ՈՒՀԱ

ՈւՀԱ-ի նախատիպը լրագրող Սերգեյ Մուրադովի կազմակերպած «Ուրախ հարցերի երեկո» (ռուս.՝ «Вечер весёлых вопросов») հաղորդումն էր չեխական «Գուշակի՛ր, գուշակի՛ր, գուշակ» հաղորդման նմանությամբ։ «Ուրախ հարցերի երեկո» հաղորդման ժամանակ, որը սկսվեց 1957 թվականին, հաղորդավարները հարցեր էին ուղղում հեռուստադիտողներին, որտեղ նախապատվությունը տրվում էր հումորային պատասխաններին։ Հաղորդավարներն էին կոմպոզիտոր Նիկիտա Բոգոլովսկին և դերասանուհի Մարգարիտա Լիֆանովան^[1]։ Գաղափարը այդ ժամանակի համար նորություն էր։ Առաջին անգամ խորհրդային հեռուստահաղորդաշարին հաղորդավարներից բացի մասնակցում էր հանդիսատեսը։ Հենց այդ գիշեր հաղորդումը գնաց ուղիղ եթերով։ Հաղորդումը պատրաստվել էր խորհրդային առաջին երիտասարդական խմբագրությունը՝ «ԿՀ փառատոնային խմբագրություն»-ը, որ հիմնադրվել էր Սերգեյ Մուրադովի կողմից 1956 թվականին^[1]։ КХ

«Գիշերը ուրախ հարցերով» հաղորդումը էկրան է դուրս եկել ընդամենը երեք անգամ։ Երկրորդ հաղորդման ժամանակ հաղորդավար Նիկիտա Բոգոսլովսկին հայտարարեց, թե ով հաջորդ հաղորդմանը գա ձմեռային վերարկուով և այլ ձմեռային հագուստներով, կարժանանա նվերի, բայց նա մոռացավ նշել, որ դրա հետ միաժամանակ նա նաև պետք է բերի անցյալ տարվա դեկտեմբերի 31-ի թերթը։ Հաջորդ հաղորդման ժամանակ շատ մարդիկ եկան հեռուստատեսություն ձմեռային հագուստներով, բախումներ տեղի ունեցան ոստիկանության հետ և ուղիղ եթերը կասեցրեցին՝ գրելով, որ տեխնիկական պատճառով հաղորդումը հետաձգվում է։ Հաջորդ օրը փակվեցին և՛ հաղորդումը, և՛ խմբագրությունը^[1]։

ԽՄԿԿ ԿԿ որոշումը հրապարակեց միայն մի քանի տարի հետո (համաձայն Ա. Յուրովսկու, «Հեռուստատեսային լրագրություն», Մոսկվա, 2005 գրքի)^[1]։

Չորս տարի հետո 1961 թվականի նոյեմբերի 8-ին, Ելենա Գալպերինան զանգահարեց Սերգեյ Մուրատովին և հայտնեց, որ իրենց հաղորդումը պետք է ժողովրդին։ Նախկին «Գիշերը ուրախ հարցերով» բացեցին նոր հաղորդում՝ ՈւՀԱ-ն։ 1964 թվականին առաջին հաղորդավար Ալբերտ Ակսելրոդը լքեց նախագիծը, սրա հետ միասին հեռացան Սերգեյ Մուրատովը և Միխայիլ Յակովլևը։ Ակսելրոդին փոխարինեց դեռևս ՄԳՈւՊՍ-ի ուսանող Սերգեյ Մասլիկովը, նրա հետ միասին հաղորդումը վարում էր խոսնակ Սվետլանա Ժիլցովան։ ՈւՀԱ-ի լսարանը գնալով մեծանում էր, իբրև «Ուրախների և հնարամիտների ակումբ», բացի այդ սա եղավ ժամանակի հեռուստաընկերության խորհրդանիշը՝ ՈւՀԱ-49։ ՈւՀԱ-ի ժամանակ արդեն հանդես էին գալիս թիմերը։

