Манчестер Юнайтед
 | Бул макала азырынча бүтө элек Учурда Askar Nazyrov (talk) 06:24, 20 Октябрь (Тогуздун айы) 2014 (UTC) тарабынан оңдолуп-түздөлүп жатат. Сураныч, бул калып бул жерден кетмейинче оңдоолорду киргизбөөңүздөрдү суранам. |
«Манчестер Юнайтед» футбол клубу (англ. Manchester United Football Club; аңглисче айтылышы [ˈmæntʃɛstə ju:ˈnaɪtɪd]) — Чоң Манчестер графтыгына (феодалдык ээлик) кирген Стретфорд шаарынын аңглис кесипкөй футбол клубу. 1878-жылы алгач түзүлгөн кезинде аталышы «Ньютон Хит (Ланкашир энд Йоркшир Рейлуэй)» болгон, кийинчерээк 1902-жылы «Манчестер Юнайтедге» өзгөргөн. Дүйнөдөгү эң белгилүү футбол клубдарынын катарына кирет.[3] 1992-жылгы аңглис Премьер-лигасынын негизин түзгөн клубдардын бири.[4]
 Манчестер Юнайтед | ||||
| «Манчестер Юнайтед» эн белгиси | ||||
| Толук аталышы | Manchester United Football Club | |||
| Лакап аттары | Red Devils (Кызыл шайтандар)[1], The Reds (Кызылдар)[2] | |||
| Негизделген | 1878-жылы Newton Heath LYR F.C. деген аталышта | |||
|---|---|---|---|---|
| Стадиону | Олд Траффорд | |||
| Сыйымдуулугу | 74,879 | |||
| Ээси |  Глейзерлер үй-бүлөөсү | |||
| Аткаруучу директору | .svg){kind=small} Эд Вудвард | |||
| Тең-төрагалары | Жоэл Глейзер Аврам Глейзер | |||
| Машыктыруучусу |  Ole Гуннар Solskjaer | |||
| Капитаны |  Эшли Янг | |||
| Рейтинги | УЕФА рейтинги боюнча 10-орунда | |||
| Сайты | www.manutd.com | |||
| Мелдеш | Премьер-лига | |||
| 2022/23 | 3-орун | |||
| ||||
 2022/2023 | ||||
«Манчестер Юнайтеддин» үй стадиону — «Олд Траффорд» — 1910-жылы ачылган. «Олд Траффорд» Аңглиядагы Уэмблиден кийинки эң ири футбол стадиону болуп саналат жана бул стадионго 76 миңге жакын көрүүчү батат.
«Манчестер Юнайтед» эң ийгиликтүү аңглис клубдарынын бири. 1986-жылдын 27-ноябрында команданы сэр Алекс Фергюсон колго алгандан баштап, «Манчестер Юнайтед» 27 трофей утуп, соңку 20 жылда - Аңглия футболунун эң кирешелүү клубу болуп саналат[5]. 2010/11 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» «Ливерпулдун» көрсөткүчүнөн ашып түшүп, рекорддук 19чу ирет Аңглия чемпиондугун утуп алды. 1968-жылы «Манчестер Юнайтед» «Бенфика» португал футбол клубун финалда утуп (4:1), Европа чемпиондор кубогун утуп алган биринчи аңглис клубу болуп табылат.[6] 1999-жылы «Манчестер Юнайтед» мюнхендик «Баварияны» финалда утуп (2:1), Европа чемпиондор кубогун экинчи ирет жеңип алат.[7] 2008-жылы «Манчестер Юнайтед» лондондук «Челсини» финалда утуп, Чемпиондор лигасын дагы бир жолу утуп алат.[8] Мындан башка, «Манчестер Юнайтед» Аңглия Кубогунун рекордсмен жеңүүчүсү болуп саналат (11 жолу жеңүүчү аталган).[9].
«Манчестер Юнайтед» азыркы кездеги дүйнөнүн эң кирешелүү футбол клубдарынын үчтүгүнө кирет.[10] 2012-жылдын апрелинде Forbes журналы клубду $2, 235 миллиардга баалаган.[11][12].
