Shia nga Islam

Ti Shia nga Islam wenno Shi'ismo ket maysa kadagiti dua a nangruna a sanga ti Islam. Mangtengngel daytoy a ni Islamiko a propeta Mahoma ket inkeddengna ni Ali ibn Abi Talib a kas ti Imam (daulo) ken ti mangsukat kaniana,^[1] a naipangpangruna iti pasamak ti Ghadir Khumm, ngem napawilan manipud iti kalipato kas resulta ti insidente ti Saqifah. Maigiddiat daytoy a panirigan iti Sunni nga Islam, a dagiti agraraem ket namatmatida a ni Mahoma ket saan a nangidutok iti mangsukat ken mangikeddeng a ni Abu Bakr ket naidutok a kas kalipa babaen dagiti grupo ti Muslim iti Saqifah, ket isu ti immuna a husto a kalipa kalpasan ni Mahoma.^[2] Ti maysa a tao nga agob-obserba iti Shia nga Islam ket ti nawtawagan iti maysa a Shi'i.

Naibatay ti Shia nga Islam babaen ti hadith (Ghadir Khumm) ni Mahoma.^[3][4] Ikeddeng ti Shia a ni Ali ket nainlangitan a naidutok a kas ti sumaruno ken ni Mahoma, ken kas ti immuna nga Imam. Isakup pay ti Shia daytoy a Imammah iti pamilia ti Mahoma, ti Ahl al-Bayt ("ti tattao/pamilia iti Balay"),^[5] ken sumagmamano kadagiti tattao kadagiti putotna, nga ammo a kas dagiti Imam, a namatmatida nga agtagikua iti naisangayan nga espiritual ken politikal a turay iti komunidad, di managkamali ken dagiti dadduma pay a nainlangitan a naitakder a turay a kababalin.^[6] Uray no adda met dagiti adu a subsekto ti Shia, ti moderno a Shia nga Islam ket nabigbingay kadagiti dua a nangruna a grupo: dagiti Imamiyyah ken Ismailis, dagiti Imamiyyah a Shia ket isu ti kadakkelan ken kaimpluensiaan a grupo kadagiti Shia.^[7][8][9]

Ti Shia nga Islam ket ti maikadua a kadakkelan a sanga ti Islam: manipud kadagiti naladaw a tawen ti 2000, dagiti Shia a Muslim ket nagkontribusionda iti 10–15% kadagiti amin a Muslim.^[10] Ti Imamiyyah a Shia ket ti kadakkelan a sangaa ti Shia nga Islam,^[11] ken dagiti karkulo idi 2012 ket mangibaga a 85% kadagiti Shia ket dagiti Imamiyyah.^[12]