ՈւՀԱ-ն, ինչպես և «Գիշերը ուրախ հարցերով»-ը, մեծ հեղինակություն էր վայելում։ Ամբողջ երկրով մեկ սկսվեց ՈւՀԱ շարժում։ ՈւՀԱ միջոցառումներ էին կազմակերպվում դպրոցներում, ճամբարներում և այլ վայրերում։ ՈւՀԱ միջոցառումներ սկսեցին կազմակերպվել բուհերում, որոնցից լավագույն թիմերը ելույթներ էին ունենում հեռուստատեսությամբ^[1]։

Այնքանով, որ թիմերը հաճախ ծաղրում էին խորհրդային իշխանություններին, եկավ մի ժամանակ, երբ իշխանությունների դրդմամբ հաղորդումը սկսվեց հեռարձակվել ոչ ուղիղ եթերով, այսինքն տեսագրությամբ։ Հաղորդումը նյարդացնում էր կենտրոնական հեռուստաընկերության տնօրեն Սերգեյ Լապինին և շուտով դրանով սկսեցին զբաղվել խորհրդային հատուկ ծառայությունները։ Ճնշումներն այնքան մեծացան ՈւՀԱ հեռուստահաղորդման վրա, որ թույլ չէր տրվում բեմ դուրս գալ մորուքով։ 1971 թվականին Լապինի և Մուրատովի վեճը հանգեցրեց նրան, որ հաղորդումը փակվեց։

1986 թվականին` վերակառուցման սկզբում, հաղորդումը վերսկսվեց։ Ղեկավար դարձավ 1960-ական թվականներին Մոսկվայի պետական շինարարական համալսարանի թիմի ավագ Անդրեյ Մենշիկովը։ Վերածննդից հետո ՈւՀԱ-ի նախկին հիմնադիրները հրավիրվեցին որպես ժյուրիի անդամներ, ովքեր հետագայում դարձան պատվավոր հյուրեր։ Հաղորդավար դարձավ մինչ փակվելը եղած հաղորդավար Մասլիկովը։ Առաջին հաղորդավար Ալբերտ Ասկելրոդը Մասլիկովին առաջարկեց իր իմիջով հանդես գալ, սակայն վերջինս հրաժարվեց։

Մի քանի հաղորդումներից հետո նախագծի ցուցանիշը բարձրացավ այնքան, որքան 1960-ական թվականներին էր։ Ծրագիրը դարձավ ժամանակի հեռուստատեսության խորհրդանիշը։ Նորից սկսվեց ՈւՀԱ շարժում, բացի այդ` խաղեր կազմակերպվում են Արևմտյան Եվրոպայում, Իսրայելում և ԱՄՆ-ում։ Հետագայում, արդեն ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, այն շարունակվեց ԱՊՀ տարածքում ու Իսրայելում, և անգամ աշխարհի առաջնություն անցկացվեց, որին մասնակցում էին ԱՊՀ, ԱՄՆ, Իսրայելի և Գերմանիայի թիմերը։ ՈւՀԱ-ն դարձավ ռուսական ամենաժողովրդական հեռուստահաղորդումը։

Շատ ՈւՀԱ-ցիներ հետագայում հասել են մեծ բարձունքների, ինչպես հեռուստատեսային ոլորտում, այնպես էլ բիզնեսի և այլ ոլորտներում։

1960-70-ականների մասնակիցներ

• Միխայիլ Բորիսով (ՄԳԻ)
• Բորիս Բուրդա (Օդեսա)
• Հուլիոս Գուսման (Բաքու)
• Միխայիլ Զադոռնով (ՔԱԻՌԻ)
• Արկադի Ինին (ԽԽՄ)
• Անդրեյ Կնիշև (ՄԻՍԻ)
• Դավիդ Մակարևսկի (Օդեսա)
• Ալեքսանդր Ֆիլիպենկո (ՄՖՏԻ)
• Գենադի Խազանով (ՄԻՍԻ)
• Վալերի Խաիտ (Օդեսա)
• Լեոնիդ Յակուբովիչ (ՄԻՍԻ)

