Ամենաքիչ զարգացած երկրներ

Ամենաքիչ զարգացած երկրներ, պաշտոնական հասկացություն, որը կիրառում են ՄԱԿ-ի շրջանակներում։ Այս պետություններում բնակչության կենսամակարդակը շատ ցածր մակարդակի վրա է, տնտեսությունը թույլ է, մարդիկ և ռեսուրսները ենթարկվում են տարերքների ազդեցություններին։

Քիչ զարգացած երկրների խմբում ընդգրկումը տալիս է որոշակի առավելություններ․ զարգացման կարիքների համար ֆինանսական աջակցություն ստանալու արտոնյալ պայմաններ, արտոնյալ մուտք շուկաներ, ՄԱԿ-ի ծրագրերով տեխնիկական աջակցություն և այլն։ ՄԱԿ-ի Առևտրի և զարգացման համաժողովը տվյալ երկրների համար ունի հատուկ ծրագիր և այս խմբի պետությունների տնտեսական իրավիճակի վերաբերյալ ամենամյա զեկույց։ Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությունում ամենաքիչ զարգացած երկրներն ունեն մի շարք արտոնություններ, մասնավորապես, նրանց ավելի երկարաժամկետ են տրվում ԱՀԿ-ի անհատական համաձայնագրերի իրականացման համար։

2018 թվականի դրությամբ՝ ցանկում ընդգրկված է 47 պետություն։ 1971 թվականին, երբ այդ եզրույթն սկսել է օգտագործվել, այդ խմբում եղել է 24 պետություն։

2003 թվականին՝ ամենաքիչ զարգացած երկրների ցանկի վերանայման ժամանակ, ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդը ամենաքիչ զարգացած երկրները որոշելու համար, ինչպես առաջարկել էր Քաղաքականության զարգացման հանձնաժողովը, օգտագործել է հետևյալ երեք չափանիշները․

• ցածր եկամտի չափանիշ, որը հաշվարկվում է որպես մեկ շնչի հաշվով տարեկան Համախառն ներքին արդյունքի մոտավոր միջին արժեքը երեք տարվա ընթացքում (ցանկում ընդգրկվելու համար պետք է ունենալ 750 ԱՄՆ դոլարից ցածր և 900 ԱՄՆ դոլարից ավելի ՀՆԱ),
• մարդկային ռեսուրսների թուլության չափանիշը, որը դիտարկվում է իրական կյանքի որակի բարդ ընդլայնված ցուցիչի հիման վրա` ելնելով հետևալ ցուցանիշների հիման վրա. ա) սնունդ. բ) առողջություն. գ) կրթություն. դ) մեծահասակների գրագիտություն,
• տնտեսական խոցելիության չափանիշ, որը դիտարկվում է՝ օգտագործելով տնտեսական խոցելիության բարդ ցանկ։

2002 թվականին աշխարհի բնակչության 11%-ը ապրում էր տվյալ ցանկի երկրներում։ Այս երկրներում մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի միջին ցուցանիշը կազմել է 438 դոլար։ Կյանքի միջին տևողությունն այս երկներում 50 տարեկան է։

40 տարվա ընթացքում ընդամենը 8 երկիր է կարողացել դուրս գալ ամենաքիչ զարգացած երկրների ցանկից և ընդգրկվել զարգացող երկրների ցանկում՝ Հասարակածային Գվինեա, Գայանա, Վիետնամ, Կոնգոյի Հանրապետություն, Մալդիվներ, Բոտսվանա, Կաբո Վերդե, Սամոա^[1])։ 2017-2021 թվականների ընթացքում սպասվում է, որ ցանկը կլքեն Վանուատուն և Անգոլան^[2]։

Ամենաքիչ զարգացած երկրների ճնշող մեծամասնությունը տեղակայված է Աֆրիկայում և Ասիայում, 4 երկիր գտնվում է Օվկիանիայում, և միայն մեկ երկիր՝ Հայիթին, գտնվում է Լատինական Ամերիկայում։

2011 թվականի մայիսին Ստամբուլում անցկացվել է ՄԱԿ-ի՝ ամենաքիչ զարգացող երկրներին վերաբերող համաժողովը։ Այն ընդունել է առաջիկա 10 տարվա ընթացքում զարգացման, աջակցության և վերահսկման ծրագիր («Ստամբուլի հռչակագիր»)։ Թուրքիայի արտգործնախարարը հանդես է եկել առաջարկությամբ՝ փոխել երկրների այս խմբի անվանումը։ Նա առաջարկել է անվանափոխել «Ապագայի զարգացած երկրներ» կամ «Պոտենցիալ զարգացող երկրներ»։ Այս առաջարկն ընդունվել է քննարկման։