Команданын башкы машыктыруучусу, сэр Алекс Фергюсондун мансабын (карьера) аяктоо себебинен, 2013-жылдын 9-майында анын ордуна Дэвид Мойес дайындалган.[13][14] 2011-жылдын февралында мансабын бүтүргөн Гари Невиллди Неманья Видич алмаштырган.[15][16]
Команданын башкы машыктыруучсу — голланддык адис Луи ван Гал[17]. Ал Дэвид Мойестин кызматтан кеткендигине байланыштуу, убактылуу башкы машыктыруучуунун милдетин аткарууга дайындалган Райан Гиггздин ордуна келген[13][18]. Команданын капитаны — Уэйн Руни, ал 2014-жылдын жайында клубдан кеткен Неманья Видичти алмаштырган [15][19][20].
Тарыхы
Эрте мезгил (1878—1945)
Клуб 1878-ж. Манчестердеги темиржолчу-жумушчулар тобу тарабынан «Ньютон Хит (Ланкашир энд Йоркшир Рейлуэй)» (англ. Newton Heath L&YR F.C) аталышы менен түзүлгөн.[21][22] Клубдун формасы жашыл жана алтын түстөн турган.[22] 15 жыл бою команда жартылай бузулган «Норт Роуд» талаасында оюн көрсөтүп, 1893-жылы Клейтондогу «Бэнк СтритБэнк Стритке» көчүп кетет. Андан бир жы мурун клуб темиржолчулар станциясынан бөлүнүп, көзкарандысыз болуп, Футбол лигасына кошулат.[23][24] Клуб катчысы кызматы түзүлүп, аталышынан «Ланкашир энд Йоркшир Рейлуэй» кошумчалары алып салынган. Клуб «Ньютон Хит» болуп аталган. 1902-ж. команда 2500 фунт чамасында карызга түшүп, банкрот чегинде болгон. «Бэнк Стрит» стадиону сот аткаруучулары тарабынан жабылган.[25] Жабылуу коркунучунан клубду ошол кездеги көрүнүктүү салым кошкон, Манчестер сыра жасоочу заводунун башчысы Жон Генри Дейвис куткарган.[21][26] 1902-ж. 26-апрелде клуб атын өзгөртүп, расмий түрдө «Манчестер Юнайтед» деп аталган. Бир убакытта клуб формасынын түсү жашыл жана алтындан кызыл жана ак түстөргө алмашкан.[22].
1903-ж. клуб катчысы катарында Эрнест Мангнэлл дайындалган. Анын башкаруусунда 1906-ж. «Манчестер Юнайтед» Биринчи дивизионго алмашып, 1907/08 мезгилинде өзүнүн биринчи чемпиондук наамын жеңип алган.[27] Бул кезеңде «Манчестер Юнайтедге» каршылаш «Манчестер Ситиден» Билли Мередит, Сэнди Тернбулл жана дагы башка оюнчулар өтүп, команданын маңыздуу оюнчуларына айланган.[28] 1908-ж. «Манчестер Юнайтед» өз тарыхындагы биринчи Аңглия Суперкубогун утуп,[29] ал эми 1909-жылы — өзүнүн биринчи Аңглия Кубогун утуп алган.[30] 1910/11 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» өз тарыхында экинчи ирет Биринчи дивизиондун чемпиону болгон. Ошол мезгилде клуб өзүнүн жаңы «Олд Траффорд» стадионуна көчкөн.[28][31] Соңку он жылдыкта «Манчестер Юнайтед» жаңы трофейлерди ута алган эмес. Ал эми 1922-ж. Экинчи дивизионго кулап калган.[32] 1925-ж. «Манчестер Юнайтед» Биринчи дивизионго кайра келгени менен, турнирдик жадыбалдын биринчи жарымы үчүн гана күрөшүп, 1931-жылы Экинчи дивизионго кайра кулаган. Экинчи дүйнөлүк согуштун алдындагы сегиз жыл арасында «Манчестер Юнайтед» дивизиондордун арасында көчүп жүрдү. Ал эми 1934-жылы өз тарыхындагы эң төмөнкү орунга ээ болгон — Экинчи дивизиондун 20-оруну.[33] Согуш алдындагы 1938/39 мезгилин клуб Биринчи дивизиондун 14-орунунда аяктады.[28]
Басби заманы