1980-ականներ

• Անդրեյ Բոչարով (ՆՊՀ)
• Ալեքսանդր Գուրեվիչ (ՄԻՍԻ)
• Օլեգ Կոմարով (Դռնապանները Ուրալից)
• Ալեքսեյ Կորտնև (ՄՊՀ)
• Յանիսլավ Լևիզոն (ջենտլմենները Օդեսայից)
• Միխայիլ Մարֆին (ՄՖՏԻ)
• Վալդիս Պելշ (ՄՊՀ)
• Վադիմ Սամոյլով (դռնապանները Ուրալից)
• Սերգեյ Սիվոխո (ԴՊԻ)
• Օլեգ Ֆիլիմոնով (Ջենտլմենները Օդեսայից)
• Ռոման Ֆոկին (ՄԻՍԻ)
• Միխայիլ Շաց (1 ԼՄԻ ԼՖԷԻ)

1990-ականներ

• Էլչին Ազիզով (Տղաները Բաքվից)
• Վանատի Ալիև (Թափառաշրջիկները Մախաչկալայից)
• Բաղրամ Բագիրզադե (Տղաները Բաքվից)
• Սերգեյ Բելոգոլովցև (ՄԱԳՄԱ)
• Դմիտրի Բրեկոտկին (Ուրալական պելմենի)
• Տիմուր Վայշտեյն (Տղաները Բաքվից)
• Վիտալի Գասաև (Լեյտենանտ Շմիտդի երեխաները)
• Նատալյա Գրոմուշկինա (Էսկադրոն գուսար)
• Ռաֆայել Մինասբեկյան (ԵրԲԻ)
• Ռուբեն Ջաղինյան (ԵրԲԻ)
• Պավել Կաբանով (ՄԱԳՄԱ)
• Լեոնիդ Կուպրիդո (ԲՊՀ)
• Տատյանա Լազարևա (ՆՊՀ)
• Գրիգորի Մալիգին (Լեյտենանտ Շմիդտի երեխաները)
• Անար Մամեդհանով (Տղաները Բաքվից)
• Գարիկ Մարտիրոսյան (Նոր հայեր)
• Վյաչեսլավ Մուրուգով (ԲՊՀ)
• Ալեքսանդր Պուշնո (ՆՊՀ)
• Արթուր Ջանիբեկյան (Նոր Հայեր)
• Արտաշես Սարգսյան (Նոր հայեր)
• Սերգեյ Սվետլիկով (Ուրալական պելմենի)
• Դմիտրի Սոկոլով (Հարևանները)
• Պելագեա Խանովա (ՆՊՀ)
• Անդրեյ Չիվուրին (ԽԱԻ)
• Անդրեյ Ռոժկով (Ուրալական պելմենի)

2000-ականներ

• Թիմուր Բատրուտինով
• Միխայիլ Բաշկատով
• Ռուսլան Բելի
• Անդրեյ Բուրկովսկի
• Եկատերինա Վարնավա
• Վիկտոր Վասիլև
• Օլեգ Վերեշագին
• Պավել Վոլյա
• Միխայիլ Գալուստյան
• Վադիմ Գալիգին
• Գավրիլ Գորդեև
• Սերգեյ Գորելիկով
• Ալեքսանդր Գուդկով
• Նատալյա Եպրիկյան
• Վլադիմիր Զելենսկի
• Արարատ Քեշյան
• Աշոտ Քեշյան
• Դմիտրի Կոլչին
• Մարինա Կրավեց
• Մարիա Կրավչենկո
• Անտոն Լիրնիկ
• Կոստանդին Մալասաև
• Թաիր Մամեդով
• Նատալյա Մեդվեդև
• Անդրեյ Մինին
• Անդրեյ Մոլոչնի
• Նիկոլայ Նաումով
• Եվգենի Նիկիշին
• Սվետլանա Պերմյակովա
• Սերգեյ Պիսարենկո
• Ալեքսանդր Ռևա
• Թիմուր Ռոդրիգես
• Պոլինա Սիբագատուլինա
• Եկատերինա Սկուլկինա
• Սեմյոն Սլեպակով
• Սանհաջի Տարբաև
• Մարինա Ֆեդունկով
• Գարիկ Խարլամով
• Ռոման Յուսինով
• Ստանիսլավ Յարուշին

