Սերգեյ Կիրով
Սերգեյ Միրոնովիչ Կիրով (ռուս.՝ Сергей Миронович Киров, ի ծնե՝ Կոստրիկով [Костриков], մարտի 15 (27), 1886[2], Ուրժում, Վյատկայի գավառ, Ռուսական կայսրություն[1] - դեկտեմբերի 1, 1934[1][2][3][…], Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), ռուս բոլշևիկ հեղափոխական, կոմունիստական կուսակցության և խորհրդային պետական գործիչ։
| Սերգեյ Կիրով Сергей Киров | ||
 | ||
| ||
|---|---|---|
| հուլիս, 1921 - հունվար, 1926 | ||
| Նախորդող | Գրիգորի Կամինսկիյ | |
| Հաջորդող | Լևոն Միրզոյան | |
| ||
| հունվարի 8, 1926 - դեկտեմբերի 1, 1934 | ||
| Նախորդող | Գրիգորի Եվդոկիմով | |
| Հաջորդող | Անդրեյ Ժդանով | |
| Կուսակցություն՝ | ԽՄԿԿ և Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցություն | |
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ | |
| Ծննդյան օր | 1886 մարտի 27 | |
| Ծննդավայր |  Ուրժում, Վյատկայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն | |
| Վախճանի օր | 1 դեկտեմբերի 1934 (տարիքը 48) | |
| Վախճանի վայր |  Լենինգրադ (այժմ՝ Սանկտ Պետերբուրգ), ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ | |
| Թաղված | Կրեմլի պատի պանթեոն | |
| Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ | |
| Ինքնագիր |  | |
| Պարգևներ |   և  | |
Գործունեություն
Ծնվել է Վյատկայի նահանգի Ուրժում բնակավայրում։ Ավարտել է Կազանի մեխանիկական տեխնիկայի ուսումնարանը (1904), որից հետո տեղափոխվել է Տոմսկ և դարձել Ռուսաստանի սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական կուսակցության (ՌՍԴԲԿ) անդամ։ 1905 թվականին ընտրվել է ՌՍԴԲԿ Տոմսկի կոմիտեի անդամ։ Մասնակցել է 1905 թվականի ռուսական հեղափոխությանը և ձերբակալվել, ազատվելուց հետո միացել բոլշևիկներին։ Մի քանի անգամ կալանավորվելուց ու ազատվելուց հետո տեղափոխվել է Կովկաս, որտեղ մնացել է մինչև ցար Նիկոլայ II-ի սպանությունը և Փետրվարյան հեղափոխության հաղթանակը։ 1908 թվականին տեղափոխվել է Իրկուտսկ, վերականգնել տեղի կուսակցական կազմակերպությունը։ Խուսափելով հետապնդումներից, 1909 թվականի մայիսին անցել է Վլադիկավկազ, ղեկավարել տեղի բոլշևիկյան կազմակերպությունը, աշխատել «Թերեք» («TepeK») թերթում, ուր տպագրել է մի շարք հոդվածներ «Ս. Կիրով» ստորագրությամբ։ 1917 թվականից գլխավորել է Հյուսիսային Կովկասի բոլշևիկյան կազմակերպությունը, կազմակերպել խորհրդային իշխանության համար Թերեքի աշխատավորների շարժումը։
1919 թվականի փետրվարին նշանակվել է Աստրախանի երկրամասի ժամանակավոր ՌՀԿ նախագահ, նույն թվականի մայիս-հուլիսին ՝ 11-րդ բանակի, Կարմիր բանակի Հարավային խմբավորման ՌՀԽ-ների անդամ։ Սերգո Օրջոնիկիձեի հետ, մինչև 1920 թվականը ղեկավարել է 11-րդ բանակի հարձակումները Հյուսիսային Կովկասում։ 1920 թվականի ապրիլի 28-ին 11-րդ Կարմիր բանակի հետ մտել է Բաքու, որից անմիջապես հետո խաղաղ ճանապարհով Ադրբեջանի խորհրդարանը հայտարարել է Ադրբեջանում խորհրդային կարգերի հաստատման մասին[4] 1920 թվականին նշանակվել է ՌԽՖՍՀ լիազոր ներկայացուցիչ մենշևիկյան Վրաստանում, ընտրվել է ՌԿ(բ)կ ԿԿ կովկասյան բյուրոյի անդամ, 1921 թվականին ՝ ՌԿ(բ)կ ԿԿ անդամության թեկնածու, 1923 թվականին ՝ լիիրավ անդամ։
1921-1926 թվականներին եղել է Ադրբեջանի կոմկուսի ԿԿ քարտուղար։ Եղել է նաև Անդրֆեդերացիայի հիմնադիրներից և ղեկավարներից։ 1926 թվականի փետրվարից՝ ՀԱՄԿ(բ)Կ Լենինգրադի նահանգկոմի և ՀԱՄԿ(բ)Կ ԿԿ Հյուսիս-արևմտյան բյուրոյի առաջին քարտուղար, ՀԱՄԿ(բ)Կ ԿԿ քաղբյուրոյի անդամության թեկնածու։
1930 թվականին ընտրվել է որպես ԱՄԿ(բ)Կ ԿԿ քաղբյուրոյի անդամ, 1934 թվականին՝ ԱՄԿ(բ)Կ ԿԿ քարտուղար և կազմբյուրոյի անդամ, ԽՍՀՄ ԿԴԿ նախագահության անդամ։
Սպանվել է Սմոլնիում՝ 1934 թվականին՝ ենթադրաբար Ստալինի գաղտնի կարգադրությամբ[4]։ Ավելի ուշ հայտարարվում է, որ Կիրովը սպանվել է «ԽՍՀՄ-ի թշնամի դավադիրների ձեռքով»[4][5]։
Հետմահու պարգևատրվել է Լենինի շքանշանով։ Աճյունն ամփոփված է Կրեմլի պատի մեջ։
Ծանոթագրություններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 461)։  |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սերգեյ Կիրով» հոդվածին։ |