1945-жылы «Манчестер Юнайтед» башкы машыктыруучусу болуп Мэтт Басби дайындалган. Басбинин жана анын жардамчысы Жимми Мерфинин башкаруу учурунда, клуб, чемпиондукта үч мезгилде тең экинчи орунду ээлеп турду: 1946/47, 1947/48 жана 1948/49, ал эми 1948-жылы Аңглия Кубогун жеңип алган.[34] 41 жыл мурунку соңку триумфунан кийинки 1951/52 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» Биринчи дивизиондун наамын жеңип алган.[35] Ошол кезде курама оюнчуларынын жашы өтүп баратканына байланыштуу, Басби негизги курамага жаштар курамасынан оюнчуларды тарта баштаган: Рожер Берн, Билл Фоулкс, Марк Жонс, Деннис Вайоллет. Ийгилик дароо келе койгон жок: 1952/53 мезгилинде жаңыланган Басби командасы 8-орунду гана ээлеген, бирок 1955/56 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» Аңглия чемпиону болгон. Команданын орто жаш чамасы 22 жашка теңелген.[36] Ошол кездеги клубдун жаш тарбиялануучуларын басма-сөздөрдө «Басби бөбөктөрү» деп аташкан. 1956/57 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» кайрадан чемпиондукту утуп, аны менен катар Европанын башкы клубдук турниринде катышкан Аңглиянын биринчи клубу болуп, Аңглия Кубогунун финалы менен Европа чемпиондор кубогунун жарым-финалына жеткен.[37]
1957/58 мезгилинде, Белграддагы «Црвена Звезда» клубу менен ойногон Европа чемпиондор кубогунун матчынан кийин, 1958-жылы 6-февралда Мүнхен аэропортунда «Манчестер Юнайтед» оюнчуларынын учагы кырсыкка учураган. Авиакырсык сегиз оюнчунун өмүрүн алып кетти: Жефф Бент, Рожер Берн, Эдди Колман, Дункан Эдвардс, Марк Жонс, Дэвид Пегг, Томми Тейлор жана Лиам Уилан. Аны менен катар кырсыкта 15 жүргүнчү жан берген, анын ичинде клубдун машыктыруучу штабынын мүчөлөрү Уолтер Крикмер, Берт Уолли жана Том Карри болгон.[38][39] Мэтт Басби өтө оор жаракат алып, үч айдан кийин клубдун башчылыгына кайрадан келген. Көпчүлүктүн таңыркоосуна карай, 1958-жылы негизги курамасынан айрылган «Манчестер Юнайтед» Аңглия кубогунун финалына өтүп, «Болтондон» жеңилип калган. Мезгилдин соңунда Европа чемпиондор кубогунун тизмесине УЕФА эки клубду Аңглия футбол ассоциациясына сунуштаган: Аңглия чемпиону «Вулверхэмптон Уондерерс» жана авиакырсыктын курмандарынын урматына байланыштуу «Манчестер Юнайтед», бирок Футбол ассоциациясы сунушту четке каккан.[40][41] 1958/59 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» чемпиондукту 2-орунда аяктаган.[35]
1960-жж. башында Басби команданы кайра курууга киришкен. Алардын бири Денис Лоу жана Пэт Креранд болгон, аны менен катар Басби жаш таланттуу оюнчуларды издештирүүнү жана тарбиялоону уланта берген. Алардын ичинен эң таанымалы Белфасттык Жорж Бест болгон. Кайра курулган Басбинин жаш командасы 1963-жылы Аңглия кубогун утуп, Биринчи дивизионду 19-орунда аяктаган.[42] 1963/64 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» чемпиондукта 2-орунга жеткен, ал эми 1964/65 жана 1966/67 мезгилдеринде Аңглия чемпиону болгон. 1968-жылы «Манчестер Юнайтед» Европа чемпиондор кубогунун финалына чыгып, финалда «Бенфиканы» утуп, бул турнирди уткан Аңглиянын биринчи клубу болуп тарыхта калган. «Манчестер Юнайтед» клубунун үч оюнчусу «Алтын топ» сыйлыгына ээ болушкан: Бобби Чарльтон, Денис Лоу жана Жорж Бест.[43] 1969-жылы Мэтт Басби башкы машыктыруучу кызматын резервдик команданын машыктыруучусу жана команданын мурунку оюнчусу Уилф Макгиннеске тапшырып машыктыруучулук мансабын аяктаган.[42]
