Պիտեր Հիգս
| Սա հոդված է վերջերս մահացած մարդու մասին: Որոշակի տեղեկությունները, ինչպիսիք են՝ մահվան կամ դրան նախորդող իրադարձությունների հանգամանքները, կարող են հաճախակի փոփոխվել՝ կախված այդ հանգամանքների ի հայտ գալուց: Այն դեպքում, երբ ապակառուցողական խմբագրումներ են եղել, դիմե՛ք ադմինիստրատորներին: |
Պիտեր Ուեյր Հիգս (անգլ.՝ Peter Ware Higgs, մայիսի 29, 1929[1][2][3][…], Նյուքասլ ափոն Թայն, Միացյալ Թագավորություն[4] - ապրիլի 8, 2024[5], Էդինբուրգ, Շոտլանդիա, Միացյալ Թագավորություն[4]), բրիտանացի տեսական ֆիզիկոս, ներատոմային մասնիկների զանգվածի վերաբերյալ հետազոտությունների համար ստացել է ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[23][24], եղել է Էդինբուրգի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր[25][26]։
.svg){kind=small}
1960-ականներին Հիգսը առաջ է քաշել վարկած, ըստ որի Էլեկտրաթույլ փոխազդեցությունում համաչափության խախտումը կարող է ընդհանոր առմամբ բացատրել տարրական մասնիկների զանգվածի ծագումը, հատկապես W- և Z-բոզոնների։ Այս մեխանիզմը (կոչվում Հիգսի մեխանիզմ), որը նույն ժամանակաշրջանում այլ ֆիզիկոսներ ևս առաջարկել են, կանխատեսել է նոր մասնիկի՝ Հիգսի բոզոնի գոյությունը, որի հայտնաբերումը դարձել է ֆիզիկայի մեծագույն նպատակներից[27][28]։ 2012 թվականի հուլիսի 4-ին ՑԵՌՆ-ը հայտարարել է Մեծ հադրոնային բախիչում բոզոնի հայնաբերման մասին[29]։ Հիգսի մեխանիզմը համարվում է տարրական մասնիկների ֆիզիկայի ստանդարտ մոդելի կարևոր բաղադրիչ, առանց որի որոշ մասնիկներ զանգված չէին ունենա[30]։
Իր աշխատություները համար Հիգսը ստացել է բազմաթիվ մրցանակներ, այդ թվում՝ Լոնդոնի թագավորական ընկերությունից Հյուզի մեդալ (1981), Ֆիզիկայի ինստիտուտից Ռեզերֆորդի մեդալ (1984), Եվրոպական ֆիզիկական ընկերությունից Բարձր էներգիայի և մասնիկների ֆիզիկայի մրցանակ (1997), Ֆիզիկայի Վոլֆի մրցանակ (2004), Շվեդիայի գիտությունների թագավորական ակադեմիայի Օսկար Կլեյնի հիշատակի մեդալ (2009), Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերությունից Սակուրայի մրցանակ (2010) և Էդինբուրգի թագավորական ընկերությունից Հիգսի մեդալ (2012)[31]։ Հիգսի բոզոնի հայտնաբերումից հետո ֆիզիկոս Սթիվեն Հոքինգը նշել է, որ Հիգսը պետք է ստանա Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[32][33], որը նա ստացել է 2013 թվականին (Ֆրանսուա Էնգլերի հետ)[34]։ 2012 թվականին ստացել է Պատվո լեգեոնի շքանշան][35][36] իսկ 2015 թվականին Թագավորական ընկերության կողմից ստացել է Կոմպլիի մեդալ՝ աշխարհի ամենահին գիտական մրցանակը[37]։
Աշխատություններ
- "Theoretical Determination of Electron Density in Organic Molecules," (with C.A. Coulson, S.L. Altmann and N. H. March)
- Nature 168, 1039 (1951).
- "Perturbation Method for the Calculation of Molecular Vibration Frequencies I," J. Chem. Phys, 21, 1131 (1953).
- "A Method for Computing Zero-Point Energies," J. Chem. Phys. 21, 1330 (1953).
- "Vibration Spectra of Helical Molecules," Proc. Roy. Soc. A220, 472 (1953).