ՈւՀԱ խաղի կանոնները փոփոխական են սրանք անգամ կարող են փոխվել խաղի ընթացքում։ Այսպիսի երևույթներ տեղի են ունենում անգամ բարձրագույն խմբի հանդիպումներում։ Սակայն կան կանոններ, որոնք փոփոխական չեն բոլոր լիգաների համար, որը և ավելի է հետաքրքրացնում ՈւՀԱ խաղերը։

Առաջին, ՈւՀԱ խաղում են թիմերով։ Ծայրահեղ դեպքում, ավանդական թիմերը պետք է պահպանեն ամենաքիչը երկու անդամներ, չնայած որ ցածր լիգաներում հանդես են գալիս նաև մոնոթիմեր, թիմեր, որոնք ունեցել են մեկ անդամ։ Ցանկացած թիմ պետք է ունենա թիմի ավագ։ Թիմի ավագը իր թիմը պետք է ներկայացնի նաև ավագների պայքարում, եթե նրան մտցրել են խաղի մեջ։ Շատ թիմեր խաղում էին հատուկ հանդերձանքով, իսկ թիմի լավագույն խաղացողները տարբերվում էին մյուս խաղացողներից։ Հանդերձանքի միօրինակությունը կարող քին չպահել, թիմի բոլոր անդամները կարող էին պահպանել հանդերձանքի միօրինակությունը, կարող էին նաև չպահպանել։

Երկրորդ, խաղը բաժանվում է մի քանի մասերի կամ մրցույթների, այսինքն լինում էր «разминка», երաժշտական մաս և այլն։ Ամեն մրցույթ գնահատվում էր ժյուրիի կողմից։

ՈւՀԱ-ական մրցույթները

Ներկայացում

Այս մրցույթը ավանդաբար անցկացվում է խաղի սկզբում, որտեղ մասնակիցները ներկայացնում են իրենց և իրենց թիմը։ Ներկայացումը մեծապես կազմված է լինում տեքստային հումորներից։ Դասական ներկայացումը տեղի էր ունենում հետևյալ կերպ, թիմի 5-6 մասնակից կանգնում էին հանդիսատեսի դիմաց, միատեսակ հանդերձանքով և սկսում են հումորները։

«разминка»

մրցույթ, որի ժամանակ թիմերը երեսուն վայրկյանի ընթացքում մտածում են հարցեր, որոնք տրվում են ուրիշ թիմերի, հանդիսատեսին, ժյուրիին և հաղորդավարին։

ՈւԹԷՄ (Ուսանողական թատրոն էստրադային մինյատյուրաների)

Կարճ մրցույթ է, որը մտածվել է 1995 թվականին։ մրցույթի հիմնական պրինցիպը-բեմում պետք է լինեն ոչ շատ քան երեք ՈւՀԱ-ական, սակայն ժամանակ առ ժամանակ այս կանոնից շեղում է կատարվում։

ՈւԹԷՄ աստղի հետ

2011 թվականին ՈւՀԱ-յում ՈւԹԷՄ-ը վերանվանվեց ՈւԹԷՄ աստղերի հետ։ մրցույթի գլխավոր պայմանը. մեկ այլ հայտն մարդու ներգրավվումն է նախագծում։

БРИЗ (ռացիոնաիզացիայի և հայտնագործությունների բյուրո)

Կարճ մրցույթ, որի ժամանակ թիմերը պետք է ներկայացնեն որևէ մի հայտանգործություն կամ երևույթ։