1969—1986
Макгиннесс башкаруусунда «Манчестер Юнайтед» 1969/70 мезгилинде 8-орунга гана илинген, жана 1970/71 ийгиликсиз мезгилинен кийин Макгиннесс кызматын бошотуп, резервдеги оюнчуларды машыктырууга өткөн. Басби кайрадан башкы машыктыруучу болууга келишим түзүп, 1971-жылы 6 айдан кийин биротоло клубду таштаган.[44] Ошол кезде Басби менен бирге тажрыйбалуу Нобби Стайлз жана Пэт Креранд сыяктуу оюнчулар мансабын токтотушкан.[45] «Манчестер Юнайтед» башкы машыктыруучусу болуп Фрэнк О’Фаррелл дайындалган. Ал Макгиннесс сыяктуу башкы машыктыруучу кызматынан жарым айдан кийин бошотулган, бирок Макгиннесстен айырмаланып кураманы күчөйтүү үчүн жаңы оюнчуларды сатып алган. Анын эң маңыздуу жасалган сатып алуусу «Абердинден» 125000 фунтка алынган Мартин Бакен болгон.[44] 1972-жылдын соңунда клубдун башкы машыктыруучусу болуп «Док» лакап аты менен таанымал Томми Дохерти дайындалган.[46] Ал «Манчестер Юнайтедди» 1972/73 мезгилинде кулап калуудан сактап калган, бирок кийинки 1973/74 мезгилинде клуб Экинчи дивизионго кулап калган.[44] Бул кезде «жылдыздуу трио» аттуу Бест, Лоу, Чарльтон оюнчулары мансаптарын аяктаган. Алардын ордуна Лу Макари, Стюарт Хьюстон жана Брайан Гринхофф алынган, бирок алар клубдан кеткен күчтүү оюнчулар менен тең келе алышпады.[47] 1974/75 мезгилиндеги жыйынтыгы менен «Манчестер Юнайтед» Биринчи дивизионго кайра келип, 1976-жылы Аңглия кубогунун финалында «Саутгемптондон» жеңилип калган. Бир жылдан кийин «Манчестер Юнайтед» 1977-жылы «Ливерпулду» финалда 2:1 эсеби менен утуп, Аңглия кубогун утуп алган.[48] Өз ийгилигине жана күйөрмандар арасындагы беделдигине карабастан, Дохерти клуб физиотерапевтинин аялы менен болгон романы ашкереленгенден кийин, башкы машыктыруучу ордунан бошотулган.[44][49]
1977-жылдын жазында Дохертинин башкы машыктыруучу ордун Дейв Секстон алмаштырган. Секстон команда менен эч бир наамдарды ута албаганы үчүн, 1981-жылы ордунан бошотулган.[50] Секстондун ордуна Рон Аткинсон келген.[51] Ал жумушка киришүүсү менен «Вест Бромвичтен» Брайан Робсонду сатып алып, британдык трансфер рекордун жаңырткан. Ошону менен бирге Аткинсон Йеспер Ольсен, Пол Макграт жана Гордон Страканды жазып алып, жаштар курамынын катарындагы Норман Уайтсайд жана Марк Хьюз аттуу оюнчуларды негизги курамага киргизген.[50] Аткинсондун башкаруусунда «Манчестер Юнайтед» 1983чү жана 1985-жылдарда эки ирет Аңглия кубогун утуп алган. 1985/86 мезгилинде чемпиондук наам үчүн болгон күрөштө «Манчестер Юнайтед» фаворит болуп, чемпиондуктун 10 баштапкы матчтарын утуп жана октябрь айында артында тургандардан 10 упайга озуп турган, бирок баштапкы физикалык формасын жоготуп, турнирди 4-орунда аяктаган. Кийинки мезгилде команда керектүү кондицияны жыйнай албай, 1986-жылдын ноябрында Биринчи дивизиондон кулоо чегинде кармалып турган. Аткинсон кызматынан бошотулуп, анын ордуна шотланддык адис Алекс Фергюсон дайындалган.[50][52].
