Սատանա

Երբայական Աստվածաշունչ

Բնօրինակ երբայերենում սատանան գոյական է, որ առաջացել է բայից, որ հիմնականում նշանակում է «խափանել, ընդդիմանալ», ինչպես այն հանդիպում է Թվոց 22։22-ում, Ա Թագավորությանց 29։4, Սաղմոս 109։6-ում^[5]։ Ha-Satan-ը ավանդաբար թարգմանվում է որպես «մեղադրողը» կամ «ոսոխը»։ ha- որոշյալ հոդը (հայերեն՝ -ը, -ն) ցույց է տալիս, որ սա տիտղոս է, որ կրում է տվյալ էակը և ոչ թե այդ էակի անունը։ Այսպիսով, այդ էակի մասին խոսվում է որպես «սատանան»^[6]։

Տասներեք պատահում

Ha-Satan-ը որոշյալ հոդով հանդիպում է 13 անգամ Մասորայում, Երբրայական Աստվածաշնչի երկու գրքերում՝ Հոբի գլ․ 1-2(10x)^[7] և Զաքարիայի 3։1—2(3x)^[8]Satan տարբերակը՝ առանց որոշյալ հոդի, օգտագործվում է տասը դեպքերում, որոնցից երկուսը թարգմանված են որպես diabolos Յոթանասունից թարգմանության մեջ, և Satan՝ Ջեյմս արքայի տարբերակում․

• Ա Մնացորդաց 21։1․ «Սատանան ելաւ Իսրայէլի մէջ»^[9]
• Սաղմոս 109։6 «Նստի՛ր իմ աջ կողմում, մինչեւ որ քո թշնամիներին ոտքերիդ պատուանդան դարձնեմ» (թշնամի՝ սատանա)^[10]

Մյուս ութ դեպքերում բառի կիրառումը ինչպես հայերենում, այնպես էլ հունարենում, լատիներենում և անգլերենում թարգմանվում է որպես «հակառակորդ» և համարվում են մարդիկ կամ հավատարիմ հրեշտակներ․

• Թվոց 22։22,32․ «Աստծու հրեշտակը եկաւ, կանգնեց նրա առաջ որպէս հակառակորդ»^[11]
• 32․ «Ես, ահա, քեզ խանգարելու եմ» (խանգարել-հակառակվել)^[11]
• Ա Թագավորությանց 29։4․ «Այլազգիների իշխանները խոժոռ նայելով Դաւթին՝ ասացին Անքուսին. «Յե՛տ դարձրու այդ մարդուն, թող գնայ այնտեղ, ուր նշանակել ես նրան, մեզ հետ պատերազմի թող չգայ․․․»»^[12]
• Բ Թագավորությանց 19։23․ Դաւիթն ասաց. «Ի՞նչ եմ արել ես ձեզ, Շարուհիի՛ որդիներ, որ այսօր իմ դէմ դաւաճանութիւն էք անում։ Այսօր Իսրայէլից ոչ ոք չի մեռնելու։ Մի՞թէ ես չգիտեմ, որ այսօր ես եմ թագաւորում Իսրայէլի վրայ» (դավաճանություն անել-հակառակվել)^[13]
• Գ Թագավորությանց 5։4․ «եւ շրջապատում չկայ ո՛չ դաւադիր, ո՛չ չար պատահար»^[14]
• Գ Թագավորությանց 11։14․ «Եւ Տէրը մի թշնամի յարուցեց Սողոմոնի դէմ՝ եդոմայեցիների թագաւորական սերնդից եդոմայեցի Ադերին»^[14][15]։
• Գ Թագավորությանց 11։23․ «Տէրը Սողոմոնի դէմ հանեց Եղիադայի որդի Ռազոնին, որը փախել էր իր տիրոջից՝ Սուբայի արքայ Ադրաազարից»^[14]։
• 25․ «․․․եւ Իսրայէլի թշնամին դարձաւ Սողոմոնի թագաւորութեան ամբողջ ընթացքում»^[14]

Հոբի գիրքը

Գրքի սկզբում Հոբը բարի մարդ է, ով «ճշմարտախօս էր ու անարատ, արդար էր ու աստվածապաշտ, ամեն տեսակի չար ու մեղավոր գործերից հեռու» (Հոբի 1։1)^[16], և հետևապես առատորեն պարգևատրվում էր Աստծո կողմից։ Երբ հրեշտակները ներկայանում են Աստծուն, Սատանան ևս գալիս է։ Աստված տեղեկացնում է Սատանային Հոբի անմեղ, բարոյապես մաքուր կյանքի մասին։ Հոբի 1։9—10-ի և 2։4—5-ի միջև Սատանան Աստծուն ցույց է տալիս, որ Նա տվել է Հոբին ամեն բան, ինչ որևէ մարդու պետք է, ուրեմն իհարկե Հոբը հավատարիմ կլինի Աստծուն․ փոխարենը Սատանան ենթադրում է, որ Հոբի հավատը կսասանվի, եթե ամեն բան, ինչ իրեն տրվել է (անգամ առողջությունը), իրենից վերցվեն։ Աստված թույլ է տալիս Սատանային ստուգել Հոբին^[17]։ Ի վերջո, Հոբը հավատարիմ է մնում Աստծուն, և ակնարկվում է, որ Սատանան ամաչում է իր պարտության համար^[18]։

Երկրորդ տաճարի շրջան

Որոշ հետազոտողներ գտնում են, որ Բաբելոնի և հատկապես վաղ զրադաշտականության կրոնական դուալիզմը ազդեցություն է գործել Երկրորդ տաճարի հուդայականության, և, հետևապես, վաղ քրիստոնեության վրա^[19][20]։