Երաժշտական մրցույթ

մրցույթ, որի ժամանակ ուշադրություն է դարձվում մասնակիցների երաժշտական կարողություններին։ Թիմերը հանդես են գալիս պարերով, երգերով կամ առանձին գործիքների վրա նվագելով։ 1995 թվականին կանոնները փոխվեցին և հետագայում անցկացվում էր մեկ երգի մրցույթ, իսկ 2003 թվականին երաժշտական ֆինալը կամ մրցույթը եզրափակիչ երգի, որի ժամանակ թիմերը պետք է պատրաստեին հետաքրքիր և գեղեցիկ կատարում։

Բիաթլոն

Մրցույթ, որն առաջին անգամ կիրառվել է բելառուսական ՈւՀԱ-ում թիմերի մասնակիցները «կրակում» էին հումորներով և ըստ դրա ժյուրիի անդամները ամեն մի շրջանից հետո փոխում էին թիմերի հեռավորությունը։ Հաղթող թիմը ստանում էր 1 միավոր, իսկ ոչ ոքիի դեպքում 0.9-ական բալ յուրաքանչյուր ֆինալիստը։

Լուրերի մրցույթ

«бризи»-ի նմանությամբ մրցույթ, բայց լուրերի հումորային մրցույթ։ Ինչպես «разминка»-ի և բիաթլոնի ժամանակ բեմում են լինում թիմերի բոլոր խաղին մասնակցողները։

Տնային աշխատանք

Երկար մրցույթ, խաղացվում է մրցույթի վերջում։ Երաժշտության բացակայության պայմաններում խաղացվում էր իբրև տնային երաժշտական մրցույթ։

Ֆրիսթայլ

Ազատ մրցույթ, որի ժամանակ թիմերի թույլատրվում է խաղալ ցանկացած ոճում և ցույց տալ ցանկացած համարներ։ Մրցույթը մտածվել է 2003 թվականին։

Կինոմրցույթ

Մրցույթ, որի ժամանակ կամ պետք է նկարահանված լինի տեսահոլովակ կամ ձայնագրվեն հայտնի ֆիլմերը։

Թիմերի ավագների մրցույթ

Մրցույթ թիմերի ավագների համար։ Մրցույթում պարտադիր չէ թիմի ավագի հանդես գալը, հաճախ նրա փոխարեն հանդես է գալիս թիմի ուրիշ անդամ։

Այս մրցույթների կողքին նաև ուրիշները, որոնք չեն խաղարկվում կամ այնքան ուշ-ուշ են խաղարվում, որ դրանց մասին արդեն մոռացած են լինում։ Սրանց են բարի գալուստը, տրիատլոնը, 5 կատակ.... մասին, մաստեր կլաս և այլն։

ՈւՀԱ առաջնությունները կազմակերպվում են ԱՄիԿ-ի կողմից, սակայն կան նաև առանց սրա կազմակերպված սիրողական առաջնություններ։ Ամեն լիգա ունի իր կանոնները, կազմակերպիչները, հաղորդավարները, տնօրենը և ժյուրիի անդամները։ Պաշտոնական առաջնությունների և մյուսների միջև տարբերությունն այն է, որ սրանք աշխատում են ԱՄիԿ-ի վերահսկողությամբ և միայն նրանց վերահսկողության տակ հանդես եկող առաջնությունների թիմերը կարող են հայտնվել ՈւՀԱ պրեմիեր լիգայում և այնուհետև բարձրագույն խմբում։ Պաշտոնական առաջնությունների կազմակերպիչները նշանակվում են Ալեքսանդր Մասլյակովի և ԱՄիԿ-ի ղեկավարության կողմից, որը նաև որոշում է ընդունում լիգայի պաշտոնականացման համար։ Նաև հաշվի են առնվում ՈւՀԱ փառատոնի արդյունքները, որը անցկացվում էր Սոչիում։

Առաջնությունները բաժանվում են չորս կատեգորիաների.

