Կրասնոդար
Կրասնոդար (հիմնադրվել է 1793 թ., մինչև 1920 թ.` Եկատերինոդար, քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1867 թ.), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության հարավում` Կուբան գետի աջ ափին։ Կրասնոդարի երկրամասի և Կրասնոդարի քաղաքային օկրուգի վարչական կենտրոնն է։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կրասնոդար | |||||
| ռուս.՝ Краснодар | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||||
| Դաշնային սուբյեկտ | Կրասնոդարի երկրամաս | ||||
| Քաղաքային օկրուգ | Կրասնոդարի քաղաքային օկրուգ | ||||
| Հիմնադրված է | 1793 թ. | ||||
| Մակերես | 339,31 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 25 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲1 138 654 մարդ (հունվարի 1, 2024)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | MSD? և UTC+3 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 861 | ||||
| Փոստային դասիչ | 350000–350921 | ||||
| Պաշտոնական կայք | krd.ru(ռուս.)(անգլ.) | ||||
| |||||
.png)
Հյուսիսային Կովկասի ու Հարավային դաշնային տարածաշրջանի խոշորագույն տնտեսական ու մշակութային կենտրոնն է, ինչպես նաև Կուբան պատմաշխարհագրական մարզի կենտրոնը։ Ոչ պաշտոնապես համարվում է Կուբանի մայրաքաղաք[2][3], ինչպես նաև՝ Ռուսաստանի հարավային մայրաքաղաք[4][5][6][7][8][9][10]։
2016 թվականի տվյալներով՝ Կրասնոդարի բնակչությունը կազմում է 853 848 մարդ։
Ֆիզիկաաշխարհագրական բնութագիր
Աշխարհագրական դիրք
Կրասնոդարը գտնվում է Արևելաեվրոպական հարթավայրի հարավային հատվածում, Մերձկուբանյան ցածրավայրում, Մոսկվայից 1350 կմ դեպի հարավ։ Աշխարհագրական կոորդինատներն են՝ հյուսիսային լայնության 45°02′, արևելյան երկայնության 38°59′: Ծովի մակարդակից բարձրությունը կազմում է 25-30 մ։ Քաղաքը գտնվում է Կուբան գետի աջ ափին, որի հոսքով դեպի վեր գտնվում է Հյուսիսային Կովկասի խոշորագույն արհեստական Կրասնոդարի ջրամբարը։
Ձգվածությունը հյուսիսից հարավ կազմում է 20,6 կմ, իսկ արևելքից արևմուտք՝ 30,1 կմ։ Զբաղեցնում է 339,31 կմ² տարածք[11]։ Կրասնոդարը գտնվում է սեյսմիկ ակտիվ գոտում։ Հաճախ երկրաշարժերի էպիկենտրոնը գտնվում է Սև ծովում, իսկ սեյսմիկ ալիքները հասնում են մինչև ջրափնյա քաղաքներ և նույնիսկ Կրասնոդար։ Ամբողջ պատմության ընթացքում Կրասնոդարում ուժգին երկրաշարժեր չեն գրանցվել, սակայն 1978 և 2002 թվականներին դիտվել են 4-5 բալլ ուժգնության երկրաշարժեր[12]։
Կրասնոդարը գտնվում է երկու տաք ծովերից ոչ հեռու և ունի բարենպաստ տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Հեռավորությունը մինչև Սև ծով կազմում է մոտ 100 կմ, Ազովի ծով՝ մոտ 120 կմ։
Հարևան քաղաքներ
Կրասնոդարը սահմանակցում է հետևյալ խոշոր քաղաքների հետ.
