Día das Letras Galegas
O Día das Letras Galegas é un día de exaltación da lingua de Galicia a través da súa manifestación literaria. Comezou a celebrarse o 17 de maio do 1963, coincidindo co centenario da primeira edición de Cantares gallegos, de Rosalía de Castro.
Ata 2024, ano dedicado a Luísa Villalta, 64 autores (6 mulleres e 58 homes) foron homenaxeados nas 62 edicións do Día das Letras Galegas, posto que en 1998 houbo unha homenaxe colectiva (en concreto, a tres trobadores ligados á ría de Vigo).
Historia
O 20 de marzo de 1963, tres membros da Real Academia Galega (Manuel Gómez Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Riego) presentaron nesta institución a proposta de celebrar o 17 de maio para recoller o "latexo material da actividade intelectual galega". Estimaban que o poemario de Rosalía era a primeira obra mestra da literatura galega contemporánea, é dicir, considerábana a primeira obra do Rexurdimento. Realmente, descoñécese a data real de publicación do libro, pero tomouse ese día pola dedicatoria autógrafa de Rosalía de Castro á tamén escritora Cecilia Böhl de Faber (Fernán Caballero).[1]
Para conmemorar o primeiro Día das letras galegas (DLG) publicouse unha edición crítica de Cantares gallegos, feita por Fermín Bouza-Brey. A festividade tivo un alcance e unha significación extraordinarios, e foi moi ben acollida non só a nivel literario senón tamén nos ambientes populares.
Oficialmente, trátase dun día de carácter festivo en toda Galicia desde 1991.[2][3]
En 2020, por mor da pandemia da COVID-19, a Academia anunciou que por primeira vez nos seus 57 anos de historia o pleno de celebración do Día das Letras non decorrería o 17 de maio, trasladándose no seu lugar ao 31 de outubro, xusto un día despois do 110 aniversario do homenaxeado, Ricardo Carballo Calero.[4] Finalmente, as restricións sanitarias fixeron que o acto se tivese que adiar de novo, até o 12 de decembro[5].
Proceso de escolla
A institución encargada de elixir a figura homenaxeada é a Real Academia Galega.[6] Segundo os seus estatutos, debe ser escollida na primeira reunión despois do Día das Letras Galegas.[6] Os criterios para a súa elección son que "a figura elixida deberá ser autora dunha obra relevante en galego e persoa de calidade cultural e humana que mereza propoñerse como exemplo á sociedade galega de hoxe".[6] Ademais, deben pasar dez anos dende o seu falecemento e cómpre que a proposta estea asinada por un mínimo de tres académicos.[6]
Algunhas das figuras que foron propostas, mais que non foron escollidas son: Celestino Fernández de la Vega,[7] Antón Tovar,[8] Federico García Lorca e Ánxel Casal,[9] Adolfina Casás Rama, Rosa Casás Rama e Florencio López Fernández (representantes do cancioneiro popular),[10] Fiz Vergara Vilariño,[11] Plácido Castro,[12] Antonio Fernández Morales,[12] Ramón de Valenzuela,[13] Eusebio Lorenzo[14] e Francisco Vales,[13] entre outros.
Galería de imaxes
- Artigo principal: Galería de imaxes sobre o Día das Letras Galegas.
Homenaxeados
- 1963: Rosalía de Castro
- 1965: Eduardo Pondal
- 1966: Francisco Añón
- 1967: Manuel Curros Enríquez
- 1969: Antonio Noriega Varela
- 1970: Marcial Valladares
- 1971: Gonzalo López Abente
- 1972: Valentín Lamas Carvajal
- 1973: Manuel Lago González
- 1974: Xoán Vicente Viqueira
- 1975: Xoán Manuel Pintos
- 1976: Ramón Cabanillas
- 1977: Antón Villar Ponte
- 1978: Antonio López Ferreiro
- 1979: Manuel Antonio
- 1980: Afonso X o Sabio
- 1981: Vicente Risco
- 1982: Luís Amado Carballo
- 1983: Manuel Leiras Pulpeiro
- 1985: Antón Losada Diéguez
- 1988: Ramón Otero Pedrayo
- 1989: Celso Emilio Ferreiro
- 1990: Luís Pimentel
- 1991: Álvaro Cunqueiro
- 1992: Fermín Bouza-Brey
- 1993: Eduardo Blanco Amor
- 1994: Luís Seoane
- 1995: Rafael Dieste
- 1996: Xesús Ferro Couselo
- 1997: Ánxel Fole
- 1999: Roberto Blanco Torres
- 2000: Manuel Murguía
- 2002: Martín Sarmiento
- 2004: Xaquín Lorenzo
- 2005: Lorenzo Varela
- 2006: Manuel Lugrís Freire
- 2007: María Mariño
- 2009: Ramón Piñeiro
- 2010: Uxío Novoneyra
- 2011: Lois Pereiro
- 2012: Valentín Paz-Andrade
- 2013: Roberto Vidal Bolaño
- 2014: Xosé María Díaz Castro
- 2015: Xosé Filgueira Valverde
- 2016: Manuel María
- 2017: Carlos Casares
- 2018: María Victoria Moreno
- 2019: Antón Fraguas
- 2020: Ricardo Carballo Calero
- 2021: Xela Arias
- 2022: Florencio Delgado
- 2024: Luísa Villalta
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- Angueira, Anxo (1995). De Rosalía a Dieste 33 anos das letras. Xerais. ISBN 84-7507-878-8.
- Todas as Letras do Día das Letras Galegas. Cincuenta aniversario da maior festa cultural de Galicia. 1963 – 2012 Arquivado 04 de febreiro de 2017 en Wayback Machine. RAG.
- 51 páxinas das nosas Letras Arquivado 24 de setembro de 2015 en Wayback Machine. 2013, Parlamento de Galicia.
- Cincuenta aniversario do Día das Letras Galegas. 17 de maio de 2012. Cincuenta carteis. Cincuenta deseñadores. Cincuenta escritores. Á volta ás letras en cincuenta díasArquivado 14 de xuño de 2017 en Wayback Machine. RAG.
Outros artigos
Ligazóns externas
- Como se creou o 17 de maio Arquivado 20 de marzo de 2017 en Wayback Machine., RAG.
- O Día das Letras Galegas Arquivado 16 de maio de 2014 en Wayback Machine. en Galicia Dixital.