• Հեռուստատեսային. խոսքը այն առաջնությունների մասին է, որոնք տեղի են ունենում որպես հեռուստահաղորդումներ-Բարձրագույն, պրեմիեր, առաջին և ուկրաինական բարձրագույն լիգա։
• Կենտրոնական. այս առաջնություններում հայտնվում են թիմեր, որոնք բարձր գնահատականների են արժանանում Սոչիում տեղի ունեցած փառատոնում։
• Մինչտարածաշրջանային. այս առաջնություններում հայտնվում են սոչիական փառատոնում դասակարգում ստացած թիմերը։
• Տարածաշրջանային. առաջնության նոր համակարգ է, որ ստեղծվել է 2013 թվականին։ Այս առաջնություններին մասնակցելու համար հայտ կարող են ներկայացնել ցանակացած թիմեր։

Պաշտոնական ՈւՀԱ առաջնությունները

Բարձրագույն լիգա

ՈւՀԱ բարձրագույն լիգան գոյություն ունի 1986 թվականից, երբ ՈւՀԱ հայտնվեց հեռուստատեսություն։ Մինչ 1993 թվականը այս լիգան եղել է միակը պաշտոնականներից, իսկ 1993 թվականին հայտնվեց առաջին լիգան, որի հաղթողը բարձրագույն լիգայի ուղեգիր է ձեռք բերում։ Այս քայլերից հետո բարձրագույն լիգայի հեղինակությունը այնքան բարձրացավ, որ առաջին լիգայում հանդես եկող թիմերից շատերը անցնում էին բարձրագույն լիգա։ Ավելի ուշ 1999 թվականին հայտնվեցին այլ պաշտոնական լիգաները և տարբեր թիմեր սկսեցին հայտնվել բարձրագույն խումբ։ Թիմերի քանակը աճեց մինչև 12-ի անգամ եղան դեպքեր, երբ այն աճեց սեզոնում մինչև 15-ի։ 2011 թվականից սկսած թիմերի քանակը հասցվեց մինչև 20 թիմ։ Այժմ բարձրագույն լիգան բաղկացած է չորս խաղաշրջաններիցոիմերը սկսում են 1/8 եզրափակչից և հասնում մինչև եզրափակիչ։ Հաղթողը ստանում ՈւՀԱ ամառային խաղերի գավաթը։ Լիգայի հաղորդավարը Ալեքսանդր Մասլյակովն է, ժյուրին կազմվում է հիմնականում Առաջին ալիքի հաղորդավարներից և հայտնի դերասաններից։

1986 թվականից 2013 թվականը բարձրագույն լիգայում խաղացել են 173 ՈւՀԱ թիմեր։

Պրեմիեր լիգա

Պրեմիեր լիգան սկսել է գործել 2003 թվականից և դարձավ առաջին ալիքի երկրորդ հեռուստատեսային ՈւՀԱ առաջնությունը, բարձրագույն լիգայից հետո։ Պրեմիեր լիգայում հանդես են գալիս համեմատաբար երիտասարդ թիմերը, հիմնականում, այլ պաշտոնական լիգաների հաղթողները և ֆինալիստները։ 2004 թվականին որոշվեց, որ առաջին լիգայի հաղթողը ավտոմատ կերպով պետք է հայտնվի պրեմիեր լիգայում։ Մինչև 2009 թվականը պրեմիեր լիգայում էին հայտնվում նաև բարձրագույն լիգայի 1/8 եզրափակիչի պարտվողները։ Ամեն տարի պրեմիեր լիգան անցկացվում է տարբեր ձևերով, բայց հիմնականում սկսում է 1/8 եզրափակիչով։

Սկսած 2005 թվականը լիգայի հաղթողը համարվում էր շրջանավարտ, որը հաջորդ տարի հանդես էր գալու բարձրագույն խմբում, այդ ժամանակից միայն 2006 թվականին հաղթող թիմը չանցավ բարձրագույն լիգա։ Պրեմիեր լիգան վարում է ԱլեքսանդրՄասլյակով կրտսերը, իսկ ժյուրին կազմված է նախկինում հայտնի ՈւՀԱ-ականներից։ 2003 թվականից մինչև 2007 թվականը պրեմիեր լիգայում հանդես է եկել 86 թիմ։