Ազատ անկման արագացում
Ազատ անկման արագացում, ծանրոթյան ուժի հաղորդած արագացում, ֆիզիկական մեծություն, որը թվապես հավասար է 1 կգ մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժին։ Այս մեծությունը կարելի է ներկայացնել երկու մեծությունների՝ գրավիտացիոն արագացման և կենտրոնախույս արագացման գումարի տեսքով։ Նշանակում են g տառով՝ լատիներեն «գրավիտաս»՝ ծանրության բառից։ Միավորը՝ ինչպես արագացմանը՝ 1մ/վ2-ն է։ g-ն Երկրի մակերևույթին ընդունում է 9.780 մ/վ2 -ից[1] մինչև 9,832 մ/վ2[2]։
Պատմություն
Դեռևս մ.թ.ա. 335 թ.-ին Հին Հունաստանի մեծագույն գիտնական Արիստոտելը համոզված էր, որ տարբեր մարմիններ ընկնում են տարբեր արագացումներով. ըստ նրա՝ ծանր մարմինները ընկնում են ավելի մեծ արագացմամբ, քան թեթևները։ 1591 թ.-ին մեծ գիտնական Գալիլեո Գալիլեյը առաջ քաշեց մի վիճարկելի վարկած, որ բոլոր մարմինները ընկնում են միևնույն արագացմամբ։ Ըստ ավանդության, Գալիլեյը դա ապացուցելու համար տարբեր ծանրության գնդեր է նետել Պիզայի թեք աշտարակից՝ առաջին անգամ փորձով ապացուցելով, որ ազատ անկման արագացումը կախված չէ մարմնի զանգվածից[3]։
Ֆիզիկական իմաստ
| h, կմ | g, մ/վ2 | h, կմ | g, մ/վ2 |
|---|---|---|---|
| 0 | 9,8066 | 20 | 9,7452 |
| 1 | 9,8036 | 50 | 9,6542 |
| 2 | 9,8005 | 80 | 9,5644 |
| 3 | 9,7974 | 100 | 9,505 |
| 4 | 9,7943 | 120 | 9,447 |
| 5 | 9,7912 | 500 | 8,45 |
| 6 | 9,7882 | 1000 | 7,36 |
| 8 | 9,7820 | 10 000 | 1,50 |
| 10 | 9,7759 | 50 000 | 0,125 |
| 15 | 9,7605 | 400 000 | 0,0025 |
| Երկիր | 9,81 մ/վ2 | 1,00 g | Արեգակ | 273,1 մ/վ2 | 27,85 g |
| Լուսին | 1,62 մ/վ2 | 0,165 g | Մերկուրի | 3,68—3,74 մ/վ2 | 0,375—0,381 g |
| Արուսյակ | 8,88 մ/վ2 | 0,906 g | Հրատ | 3,86 մ/վ2 | 0,394 g |
| Յուպիտեր | 23,95 մ/վ2 | 2,442 g | Սատուրն | 10,44 մ/վ2 | 1,065 g |
| Ուրան | 8,86 մ/վ2 | 0,903 g | Նեպտուն | 11,09 մ/վ2 | 1,131 g |
| Ազատ անկման արագացումը տարբեր քաղաքների համար | ||||
|---|---|---|---|---|
| Քաղաք | Երկայնություն | Լայնություն | Բարձրությունը ծովի մակարդակից ,մ | Ազատ անկման արագացում, մ/վ2 |
| Բեռլին | 13,40 արև․ | 52,50 հյուս․ | 40 | 9,81280 |
| Բուդապեշտ | 19,06 արև․ | 47,48 հյուս․ | 108 | 9,80852 |
| Վաշինգտոն | 77,01 արևմուտք | 38,89 հյուս․ | 14 | 9,80188 |
| Վիենա | 16,36 արև․ | 48,21 հյուս․ | 183 | 9,80860 |
| Վլադիվոստոկ | 131,53 արև․ | 43,06 հյուս․ | 50 | 9,80424 |
| Գրինվիչ | 0,0 արև․ | 51,48 հյուս․ | 48 | 9,81188 |
| Կահիրե | 31,28 արև․ | 30,07 հյուս․ | 30 | 9,79317 |
| Կիև | 30,30 արև․ | 50,27 հյուս․ | 179 | 9,81054 |
| Մադրիդ | 3,69 արև․ | 40,41 հյուս․ | 667 | 9,79981 |
| Մադրիդ | 27,55 արև․ | 53,92 հյուս․ | 220 | 9,81347 |
| Մոսկվա | 37,61 արև․ | 55,75 հյուս․ | 151 | 9,8154 |
| Նյու-Յորք | 73,96 արևմուտք | 40,81 հյուս․ | 38 | 9,80247 |
| Օդեսա | 30,73 արև․ | 46,47 հյուս․ | 54 | 9.80735 |
| Օսլո | 10,72 արև․ | 59,91 հյուս․ | 28 | 9,81927 |
| Փարիզ | 2,34 արև․ | 48,84 հյուս․ | 61 | 9,80943 |
| Պրահա | 14,39 արև․ | 50,09 հյուս․ | 297 | 9,81014 |
| Հռոմ | 12,99 արև․ | 41,54 հյուս․ | 37 | 9,80312 |
| Ստոգհոլմ | 18,06 արև․ | 59,34 հյուս․ | 45 | 9,81843 |
| Տոկիո | 139,80 արև․ | 35,71 հյուս․ | 18 | 9,79801 |
Չափման հնարավորություններ
Ձեռքի տակ ունենալով մաթեմատիկական ճոճանակ՝ կարելի է մեծ ճշտությամբ հաշվել ազատ անկման արագացումը հետևյալ բանաձևով.
որտեղ π≈3.14, l-ը թելի երկարությունն է, իսկ T-ն՝ տատանման պարբերությունը[5]։