Illa das Esculturas

A illa formouse no río a partir dos sedimentos transportados polo Lérez depositados alí porque o río xa está moi preto do nivel do mar e perde a súa forza para arrastrar eses sedimentos. Ao principio formouse unha chaira intermareal, pero o Lérez atopou este obstáculo no seu camiño cara á ría de Pontevedra e buscou outra ruta alternativa, abrindo así unha canle pola dereita.^[7]

A illa permaneceu en estado salvaxe ata 1997, cando se transformou nun parque.^[8] Posteriormente levouse a cabo un proxecto de posta en valor deste espazo, coa creación de obras de arte contemporánea interrelacionadas coa paisaxe por parte de 12 artistas de renome internacional,^[9],[10] que tomaron como tema central o granito de Galicia e a relación do home coa súa contorna. Trátase do exemplo máis importante de land art, unha tendencia da arte contemporánea, en Galicia. O proxecto inaugurouse oficialmente o 29 de xullo de 1999.^[11]

En 2008 a comunidade de montes de Lérez levou a cabo unha talla da maioría dos eucaliptos que había, substituíndoos por árbores autóctonas.^[12]

A illa, declarada espazo natural protexido,^[13] ten case un quilómetro de lonxitude^[14] e unha forma alongada. Conta cunha zona de xuncos, praderías, un camiño principal e camiños secundarios. Tres pontes de madeira cruzan a canle interior^[15] e unha pasarela atirantada sobre o río Lérez conéctaa co paseo do Lérez. Na illa hai 12 esculturas de granito de artistas internacionais.

Á illa chegan as mareas e é utilizada por moitas aves como lugar de cría. É un espazo protexido declarado LIC (lugar de interese comunitario).^[16] Situada ó carón do Campus Universitario de Pontevedra, a illa tamén é utilizada por moitas persoas como lugar de paseo ou de adestramento deportivo.

Esculturas

Os autores internacionais e as súas obras escultóricas presentes na illa son:^[17][18][19]

• Ceo acurtado, do italiano Giovanni Anselmo. É unha columna de granito negro de Campo Lameiro dun metro e 20 centímetros que representa o espazo entre o ceo e a terra.
• Sen título, do portugués José Pedro Croft. Trátase dunha Casa construída en granito gris de Mondariz. É unha construción de 3,20 metros sen portas nin fiestras, que se funde coa natureza que a rodea. Nas súas paredes hai incrustado unha árbore como símbolo da natureza en movemento. A casa reflicte o pequeno mundo que o home se constrúe dentro da casa que é a natureza^[20] e evoca as casas rurais absorbidas pola natureza.
• Pyramid, do estadounidense Dan Graham. A pirámide de granito rosa ten 1,9 metros de altura, duplícase nas augas do río e contén tres pirámides invertidas talladas. A obra busca o efecto de refracción da luz e o granito está pulido para conseguilo. A pirámide está colocada preto da auga do río para obter o reflexo da auga coma se fose unha pirámide dobre.^[21]
• Petrarca, do escocés Ian Hamilton Finlay. Trátase de Tres medallóns de lousa verde colgados de eucaliptos, coa inscrición Petrarca e números romanos correspondentes aos sonetos. Trátase dun conxunto de tres medallóns de lousa verde co nome do poeta italiano gravado e do número en caracteres romanos dun soneto en cada peza: Petrarca XXXV, Petrarca CXXXII e Petrarca CCCX. Finlay convida o espectador a buscar e descubrir que se esconde nesta clave numérica. Son versos de amor e soidade cos que entra en comunicación o observador. Os medallóns están en tres eucaliptos a cinco metros de altura, mirando cada un a un punto cardinal diferente para xogar co sol nas distintas franxas do día.^[22]
• Sen título, da estadounidense Jenny Holzer. Instalou Oito bancos de granito gris no paseo central da illa, con doce frases ou aforismos de intención reflexiva inscritos en cada un. Os oito bancos dan á arte unha utilidade cotiá.^[23]
• Línea de Pontevedra, do inglés Richard Long. Creou Pontevedra Line, un pequeno muro de 37 metros de lonxitude, realizado con pezas de granito branco, que evoca a idea do paseo como acción e pensamento.
• Labirinto de Pontevedra, do estadounidense Robert Morris. Recrea a Pedra do Labirinto, dos petróglifos de Mogor. É circular, de dous metros de altura e rematado por unha cuberta de lousa negra.
• Unha Folie ou Pequeno Paraíso para Pontevedra, dos franceses Anne e Patrick Poirier. Trátase dun xardín de 3.000 metros cadrados, fóra da illa para ser visto desde ela. A obra está feita de aceiro inoxidable, granito gris, plantas e árbores.^[24]
• Sen título, do alemán Ulrich Rückriem. Creou unha Columna de granito rosa que lembra as tradicións galegas. É unha estela de 5 metros de altura nun cruzamento de camiños.

Os artistas galegos e as súas obras son:^[25]

• Lamed Vav / Os 36 xustos, de Fernando Casás. Representa a Os 36 xustos que sosteñen o mundo da tradición hebrea mediante 36 bloques de granito negro, como troncos dun bosque tallado e devastado, distribuídos polo propio bosque da illa.
• Saavedra, de Francisco Leiro. Instalou un salón nunha balsa ancorada no río Lérez ao final da illa. Esta obra é coñecida popularmente como A Batea.^[26] Saavedra converte un espazo familiar nun inalcanzable e incómodo.^[27]
• Xaminorio xunquemenes abay, de Enrique Velasco. Creou un dobre Camiño de Xuncos na beira do río mostrando a ductilidade e flexibilidade do granito.

• 
  Sen título, menhir de granito de Ulrich Rückriem
• 
  Labyrinth of Pontevedra, de Robert Morris
• 
  Pyramid, de Dan Graham
• 
  Saavedra, de Francisco Leiro, batea flotante
• 
  Casiña de José Pedro Croft
• 
  Lamed Vav / Os 36 xustos, de Fernando Casás.
• 
  Pontevedra Line de Richard Long.
• 
  Bancos de granito de Jenny Holzer
• 
  Folie de Anne e Patrick Poirier.
• 
  Ceo acurtado de Giovanni Anselmo
• 
  Ponte sobre o canal da illa
• 
  Banco de Jenny Holzer
• 
  Camiño de xuncos de Enrique Velasco
• 
  Ponte peonil para acceder á illa
• 
  Ponte peonil sobre o Lérez
• 
  Petrarca de Ian Hamilton Finlay
• 
  Femia de cisne aniñando
• 
  Folie de Anne e Patrick Poirier, Hortus conclusus.

Bibliografía

• Aganzo, Carlos (2010). Pontevedra. Ciudades con encanto (en castelán). Madrid: El País-Aguilar. p. 107-108. ISBN 978-8403509344. 
• Castro Fernández, Xosé Antón (2003). Illa das Esculturas. Pontevedra: Deputación de Pontevedra. ISBN 978-84-8457-327-2. 
• Riveiro Tobío, Elvira (2008). Descubrir Pontevedra (en castelán). Pontevedra: Edicións do Cumio. p. 68-72. ISBN 9788482890852. 
• La Isla de Esculturas de Pontevedra: un modelo integrado de arte y naturaleza (PDF), tesis doutoral de Eva López Tarrío.

Outros artigos

• Land art
• Paseo marítimo de Pontevedra

Ligazóns externas

• Illa das Esculturas, na web Visit-Pontevedra
• A Illa das Esculturas de Pontevedra, na web Galicia Máxica