خیزش ۱۴۰۱ ایران | |||
---|---|---|---|
تاریخ | از ۲۵ شهریور ۱۴۰۱[۱] بهمدت ۴ ماه[۲] | ||
موقعیت | |||
علت(ها) | کشتهشدن مهسا امینی | ||
اهداف | براندازی نظام جمهوری اسلامی | ||
روشها |
| ||
طرفهای مدنی درگیر | |||
شخصیتهای پیشرو | |||
| |||
تلفات و کشتهها | |||
|
گاهشمار خیزش ۱۴۰۱ ایران بهصورت جزءبهجزء حوادثی را روایت میکند که از ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ در پی کشته شدن مهسا امینی در ساختمان پلیس امنیت اخلاقی آغاز شد. این حوادث از شهرهای تهران و سقز (زادگاه مهسا امینی) شروع شد و توسط ایرانیان ساکن شهرهای مختلف ایران و جهان ادامه داشت. از معروفترین شعارهای این قیام شعار «زن، زندگی، آزادی» است.
این قیام نخستینبار پس از انتشار خبر کشتهشدن مهسا امینی در ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ (۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲) در حوالی میدان آرژانتین تهران (در نزدیکی بیمارستان کسری) آغاز شد که منجر به بازداشت چندتن از معترضان شد.[۲۳] سپس در روز بعد ۲۷ شهریور ۱۴۰۱ (۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲)، اعتراضات در سقز ادامه پیدا کرد و از آن پس بود که شهرهای دیگر از تمامی استانها به این قیام پیوستند و واکنشهای بسیاری در سطح ایران و جهان ایجاد شد.[۲۴]
در سومین روز مهرماه سیانان مقالهای دربارهٔ اعتراضات ایرانیان منتشر کرد که در بخشی از آن نوشته شده: «در این اعتراضات، نسل جوانی از ایرانیان علیه دههها سرکوب در خیابانها قیام میکنند و مسلماً جسورتر از همیشه هستند.»[۲۵][۲۶]
۸۰۰ نفر از نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات و رشتههای مختلف کودکان و نوجوانان، طی بیانیهای دربارهٔ تداوم نقض گستردهٔ حقوق کودکان در ایران هشدار دارند. درمیان این ۸۰۰ نفر، چهرههای سرشناسی مانند مصطفی رحماندوست، مرضیه برومند و افسانه شعبانژاد دیده میشود و در بیانیهٔ خود گفتهاند «براساس مفاد پیماننامهٔ جهانی حقوق کودک و همینطور قانون حمایت از اطفال و نوجوانانِ ایران، پاسخ هیچ معترضی، به ویژه معترض نوجوان گلوله و جای او در زندان نیست. ما مجدانه خواستار آزادی فوری نوجوانان بازداشتشده و پایاندادن به سرکوب خونینِ معترضان هستیم».[۲۷]
در این درگیری بر پایه آمار شورای تأمین سیستان و بلوچستان ۳۵ نفر کشته شدند، اما فعالان بلوچ حدود ۱۰۰ نفر از قربانیان را شناسایی کردهاند.[۲۸]
به گزارش نتبلاکس در ۱۱ مهر یکی از شدیدترین قطعیهای اینترنت در سراسر ایران اعمال شد و ارتباطات خارجی از طریق اینترنت در بسیاری از مناطق بهطور کامل قطع شد.[۲۹]
در روز ۳۰ مهرماه برابر با ۲۲ اکتبر، به دنبال فراخوان بزرگی توسط انجمن خانوادههای جانباختگان پرواز پیاس ۷۵۲، ایرانیان از سراسر اروپا و خارج از اروپا در تظاهرات عظیم ۸۰ تا ۱۰۰ هزار نفری در مرکز شهر برلین شرکت کردند.[۳۰][۳۱][۳۲]
گاهشمار خیزش ۱۴۰۱ ایران | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
شرح رنگها: خیزش سراسری آمار کشتهشدگان آمار بازداشتشدگان اختلال و قطعی اینترنت اعتراض و اعتصاب دانشجویان اعتراض دانشآموزان اعتصابات کارگری و صنفی | |||||||
۲۵ شهریور هفتهها |
