Ինդոս

Ինդոսի ջրահավաք ավազանը ընդգրկում է մոտավորապես 1,165,000 քառակուսի կիլոմետր տարածք, ջրի տարեկան ծախսը (հոսքը), ըստ կատարված հաշվարկների, կազմում է շուրջ 243 խորանարդ կիլոմետր. ջրառատությամբ կրկնակի գերազանցում է Նեղոսին և եռակի՝ Եփրատին ու Տիգրիսին՝ միասին վերցված։ Այդ ցուցանիշով Ինդոսը աշխարհի գետերի ցանկում զբաղեցնում է քսանմեկերորդ տեղը^[5]։ Նրա ձախակողմյան խոշոր վտակներն են Զանսկարը և Փենջաբը (վերջինս իր հերթին ունի հինգ խոշոր վտակ՝ Չենաբը, Ռավին, Ջելումը, Բեասը, Սութլեջը)։ Աջակողմյան խոշոր վտակներն են Շյոկը, Գիլգիթը, Գոմալը, Քաբուլը, Կուրամը։ Սկիզբ առնելով լեռնային աղբյուրից և սնուցվելով սառցադաշտերի հալոցքաջրերով՝ Ինդոսն իր առատահոս ջրերով սատար է դառնում բարեխառն գոտու անտառների, ոռոգվող սարավանդների ու հարթավայրերի էկոհամակարգերի։

Ինդոսի գետահովտի հյուսիսային հատվածը՝ նրա վտակների գետահովիտների հետ մեկտեղ, կազմավորում է Փենջաբի տարածաշրջանը, իսկ ստորին հոսանքի շուրջբոլորը տարածվում է Սինդհի տարածաշրջանը։ Գետը պատմականորեն կարևոր դեր է խաղացել տարածաշրջանի ցեղերի ու ժողովուրդների կյանքում. նրա ափերին ձևավորվել են բազում մշակույթներ։ Մեր թվականությունից առաջ երրորդ հազարամյակում այստեղ ի հայտ է ելել բրոնզեդարյան քաղաքային նշանավոր քաղաքակրթություններից մեկը, մ. թ. ա. երկրորդ հազարամյակում Փենջաբը հիշատակվել է Ռիգվեդայի օրհներգերում (որպես Սապտա Սինդհու) և զրադաշտական Ավեստայում ու գրական այլ երկերում (որպես Հապտա Հինդու). այս երկու եզրույթներն էլ նշանակում են Յոթ գետեր։ Ինդոսի հովտում հիմնված վաղ պատմական թագավորություններից են Գանդհարան և Սաուվիրան։

Ինդոսը Արևմուտքին հայտնի է դարձել դեռևս դասական ժամանակներում, երբ պարսից Դարեհ արքան իր հույն հպատակ Սկիլաքսես Կարիանդացուն ուղարկել է հետազոտելու գետն ու նրա մերձակա տարածքները (ca. 515 BC):

Ինդոսի վրա կառուցվել են մի շարք ամբարտակներ ու պատվարներ։ Ափին են Հայդարաբադ, Սուկկուր քաղաքները, իսկ դելտայի մոտ՝ Կարաչի ծովային նավահանգիստը։

Անվանումներն են՝ սանսկրիտ՝ सिन्धु (Sindhu ^IAST); ուրդու՝ سندھ‎ (Սինդհ); սինդհի՝ سندھو (Սինդհու); ա.-փենջ.` سندھ (Sindh ^IAST); ավեստերեն՝ Hindu; փուշթու՝ اباسين (Աբբա-Սին «գետերի հայր»); պարս.՝ هند («Հինդ»); տիբեթերեն՝ Sengge Chu («Lion River»); չինարեն հեշտ. 印度河 , պինին: Yìndù Hé; հուն․՝ Ινδός (Ինդոս)։

Սանսկրիտ լեզվով կոչվել Սինդհու (բառացի՝ «գետ»), որը հին պարսիկներին է անցնել Հինդ, իսկ հին հույներին և հռոմեացիներին Ինդոս (Ինդ) ձևով։ Փուշթու լեզվով կոչվում է Աբբա֊Սինդ (բառացի՝ «գետերի հայր»)^[6]։

• Ինդոսը պակիստանյան Քոթրի Բարաջ բնակավայրի մերձակայքում /տեսանկարահանում/V
• 
  Սառցակալած Ինդոսը Նյոմայի մերձակայքում
• 
  Ինդոսը Սկարդուի մերձակայքում

• Blankonthemap The Northern Kashmir Website
• Bibliography on Water Resources and International Law Peace Palace Library
• Northern Areas Development Gateway
• The Mountain Areas Conservancy Project
• Indus River watershed map (World Resources Institute) Արխիվացված 2005-04-13 Wayback Machine
• Indus Treaty
• Baglihar Dam issue Արխիվացված 2005-06-17 Wayback Machine
• Indus
• Indus Wildlife Wayback Machine (արխիվացված 7 Հոկտեմբեր 2006)
• First raft and kayak descents of the Indus headwaters in Tibet Արխիվացված 2015-05-25 Wayback Machine
• Pulitzer Center on Crisis Reporting's project on water issues in South Asia