Алекс Фергюсон доору
[[Файл:Alex Ferguson.jpg|left|thumb|1986-жылдан баштап «Манчестер Юнайтеддин» башкы машыктыруучусу - [[Алекс Фергюсон]
Алекс Фергюсондун биринчи мезгилдеги башкаруусунда «Манчестер Юнайтед» чемпиондукту 11-орунда бүтүргөн.[54] Кийинки 1987/88 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» экинчи болуп аяктаганы менен, андан кийинки мезгилде бул көрсөткүчтү кайталай алган эмес.[55] 1990-жылдын башында Фергюсон, узак жеңишсиз өткөргөн матчтары үчүн, кызматынан бошотулуу чегинде болгон болды. Бирок Аңглия Кубогунда жакшы көрсөткүчтөрү жана финалда «Кристал Пэласты» утканы үчүн, Фергюсон өз ордун сактап калган.[56][57] 1990/91 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» Футбол лигасынын кубогунун финалына чыгып, Рон Аткинсондун клубу «Шеффилд Уэнсдейден» жеңилип калган. Ошол мезгилде «Манчестер Юнайтед» Кубок ээлеринин кубогун жана Европа суперкубогун утуп алган.[58] Кийинки мезгилде клуб кайра Кубок лигасынын финалына жетип, бул жолу «Ноттингем Форест» клубун уткан.[59] 1991-жылдын жазында командага даниялык дарбазачы Петер Шмейхель өтүп, чемпиондуктун 1991/92 мезгилинде 17 «кургак матч» өткөрүп, «Манчестер Юнайтеддин» «Лидстен» кийинки 2-орунду ээлөөгө көмөктөшкөн.[60] 1992-жылы клуб 1,2 млн. фунтка Эрик Кантона́ны сатып алган. Харизматикалуу француздун клубга өтүүсү, команданын көрсөткүчүнө таасирин тийгизди: 1992/93 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» 1967-жылдан кийинки биринчи чемпиондук наамын утуп алган.[58] 1993-жылдын июль айында «Ноттингем Форесттен» ирланддык Рой Кин жарым-коргоочусу өтүп, клуб тарыхындагы белгилүү оюнчу катарына кошулган.[61] 1993/94 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» өз тарыхындагы алгачкы ирет дубльду утуп алган: Премьер-лигасы менен Аңглия кубогу.[58] 1994/95 мезгили команда алдыңкы көрсөткүчтөрүнө жете албагандан кийин, Фергюсон негизги оюнчуларды сатып жиберип (Марк Хьюз, Пол Инс жана Андрей Канчельскис), аларды «Манчестер Юнайтед» жаштар академиясынын оюнчулары менен алмаштырган (алардын ичинде Дэвид Бекхэм, Пол Скоулз, Гари жана Фил Невилл, Ники Батт). Жаңыланган жаш «Манчестер Юнайтед» 1995/96 мезгилинде кайрадан «дубльду» утуп алган.[58] Сти Брюс командадан кеткенден кийин, 1996-жылы команданын жаңы капитаны болуп Кантона шайланган. Ал 1996/97 мезгилинде команданы кезектеги чемпиондукка алып келип, мезгилдин аяктаар кезинде күтүүсүздөн мансабын токтото тургандыгын жарыялаган.[62] Француз форвардын алмаштыруу үчүн Тедди Шерингем сатып алынды. Ал эми «7» санындагы футболка Дэвид Бекхэмга өттү. 1998/99 мезгили клубдун тарыхындагы эң ийгиликтүүсү болгон: «Манчестер Юнайтед» бир мезгилдин ичинде «треблды», Премьер-лиганы, Аңглия Кубогун, Чемпиондор лигасын жеңген биринчи Аңглия клубу болгон.[63] «Манчестер Юнайтед» соңку турда «Тоттенхэм Хотспурду» 2:1 эсеби менен утуп, Премьер-лиганын чемпиондук наамын жеңип алган.[64] Аңглия Кубогунун финалында «кызыл шайтандар» «Ньюкаслды» 2:0 эсеби менен жеңген.[65] Чемпиондор лигасынын финалында «Манчестер Юнайтед» соңку кошулган мүнөттөрдө мүнхендик «Баварияны» 2:1 эсеби менен уткан.[7][63] Ошол жеңиштерден кийин Алекс Фергюсон, футболго зор эмгегин сиңиргени үчүн, жан-дилин аябаган адам деген наамга ээ болгон.[66] Триумфалдык мезгилдин аяктаар чагында клуб бразилдик «Палмейрас» клубун утуп, Эл аралык континенттер кубогун утуп алган.[67]