| ||||||
هفتهٔ اول | ۲۶ شهریور | ۲۷ شهریور | ۲۸ شهریور | ۲۹ شهریور | ۳۰ شهریور | ۳۱ شهریور | ۱ مهر |
خیزش سراسری | |||||||
۵۰ نفر/۱۷ نفر | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
|
| شروع اعتصابات سراسری استانهای کردنشین و دانشجویان ایران |
| حمایت چهرهها از اعتراضات | |||
هفتهٔ دوم | ۲ مهر | ۳ مهر | ۴ مهر | ۵ مهر | ۶ مهر | ۷ مهر | ۸ مهر |
خیزش سراسری | |||||||
+۴۰ نفر/۳۵ نفر/+۳۰ نفر | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
فعال شدن اینترنت استارلینک در ایران | حملات سپاه به اقلیم کردستان | آتش زدن فرمانداری چابهار | انتشار ترانهٔ «برای…» |
| جمعه خونین زاهدان | ||
هفتهٔ سوم | ۹ مهر | ۱۰ مهر | ۱۱ مهر | ۱۲ مهر | ۱۳ مهر | ۱۴ مهر | ۱۵ مهر |
خیزش سراسری | |||||||
۱۵۴ نفر (۹ کودک) | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | اعتراض و اعتصاب دانشجویان | اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
حمله به دانشگاه شریف |
|
| پخش اعتراف اجباری خاله نیکا شاکرمی از صدا و سیما | پخش اعتراف اجباری مادر سارینا اسماعیلزاده از صدا و سیما | انتشار گزارش سازمان پزشکی قانونی دربارهٔ کشتهشدن مهسا امینی | ||
هفتهٔ چهارم | ۱۶ مهر | ۱۷ مهر | ۱۸ مهر | ۱۹ مهر | ۲۰ مهر | ۲۱ مهر | ۲۲ مهر |
خیزش سراسری | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | اعتراضات دانشآموزان | ||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
| شورش زندان لاکان رشت | شروع موج شعارنویسی در شهرهای مختلف ایران | تجمع اعتراضی کارگران پیمانی نفت و گاز عسلویه |
| نمایش بیلبورد زنان سرزمین من |
| |
هفتهٔ پنجم | ۲۳ مهر | ۲۴ مهر | ۲۵ مهر | ۲۶ مهر | ۲۷ مهر | ۲۸ مهر | ۲۹ مهر |
خیزش سراسری | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
آتشسوزی زندان اوین | تجمع کارگران شرکت نیشکر هفتتپه | استقبال از الناز رکابی در فرودگاه امام خمینی تهران | سه روز عزای عمومی از سوی شورای تشکلهای صنفی فرهنگیان | تهدید جمهوری اسلامی توسط گروه هکری بلک ریوارد | |||
هفتهٔ ششم | ۳۰ مهر | ۱ آبان | ۲ آبان | ۳ آبان | ۴ آبان | ۵ آبان | ۶ آبان |
خیزش سراسری | |||||||
۲۵۲ نفر (۳۵ کودک) | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
| نقض تفکیک جنسیتی در سلف دانشگاهها | حمله به هنرستان صدر تهران | اعلام آمار ۲۳۴ نفری کشتهشدگان توسط سازمان حقوق بشر ایران |
| برکناری رئیس پلیس و رئیس کلانتری ۱۶ زاهدان به دلیل «قصور» در کشتار معترضان | ||
هفتهٔ هفتم | ۷ آبان | ۸ آبان | ۹ آبان | ۱۰ آبان | ۱۱ آبان | ۱۲ آبان | ۱۳ آبان |
خیزش سراسری | |||||||
۲۸۷ نفر (۴۶ کودک) | ۲۹۸ نفر (۴۷ کودک) | ||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | اعتصابات کارگری و اصناف | ||||||
جمعه خونین خاش | |||||||
هفتهٔ هشتم | ۱۴ آبان | ۱۵ آبان | ۱۶ آبان | ۱۷ آبان | ۱۸ آبان | ۱۹ آبان | ۲۰ آبان |
خیزش سراسری | |||||||
| ۳۲۸ نفر (۵۰ کودک) | ||||||
+۱۶۰۰ نفر | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | اعتراضات دانشآموزان | ||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
