIV |
---|
|
Breith | 5 Meán Fómhair 1638 Château de Saint-Germain-en-Laye, An Fhrainc |
---|
Bás | 1 Meán Fómhair 1715 76 bliana d'aois Pálás Versailles, An Fhrainc |
---|
Siocair bháis | Bás nádúrtha (Morgadh) |
---|
Áit adhlactha | Baisleac de Saint-Denis |
---|
|
|
Louis XV na Fraince |
---|
|
|
14 Bealtaine 1643 – 1 Meán Fómhair 1715 ← Louis XIII na Fraince – Louis XV na Fraince → |
15 Comh-Phrionsa na Fraince |
---|
14 Bealtaine 1643 – 1 Meán Fómhair 1715 ← Louis XIII na Fraince – Louis XV na Fraince → |
|
|
|
Idé-eolaíocht pholaitíochta | Absalóideachas |
---|
Reiligiún | Caitliceachas |
---|
Áit chónaithe | Pálás Versailles |
---|
Teanga dhúchais | an Fhraincis |
---|
|
Gairm | polaiteoir, monarc, aisteoir, bailitheoir ealaíne, státaire |
---|
Tréimhse ama | France in the early modern period (en) |
---|
Ball de | |
---|
Teangacha | An Fhraincis agus an Spáinnis |
---|
|
Teideal uasal | Louis XV na Fraince |
---|
Teaghlach | Teaghlach Bourbon (An Fhrainc) agus Teach na mBúrbónach |
---|
Céile | Maria Theresa na Spáinne (1660–1683), bás a c(h)éile Françoise d'Aubigné, Marquise de Maintenon (1683, 1684–1715) |
---|
Páirtí | Louise de La Vallière Catherine Charlotte de Gramont Anne-Madeleine de Conty d'Argencourt Bonne de Pons d'Heudicourt Anne de Rohan-Chabot Isabelle de Ludres Olympia Mancini Catherine Bellier Marie Mancini Madame de Montespan Claude de Vin des Œillets Marie Angélique de Scorailles |
---|
Páiste | Louis, Grand Dauphin ( Maria Theresa na Spáinne) Louise de Maisonblanche ( Claude de Vin des Œillets) Marie Anne de Bourbon ( Louise de La Vallière) Louise Marie Anne de Bourbon ( Madame de Montespan) Louis César, Cunta Vexin ( Madame de Montespan) Charles de La Baume Le Blanc ( Louise de La Vallière) mac anaithnid Bourbon ( Madame de Montespan) Philippe de Bourbon ( Louise de La Vallière) mac anaithnid (?) ( Marie Angélique de Scorailles) iníon anaithnid de Bourbon ( Madame de Montespan) Louis, Cunta Vermandois ( Louise de La Vallière) Louise Françoise de Bourbon ( Madame de Montespan) Philippe Charles, Diúc Anjou ( Maria Theresa na Spáinne) Marie Thérèse, Madame Royale ( Maria Theresa na Spáinne) Louis Auguste, Diúc Maine ( Madame de Montespan) Banphrionsa Anne Élisabeth na Fraince ( Maria Theresa na Spáinne) Louis François, Diúc Anjou ( Maria Theresa na Spáinne) Banphrionsa Marie Anne na Fraince ( Maria Theresa na Spáinne) Françoise Marie de Bourbon ( Madame de Montespan) Louis Alexandre, Cunta Toulouse ( Madame de Montespan) |
---|
Athair | Louis XIII na Fraince agus Anne na hOstaire |
---|
Siblín | Philippe, Diúc Orléans |
---|
|
|
1649 | an Chéad Chomaoineach (Church of Saint Eustache (en) ) |
|
Gradam a fuarthas |
|
|
|
|
|
|
Thugtaí
- "an Grian-Rí" (Le Roi Soleil as Fraincis) nó
- Louis Mór (Louis le Grand) nó
- An Monarc Mór (Le Grand Monarque)
ar Louis.
Chaith sé dhá bhliain déag is trí scór sa ríchathaoir, ní b'fhaide ná aon mhonarc eile san Eoraip ag an am.
Tús a Shaoil
Reiligiún agus Cogaí
Is iomaí cogadh a chuir Louis XIV, cosúil leis an gCogadh Franc-Ollannach, Cogadh Léig Augsburg, agus Cogadh Chomharbas na Spáinne. Chaill na hÚgónaigh a gceart nuair a chealaigh Louis XIV in 1685 Fógra Nantes (1598).[2]
Ach bhí cúrsaí an-chasta ann ar fad.[3] Bhí an cogadh in Éirinn sna 1690idí ina chuid de choimhlint níos mó san Eoraip chun cur i gcoinne Louis XIV arbh é an rialtóir ba chumhachtaí san Eoraip é an tráth sin. Bhí Liam ag troid ar son cúis Phrotastúnach ós rud é go raibh sé ag cur i gcoinne Louis, a cheap gur rialtóir mór Caitliceach é féin agus go raibh sé i gcoinne an Phrotastúnachais. Ach bhí Pápa na Róimhe, a bhí i gcoimhlint le Louis an tráth sin, i measc lucht tacaíochta Liam.
Bás
Tháinig iscéime ar Louis agus fuair sé bás ar 1 Meán Fómhair 1715. Is éard a dúirt sé agus é ag fáil bháis ná: Tá mé ag imeacht anois, ach mairfidh an Stát i gcónaí (Fraincis: Je m'en vais, mais l'État demeurera toujours).
Tagairtí