Պիրիդօքսին
Պիրիդօքսին, հայտնի է նաև որպես վիտամին B6, մթերքում և սննդային հավելումներում առկա վիտամին B6-ի ձևերից[1]։ Որպես հավելում այն օգտագործվում է բուժելու և կանխարգելելու պիրիդօքսինի պակասը, սիդերոբլաստային անեմիան, պիրիդօքսին-կախյալ էպիլեպսիան, որոշ մետաբոլիկ խանգարումները, իզոնիազիդի հետ կապված խնդիրները, ինչպես նաև սնկային թունավորումների որոշ տիպեր[1][2]։ Այն օգտագործվում է կամ ներքին ընդունման, կամ ներարկման եղանակով[2]։
 | |
|---|---|
 | |
 | |
| Կլինիկական տվյալներ | |
| Օգտագործման եղանակներ | Ներերակային, Ներքին ընդունում, միջմկանային |
| Նույնացուցիչներ | |
| CAS համար | 65-23-6 |
| PubChem CID | 1054 |
| DrugBank | 00165 |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.000.548  |
| Քիմիական և ֆիզիկական տվյալներ | |
| Քիմիական բանաձև | C8H11NO3 |
| Մոլային զանգված | 169180 g·mol−1 |
Հիվանդները սովորաբար լավ են տանում[2]։ Երբեմն կողմնակի ազդեցությունները ներառում են գլխացավը, թմրածությունը և քնկոտությունը[2]։ Նորմալ դեղաչափերն անվտանգ են հղիության և կրծքով կերակրման ընթացքում[2]։ Պիրիդօքսինը պատկանում է B վիտամինային խմբին[2]։ Այն անհրաժեշտ է օրգանիզմին ամինաթթուների, կարբոհիդրատների և լիպիդների առաջացման համար[2]։ Այս վիտամինի սննդային աղբյուր են հանդիսանում մրգերը, բանջարեղենը և հացահատիկը[3]։
Պիրիդօքսինը հայտնաբերվել է 1934 թվականին, առանձնացվել է 1938 թվականին և առաջին անգամ պատրաստվել է 1939-ին[4][5]։ Այն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության գլխավոր դեղերի ցանկում է, առողջապահական համակարգում անհրաժեշտ ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցներից մեկն է համարվում[6]։ Պիրիդօքսինը հասանելի է որպես ջեներիկ դեղամիջոց և տրամադրվում է առանց դեղատոմսի[2]։ Զարգացող երկրներում մեծածախ գինը ամսական մոտավորապես 0.59–3.54 ԱՄՆ դոլար է[7]։ Որոշ երկրներում չոր նախաճաշերը պարունակում են պիրիդօքսին[3]։
Բժշկական կիրառում
Որպես հավելում այն օգտագործվում է բուժելու և կանխարգելելու պիրիդօքսինի պակասը, սիդերոբլաստային անեմիան, պիրիդօքսին-կախյալ էպիլեպսիան, որոշ մետաբոլիկ խանգարումները, իզոնիազիդի հետ կապված խնդիրները, ինչպես նաև սնկային թունավորումների որոշ տիպեր[2][8]։ Պիրիդօքսին-կախյալ էպիլեպսիան էպիլեպսիայի բավական հազվադեպ հանդիպող տարատեսակ է և չի շտկվում անգամ տիպիկ հակացնցումային դեղամիջոցների կիրառման պարագայում[9]։ Պիրիդօքսինը օգտագործվում է կամ ներքին ընդունման, կամ ներարկման եղանակով[2]։
Դոքսիլաինի հետ զուգակցման պարագայում պիրիդօքսինը կիրառվում է հղի կանանց շրջանում առավոտյան թուլությունը վերացնելու նպատակով։ Այն օգտագործվել է հիդրազինի ազդեցության տակ՝ անորոշ էֆեկտով[10]։
Կողմնակի ազդեցություններ
Հիվանդները սովորաբար լավ են տանում պիրիդօքսինի կիրառումը[2]։ Երբեմն կողմնակի ազդեցությունները ներառում են գլխացավը, թմրածությունը և քնկոտությունը[2]։Նորմալ դեղաչափերն անվտանգ են հղիության և կրծքով կերակրման ընթացքում[2]։
Մեխանիզմ
Պիրիդօքսինը պատկանում է B վիտամինային խմբին[2]։ Այն անհրաժեշտ է օրգանիզմին ամինաթթուների, կարբոհիդրատների և լիպիդների առաջացման համար[2]։ Այս վիտամինի սննդային աղբյուր են հանդիսանում մրգերը, բանջարեղենը և հացահատիկը[3]։
Պատմություն և մշակույթ
Պիրիդօքսինը հայտնաբերվել է 1934 թվականին, առանձնացվել է 1938 թվականին և առաջին անգամ պատրաստվել է 1939-ին[4][5]։ Այն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության գլխավոր դեղերի ցանկում է, առողջապահական համակարգում անհրաժեշտ ամենաարդյունավետ և անվտանգ դեղամիջոցներից մեկն է համարվում[6]։ Պիրիդօքսինը հասանելի է որպես ջեներիկ դեղամիջոց և տրամադրվում է առանց դեղատոմսի[2]։ Զարգացող երկրներում մեծածախ գինը կազմում է ամսական մոտավորապես 0.59–3.54 ԱՄՆ դոլար[7]։ Որոշ երկրներում չոր նախաճաշերը պարունակում են պիրիդօքսին[3]։
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիրիդօքսին» հոդվածին։ |