رکوردشکنی نرخ دلار | خاکسپاری نسرین قادری | رکوردشکنی نرخ دلار | چهلم قربانیان جمعه خونین زاهدان | ||||
هفتهٔ نهم | ۲۱ آبان | ۲۲ آبان | ۲۳ آبان | ۲۴ آبان | ۲۵ آبان | ۲۶ آبان | ۲۷ آبان |
خیزش سراسری | |||||||
۳۲۶ نفر (۴۳ کودک) | ۳۴۸ نفر (۵۲ کودک) | ||||||
۱۶٬۰۸۸ نفر | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
اعتصاب و اعتراض در سالگرد آبان خونین |
| اعتصاب و اعتراض در سالگرد آبان خونین | |||||
هفتهٔ دهم | ۲۸ آبان | ۲۹ آبان | ۳۰ آبان | ۱ آذر | ۲ آذر | ۳ آذر | ۴ آذر |
خیزش سراسری | |||||||
۴۰۲ نفر (۵۸ کودک) | ۴۱۶ نفر (۵۱ کودک) | ||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
خاکسپاری حمیدرضا روحی | سرکوب اعتراضات شهرهای کردنشین | سرکوب اعتراضات شهرهای کردنشین | سرکوب اعتراضات شهرهای کردنشین | تصویب قطعنامهٔ S35/L1 شورای حقوق بشر سازمان ملل | |||
هفتهٔ یازدهم | ۵ آذر | ۶ آذر | ۷ آذر | ۸ آذر | ۹ آذر | ۱۰ آذر | ۱۱ آذر |
خیزش سراسری | |||||||
۴۴۸ نفر (۶۳ کودک) | ۴۵۹ نفر (۶۴ کودک) | ||||||
۱۸٬۱۷۳ نفر | ~۱۸٬۱۹۵ نفر | ||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
حذف ایران از جام جهانی فوتبال | خاکسپاری مهران سماک | ||||||
هفتهٔ دوازدهم | ۱۲ آذر | ۱۳ آذر | ۱۴ آذر | ۱۵ آذر | ۱۶ آذر | ۱۷ آذر | ۱۸ آذر |
خیزش سراسری | |||||||
۴۶۹ نفر (۶۴ کودک) | ۴۸۱ نفر (۶۸ کودک) | ||||||
۱۸٬۲۱۰ نفر | ۱۸٬۲۴۲ نفر | ||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
اعتصابات سه روزهٔ آذر | اعتصابات سه روزهٔ آذر | اعتصابات سه روزهٔ آذر | اعدام محسن شکاری | ||||
هفتهٔ سیزدهم | ۱۹ آذر | ۲۰ آذر | ۲۱ آذر | ۲۲ آذر | ۲۳ آذر | ۲۴ آذر | ۲۵ آذر |
خیزش سراسری | |||||||
۴۸۵ نفر (۶۴ کودک) | ۴۹۳ نفر (۶۸ کودک) | ||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتراض و اعتصاب دانشجویان | |||||||
اعتراضات دانشآموزان | |||||||
رکوردشکنی نرخ دلار | رکوردشکنی نرخ دلار | تصویب قطعنامه وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران | |||||
هفتهٔ چهاردهم | ۲۶ آذر | ۲۷ آذر | ۲۸ آذر | ۲۹ آذر | ۳۰ آذر | ۱ دی | ۲ دی |
خیزش سراسری | |||||||
۴۹۵ نفر (۶۸ کودک) | ۵۰۶ نفر (۶۹ کودک) | ||||||
۱۸٬۴۵۰ نفر | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
رکوردشکنی نرخ دلار | تشکیل کمیته حقیقتیاب سازمان ملل | رکوردشکنی نرخ دلار (+۴۰ هزار) | |||||
هفتهٔ پانزدهم | ۳ دی | ۴ دی | ۵ دی | ۶ دی | ۷ دی | ۸ دی | ۹ دی |
خیزش سراسری | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
اعتصابات کارگری و اصناف | |||||||
رکوردشکنی نرخ دلار | رکوردشکنی نرخ دلار | رکوردشکنی نرخ دلار | مراسم چهلم حمیدرضا روحی | ||||
هفتهٔ شانزدهم | ۱۰ دی | ۱۱ دی | ۱۲ دی | ۱۳ دی | ۱۴ دی | ۱۵ دی | ۱۶ دی |
خیزش سراسری | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
| بازداشت نواب ابراهیمی | انتشار کاریکاتورهای آخوند برو گمشو | |||||
هفتهٔ هفدهم | ۱۷ دی | ۱۸ دی | ۱۹ دی | ۲۰ دی | ۲۱ دی | ۲۲ دی | ۲۳ دی |
خیزش سراسری | |||||||
اختلال و قطعی اینترنت | |||||||
سومین سالگرد سقوط هواپیمای اوکراینی |