Կառլ Վայերշտրաս

գերմանացի մաթեմատիկոս

Կառլ Թեոդոր Վիլհելմ Վայերշտրաս (գերմ.՝ Karl Theodor Wilhelm Weierstrass, հոկտեմբերի 31, 1815(1815-10-31)[2][3][4][…], Օստենֆելդե, Ennigerloh, Warendorf District, Մյունստեր, Գերմանիա[2][5] - փետրվարի 19, 1897(1897-02-19)[6][2][3][…], Բեռլին, Գերմանական կայսրություն[2][7][5]), գերմանացի մաթեմատիկոս։ Բեռլինի համալսարանի պրոֆեսոր (1856 թվականից)։

Կառլ Վայերշտրաս
գերմ.՝ Karl Theodor Wilhelm Weierstraß[1]
Ծնվել էհոկտեմբերի 31, 1815(1815-10-31)[2][3][4][…]
Օստենֆելդե, Ennigerloh, Warendorf District, Մյունստեր, Գերմանիա[2][5]
Մահացել էփետրվարի 19, 1897(1897-02-19)[6][2][3][…] (81 տարեկան)
Բեռլին, Գերմանական կայսրություն[2][7][5]
բնական մահով
Քաղաքացիություն Պրուսիայի թագավորություն[5]
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ուսուցիչ, համալսարանի դասախոս և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Ֆրիդրիխ-Վիլհելմի համակսարան[5], Gewerbeinstitut Berlin?[5] և Collegium Hosianum?[5]
Գործունեության ոլորտհամապարփակ վերլուծություն[5], մաթեմատիկա, մաթեմատիկական անալիզ[8] և elliptic function?[8]
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Corps Saxonia Bonn[9], Լեոպոլդինա[10], Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[5], Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[7]
Ալմա մատերԲոննի համալսարան (1838)[5], Մյունստերի համալսարան (1840)[5] և Gymnasium Theodorianum? (1834)[5]
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[6][11]
Գիտական ղեկավարՔրիստոֆ Գուդերման[12]
Եղել է գիտական ղեկավարՀենրիխ Բրունս, Լեո Կյոնիգսբերգեր[13], Նիկոլայ Բուգաև, Ferdinand Rudio?, Կարլ Դևիդ Տոլմե Ռունգե, Հերման Շվարց[14], Friedrich Schottky?[15], Lazarus Fuchs?[16], Józef Puzyna?, Սոֆյա Կովալևսկայա, Alfred Pringsheim?, Friedrich Schur?[17], Hermann Stahl?[17], Georg Hettner?[17], Reinhold von Lilienthal?[17], Max Simon?[17], Johannes Knoblauch?[17], Ernst Eduard Wiltheiss?[17], Ernst Kötter?[17], Felix Müller?[17], Emil Lampe?[17], Adolf Piltz?[17], Ludwig Wilhelm Thomé?[17], Amandus Wendt?[17], Richard Müller?[17], Theodor Berner?[17], Wilhelm Gustav Adolf Biermann?[17], Max Blasendorff?[17], Willy Howe?[17], Paul Hoyer?[17], Karl Schwering?[17], Theodor Adrian?[17], Alexander Wernicke?[17], Carl Julius Heinrich Weltzien?[17], Konstantin Winterberg?[17], Anders Donner?[17], Ludwig Milewski?[17], Leopold Loewenherz?[17], Friedrich Wilhelm August Ludwig Kiepert?[18], Ludwig Stickelberger?[19], Leopold Gegenbauer?[17], Jan Śleszyński?[20] և Arthur Moritz Schoenflies?
Հայտնի աշակերտներWilhelm Killing?, Ադոլֆ Հուրվից, Գեորգ Կանտոր, Սոֆյա Կովալևսկայա[21][22], Dmitry Selivanov?, Նիկոլայ Բուգաև, Ferdinand Georg Frobenius?, Mathias Lerch?, Հերման Շվարց, Կարլ Դևիդ Տոլմե Ռունգե, Arthur Moritz Schoenflies?, Էդմունդ Հուսերլ և Lazarus Fuchs?
Պարգևներ
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Karl Weierstraß Վիքիպահեստում

Ստեղծել է իրական թվերի տեսություններից մեկը և դրա հիման վրա կառուցել մաթեմատիկական անալիզի տրամաբանական հիմնավորման համակարգ։ Վայերշտրասին են պատկանում մաթեմատիկական անալիզի մի շարք հիմնարար թեորեմներ թվային բազմությունների ճշգրիտ եզրերի, սահմանային կետերի, միջակայքում անընդհատ ֆունկցիաների վերաբերյալ են։ Կառուցել է անալիտիկ ֆունկցիաների տեսություններից մեկը հիմնված շարքերի վրա։ Կառլ Թեոդոր Վիլհելմ Վայերշտրասը ապացուցել է անալիտիկ ֆունկցիաներն աստիճանային շարքի վերածելու, հավասարաչափ զուգամետ շարքերի հատկությունների, ամբողջ ֆունկցիաներն անվերջ արտադրյալների վերածելու վերաբերյալ թեորեմներ։ Կառուցել է անալիտիկ շարունակման տեսությունը, էլիպտիկ ֆունկցիաների նոր տեսություն։ Վարիացիոն հաշվում ստացել է ինտեգրալի էքստրեմումի բավարար պայմաններ, կառուցել է վարիացիոն հաշիվը պարամետրական տեսքով տրված ֆունկցիաների դեպքում են։ Դիֆերենցիալ երկրաչափությունում հետագոտել է գեոդեզիական գծերի և նվազագույն մակերևույթների վերաբերյալ խնդիրներ։ Գծային հանրահաշվում կառուցել է տարրական բաժանարարների տեսությունը։

Մյունխենի ԳԱ (1836), Բեռլինի ԳԱ (1856) և Փարիզի ԳԱ (1868) անդամ, ինչպես նաև Պետերբուրգի ԳԱ պատվավոր անդամ (1895)։

Ուսանել է մաթեմատիկա Քյոնիգսբերգի համալսարանում, եղել է Բեռլինի համալսարանի պրոֆեսոր 1856 թվականից։

Աշխատանքները նվիրված են մաթեմատիկական անալիզին, անալիտիկ ֆունկցիաների տեսությանը, դիֆերենցիալ երկրաչափությանը, գծային հանրահաշվին և վարիացիոն հաշվին։

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառլ Վայերշտրաս» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 257