Ծիածանի դրոշ (ԼԳԲՏ)
Ծիածանի դրոշ (հայտնի է նաև որպես Փրայդ դրոշ (անգլ.՝ Pride flag)[1][2], Ազատության դրոշ (անգլ.՝ Freedom flag)[3]), լեսբուհիների, գեյերի, բիսեքսուալների և տրանսգենդեր մարդկանց, ինչպես նաև նրանց նկատմամբ մարդու իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված շարժումները[4]։ Դրոշը բաղկացած է վեց շերտերից, որոնց գույները (բացառությամբ կապույտ գույնը) հաջորդում են բնական ծիածանի գույներով՝ վերևից ներքև. կարմիր, նարնջագույն, դեղին, կանաչ, կապույտ և մանուշակագույն[5]։ Դրոշն օգտագործվում է գեյ շքերթների և այլ հասարակական շարժումների ժամանակ, փակցվում է գեյ թաղամասերում, ԼԳԲՏ կազմակերպությունների շենքերում, «Gay friendly» հաստատություններում և այլն։
Դրոշը ցույց է տալիս ԼԳԲՏ համայնքի միասնությունը, բազմազանությունը, գեղեցկությունն ու ուրախությունը։
Պատմություն
Ծիածանի դրոշը մշակվել է Գիլբերտ Բեյքերի կողմից հատուկ 1978 թվականի Սան Ֆրանցիսկոյի գեյ շքերթի համար (անգլ.՝ San Francisco Gay Freedom Day)։ Այդ տարին պատմական է դարձել տեղական ԼԳԲՏ համայնքի համար։ Առաջին անգամ Կալիֆոռնիայում բացահայտ գեյ Հարվի Միլկը ընտրվել է քաղաքական պաշտոնում (որպես քաղաքային դիտորդական խորհրդի անդամ)։ Միևնույն ժամանակ նահանգի պահպանողականները քարոզարշավ են սկսել՝ ուղղված օրենսդրության մեջ խտրական փոփոխություններ մտցնելուն[6]։ Գիլբերտ Բեյքերն արձագանքել է գեյ ակտիվիստների կոչին՝ ստեղծել վառ խորհրդանիշ, որը մարմնավորելու և համախմբելու է ԼԳԲՏ համայնքին։ Ծիածանի դրոշի հեղինակը նկարիչ Գիլբերտ Բեյքերն է։ Դրոշի հետ կապված նա ասել է.
 | Ծիածանի դրոշի նախնական գաղափարը ազատագրումն է։ Ազատ լինելու հնարավորությունը, դուրս գալով վախի և «ստանդարտների համապատասխանելու» ձգտման շրջանակներից, իրավունք ունի հայտարարել իր սեռական կողմնորոշումը առանց ամոթի և վրեժխնդրության վախի նրանց կողմից, ովքեր թելադրում են «էթիկական օրենքներ»։ Ցանկացած հեղափոխություն սկսվում է «ոչ» բառից։ Ո՛չ անարդարություն, ո՛չ բռնություն, ո՛չ խտրականություն, ո՛չ ճնշումներ, ո՛չ ստրկություն, չկա մշտական վախ։ Կա սեր։ Մեր դրոշի համարձակ գույները երեսուն տարի շարունակ աջակցել են այդ գաղափարին։ Ծիածանի դրոշը կենդանի է, քանի որ այն ներկայացնում է բոլորիս, մեր բազմազանությունն ու գեղեցկությունը։ Յուրաքանչյուր դրոշը խորհրդանշում է գաղափար։ Ծիածանագույն դրոշը առողջ միտքն է և քաջությունը[7]։ |  |
Նկարիչը հատուկ նշում է. «Երբ ես մտածում էի գեյ շարժման համար դրոշ ստեղծելու մասին, մեզ համար ոչ մի այլ միջազգային խորհրդանիշ չկար, բացի վարդագույն եռանկյունուց, որով նացիստները նույնացնում էին համասեռամոլներին համակենտրոնացման ճամբարներում»[8][9]։
Դրոշն առաջին անգամ ցուցադրվել է 1978 թվականի հունիսի 25-ին գեյ շարժման ընթացքում, որը հավաքել է ռեկորդային 250 հազար մասնակից։ Այդ օրը հետագայում սկսել է նշվել որպես ծիածանագույն դրոշի օր։ Ի սկզբանե կազմակերպիչները մտադիր էին կտավները կախել Սան Ֆրանցիսկոյի քաղաքապետարանի դիմաց գտնվող դրոշակների վրա, որտեղ պետք է ավարտվեր գեյ փրայդի երթը։ Սակայն նրանք չեն կարողացել ստանալ այդ թույլտվությունը։ Այն ժամանակ ակտիվիստները հունիսի 25-ի վաղ առավոտյան (նկարներ և դրոշներ) էին բարձրացրել Սան Ֆրանցիսկոյի Սիվիկ սենթեր շրջանի հյուսիսարևմտյան մասում, ՄԱԿ-ի հրապարակում (անգլ.՝ United Nations Plaza)[10][11]։
| | Ես, իհարկե, միշտ կհիշեմ 1978 թվականի հունիսի 25-ը, երբ Հարվին քայլում էր հսկայական ծիածանի դրոշի ներքո։ Դա անհավատալի ուրախ պահ էր։ Այդ պահին բոլորս զգացինք, որ մենք հավաքվել ենք աշխարհը փոխել համար[8]։ - Գիլբերտ Բեյքեր | |
Ենթադրվում է, որ Բեյքերը դրոշի ստեղծման ժամանակ ոգեշնչվել է աֆրոամերիկացիների քաղաքացիական իրավունքների շարժման «ռասայի դրոշով», որը հռչակել է պատվարժան Ջեսսի Ջեքսոնը. «Մեր դրոշը կարմիր, սպիտակ և կապույտ է, բայց մեր ազգը ծիածանագույն է՝ կարմիր, դեղին, շագանակագույն, սև և սպիտակ, բոլորս թանկ ենք Աստծո աչքում»[12]։ Ջուդի Գարլենդի «Over the Rainbow»[13] երգը ճանաչվել է որպես գեյ օրհներգ[14][15][16]։
Ի սկզբանե նկարչի մտահղացմամբ դրոշը բաղկացած էր ութ շերտերից։ Բեյքերը որոշակի նշանակություն է տվել յուրաքանչյուր գույնին[17][18]։
| մուգ վարդագույն՝ սեքսուալություն |
| կարմիր՝ կյանք |
| նարնջագույն՝ առողջություն |
| դեղին՝ արևի լույս |
| կանաչ՝ բնություն |
| փիրուզագույն՝ կախարդանք/արվեստ |
| ինդիգո՝ հանգստություն/հարմոնիա |
| մանուշակագույն՝ ուժ |
 |  |  |  |
| Փրայդ Կանադայի դրոշ | Փրայդ Իսպանիայի դրոշ | Փրայդ ԱՄՆ-ի դրոշ | Փրայդ Սանկտ Պետերբուրգի դրոշ |
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ծիածանի դրոշ (ԼԳԲՏ)» հոդվածին։ |