- "Vibrational Modifications of the Electron Density in Molecular Crystals I," Acta. Cryst. 6, 232 (1953).
- "Perturbation Method for the Calculation of Molecular Vibration Frequencies II," J. Chem. Phys. 23, 1448 (1955).
- "Perturbation Method for the Calculation of Molecular Vibration Frequencies III," J. Chem. Phys. 23, 1450 (1955).
- "Vibrational Modifications of the Electron Density in Molecular Crystals II," Acta. Cryst. 8, 99 (1955).
- "A Method for Calculating Thermal Vibration Amplitudes from Spectroscopic Data" Acta. Cryst. 8, 619 (1955).
- "Vacuum Expectation Values as Sums over Histories," Nuovo Cimento (10) 4, 1262 (1956).
- "On Four-Dimensional Isobaric Spin Formalisms," Nuclear Physics 4, 1262 (1957).
- "Integration of Secondary Constraints in Quantized General Relativity," Phys. Rev. Lett. 1, 373 (1958).
- "Integration of Secondary Constraints in Quantized General Relativity," Phys. Rev. Lett. 3, 66 (1959).
- "Quadratic Lagrangians and General Relativity," Nuovo Cimento (10) 11, 816 (1959).
- "Broken Symmetries, Massless Particles and Gauge Fields," Physics Letters 12, 132 (1964).
- "Broken Symmetries and the Masses of Gauge Bosons," Phys. Rev. Letters. 13, 508 (1964).
- "Spontaneous Symmetry Breakdown without Massless Bosons," Phys. Rev. 145, 1156 (1966).
- "Spontaneous Symmetry Breaking," two lectures at the 14th Scottish Universities Summer School in Physics (1973). Published in Phenomenology of Particles at High Energy, R. L. Crawford, R. Jennings (eds.) Academic Press (1974) ISBN 978-0-12-197150-2.
- "Dynamical Symmetries in a Spherical Geometry I," J. Phys. A12, 309 (1979).
- "SBGT and All That," International Conference "50 Years of Weak Interactions from the Fermi Theory to the W" Wingspread, Racine, Wisconsin (29 May–1 June 1984). Published in the conference proceedings by University of Wisconsin at Madison and reproduced in AIP. Conf. Proc. 300,159–163 (1994).
- "Inventing an Elementary Particle," INFN Eloisatron Project 9th Workshop "Higgs Particles – Physics Issues and Experimental Searches in High-energy Collisions," Erice, Italy (15–26 Jul 1989). Published in Higg(s) Particle(s)։ Physics Issues and Experimental Searches in High-Energy Collisions, A. Ali (ed.) Ettore Majorana International Science Series 50, 1–5 Plenum Press (1990) ISBN 978-0-306-43589-8.
- "Spontaneous Symmetry Breaking 25 Years Ago," 26th International Conference on Subnuclear Physics Physics up to 200 TeV, Erice, Italy (16–24 Jul 1990). Published in Physics up to 200TeV, A. Zichichi (ed.) The Subnuclear Series 28, 439–444 Plenum
- Press (1991) ISBN 978-0-306-43935-3.
- Panel Session "Spontaneous Breaking of Symmetry," (with L. M. Brown, R. Brout, T. Y. Cao, Y. Nambu) 3rd International Symposium on the History of Particle Physics "The Rise of the Standard Model" (1992)։ published in The Rise of the Standard Model, L. Hoddesdon, L. M. Brown, M. Riordan, M. Dresden (eds.) Cambridge University Press, (1997) ISBN 978052157165.
- "My Life as a Boson: The Story of ‘The Higgs'," Inaugural Conference of the Michigan Center for Theoretical Physics "2001 A Spacetime Odyssey" Ann Arbor, Michigan (21–25 May 2002). Published in 2001 A Spacetime Odyssey, M. J. Duff, J. T. Liu (eds.)
- World Scientific (2002) ISBN 978-981-02-4806-2 and reproduced in Int. J. Mod. Phys. A17S1, 86–88 (2002).
- "Prehistory of the Higgs Boson," Comptes Rendus Physique 8, 970–972 (2007).
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիտեր Հիգս» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիտեր Հիգս» հոդվածին։ |