- հյուսիս-արևմուտք -
Կուբանի Սլավյանսկ ~ 85 կմ - հյուսիս -
Դոնի Ռոստով ~268 կմ - հյուսիս-արևելք -
Վոլգոդոնսկ ~495 կմ - արևմուտք -
Անապա ~159 կմ - արևելք -
Ստավրոպոլ ~265 կմ - հարավ-արևմուտք -
Նովոռոսիյսկ ~145 կմ, 
Գելենջիկ ~176 կմ - հարավ -
Տուապսե ~169 կմ, 
Սոչի ~293 կմ - հարավ-արևելք -
Մայկոպ ~120 կմ
.png){kind=small}
.png){kind=small}
.png){kind=small}
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Ժամային գոտի
Կրասնոդարը գտնվում է 3 ժամային գոտիներում։ Քաղաքը մտնում է Moscow Time Zone (MSK) կոչվող ժամային գոտու մեջ։ Համաշխարհային կոորդինացված ժամանակից՝ UTC, շեղումը կազմում է +3։00։ Տեղական արեգակնային ժամանակը՝ UTC+2:36, միջին կեսօրը լինում է 12:24-ին։
Կլիմա
Կրասնոդարը գտնվում է չափավոր կլիմայական գոտում (Cfa ըստ Կյոպենի դասակարգման)[13]։ Ձմեռը մեղմ է, կարճ (հունվարի սկիզբ-փետրվարի կեսեր), առանց կայուն ձնածածկույթի, ձմռան ամիսների միջին ջերմաստիճանը 0°…+2 °C է։
| Կրաստոնդարի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 20.8 (69.4) | 22.2 (72) | 28.5 (83.3) | 34.7 (94.5) | 35.1 (95.2) | 37.5 (99.5) | 40.7 (105.3) | 40.0 (104) | 38.5 (101.3) | 33.9 (93) | 27.4 (81.3) | 23.0 (73.4) | 40.7 (105.3) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 4.4 (39.9) | 5.7 (42.3) | 10.7 (51.3) | 18.0 (64.4) | 23.2 (73.8) | 27.1 (80.8) | 30.2 (86.4) | 30.2 (86.4) | 24.9 (76.8) | 18.1 (64.6) | 10.7 (51.3) | 5.8 (42.4) | 17.4 (63.3) |
| Միջին օրական °C (°F) | 0.6 (33.1) | 1.1 (34) | 5.5 (41.9) | 12.2 (54) | 17.2 (63) | 21.3 (70.3) | 24.1 (75.4) | 23.7 (74.7) | 18.5 (65.3) | 12.3 (54.1) | 6.1 (43) | 2.1 (35.8) | 12.1 (53.8) |
| Միջին ցածր °C (°F) | −2.2 (28) | −2.3 (27.9) | 1.8 (35.2) | 7.6 (45.7) | 12.2 (54) | 16.4 (61.5) | 18.7 (65.7) | 18.0 (64.4) | 13.3 (55.9) | 7.9 (46.2) | 2.8 (37) | −0.7 (30.7) | 7.8 (46) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −32.9 (−27.2) | −29.8 (−21.6) | −25.6 (−14.1) | −5.6 (21.9) | −1.2 (29.8) | 4.2 (39.6) | 9.5 (49.1) | 3.9 (39) | −2.2 (28) | −9.9 (14.2) | −20.4 (−4.7) | −27.6 (−17.7) | −32.9 (−27.2) |
| Տեղումներ մմ (դյույմ) | 66 (2.6) | 54 (2.13) | 58 (2.28) | 51 (2.01) | 68 (2.68) | 86 (3.39) | 56 (2.2) | 44 (1.73) | 46 (1.81) | 56 (2.2) | 73 (2.87) | 77 (3.03) | 735 (28.94) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր | 13 | 11 | 14 | 15 | 14 | 14 | 10 | 8 | 10 | 12 | 14 | 15 | 150 |
| Միջ. ձնառատ օրեր | 11 | 10 | 6 | 0.3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 9 | 39 |
| % խոնավություն | 81 | 76 | 72 | 66 | 66 | 68 | 63 | 62 | 68 | 75 | 81 | 82 | 72 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 71 | 84 | 136 | 181 | 247 | 277 | 303 | 286 | 238 | 173 | 88 | 55 | 2139 |
| Աղբյուր #1: Pogoda.ru.net[14] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: NOAA (sun, 1961–1990)[15] | |||||||||||||
Բնակչություն
| 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ▲630 000 | ▲633 000 | ▲635 000 | ▲637 000 | ▲645 000 | ▲647 000 | ▲649 000 | ▼647 400 | ▼642 000 |
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 |
| ▼639 000 | ▼634 700 | ▲646 175 | ▲646 200 | ▲719 000 | ▼715 400 | ▼710 400 | ▼709 000 | ▲709 700 |
| 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |
| ▲710 686 | ▲744 995 | ▲745 000 | ▲763 899 | ▲784 048 | ▲805 680 | ▲829 677 | ▲853 848 |
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրասնոդար» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 676)։  |