1999/2000 жана 2000/01 мезгилдеринде «Манчестер Юнайтед» Премьер-лиганы утканы менен, Европа сахнасында андай жетишкендиктерге жете албады.[68] 2001/02 мезгилин команда 3 оюнда аяктаганы менен, кийинки мезгилде Премьер-лиганы кайрадан жеңип алган. «Манчестер Юнайтед» соңку жетишкендиктеринен кийин төрт жыл чамасында бир да наамды ута албады. 2004-жылы клуб Аңглия кубогун утуп алган. Аңглия чемпиондорунун наамы «Олд Траффордго» 2006/07 мезгилинин жыйынтыгында гана кайтып келди. 2007/08 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» Премьер-лиганы жана Чемпиондор лигасын утуп, «европалык дубльду» жеңип алган.[69] 2008/09 «Манчестер Юнайтед» катары менен үчүнчү жолу Премьер-лиганы утуп алган. Аны менен катар Футбол лигасынын кубогу менен Дүйнө клубдар чемпиондугун жеңген.[69] 2009-жылдын жайында мадриддик «Реалга» Криштиану Роналду рекорддук 80 млн. фунт баасына сатылган.[70] 2010-жылы «Манчестер Юнайтед» «Астон Вилланы» финалда утуп, өз тарыхында биринчи ирет клубдук турнирде өз наамын сактай алуу менен бирге, Футбол лигасынын кубогун утуп алган.[71] 2010/11 мезгилинде «Манчестер Юнайтед» өз тарыхындагы 19-чемпиондук наамды алып, бул көрсөткүчтөн «Ливерпулдан» озуп, Аңглия футбол тарыхындагы ички турнирлериндеги эң ийгиликтиктүү клуб болгон.[72][73][74] Эки жылдан соң, 2012/13 мезгилдеринде, «Юнайтед» кайрадан Премьер-лиганы утуп алган. Эсеп боюнча өз тарыхында 20-жолу Аңглия чемпиону болушкан[75]. 2013-жылдын май айында сэр Алекс Фергюсон мезгил бүткөндөн кийин машыктыруучулук мансабын аяктай тургандыгы жөнүндө чечимин жарыялаган[76][77].
2013-жылдан баштап
2013-жылдын 8-майында Алекс Фергюсон клубда директорлор кеңешинин мүчөсү, ошондой эле клубдун элчиси катары калып, 2012/13 мезгили бүтүшү менен машыктыруучулук мансабын аяктай тургандыгы жөнүндө чечимин жарыялаган[78]. 9-майда клубдун жаңы башкы машыктыруучсу болуп мурда «Эвертонду» машыктырган Дэвид Мойес боло тургандыгы жарыяланган. Мойес клуб менен алты жылдык келишимге кол койгон[79][80]. 2014-жылдын 22-апрелинде Мойес клубдун башкы машыктыруучусу кызматынан бошотулган; мезгилдин аягына чейин башкы машыкыруучунун милдетин аткарууга Райан Гиггз дайындалган[81]. 2014/15 мезгилинде «Юнайтеддин» башкы машыктыруучусу кызматына голланддык Луи ван Гал келген[82].
Клуб формасынын түсү, формасы, белгиси
      |  |  |  |   |       |      |
    |     |      |   |    |      |      |
     |      |      |      |    |   |      |
Клуб «Ньютон Хит» атын алып жүргөндө ар түрдүү түстө оюн көрсөткөн, анын ичиндеги белгилүү түсү 1878-1892 жана 1894-1896-жылдардагы сары-жашыл көйнөктөрү. «Ньютон Хит» формасынын башка комплекти кызыл-ак түстөрдөн (1892—1894) жана толук ак түстөн (1896—1902) туруп, эки комплекти тең көк шортадан турган.[83] 1902-жылы клубдун аталышы «Манчестер Юнайтед» болуп өзгөргөндөн кийин, клубдун түстөрү кызыл көйнөктөргө, ак шортага жана кара байпакка алмашып, «Манчестер Юнайтед» оюнунун стандарттык комплекти болуп калыптанган. Эң белгилүү эрежеден башкача болгон формасы 1909-жылгы Аңглия кубогунун финалында «Бристоль Ситиге» каршы чыккан кызыл тасма менен куралган «V» тамгасынан турган ак түстүү формасы болгон.[84][85] Бул дизайн 1920-жылдары кайра жанданган. 2009/2010 мезгилдеринде «Олд Траффорд» оюнунун 100 жылдыгына байланыштуу үй жана коноктук формасында «V» тамгасы кайрадан жанданган.[86][87]
Коноктук формасынын негизинде көбүнесе ак көйнөктөр, кара шорта жана ак байпактар турду, бирок кээде башкачалары да болуп турган. Мисалы, 1903-1916-жылдарда команда ак-көк тилкелүү көйнөктөрдө ойногон болсо, 1994-2003-жылдары кара көйнөктөрдө чыгып, 2000-жылы горизонталдуу күмүш тилкелерден турган кочкул-көк формасы менен ойногон.[88] Эң таанымал коноктук комплекттеринин бири 1995/96 мезгилиндеги толук боз түстөн турган формасы болгон. «Манчестер Юнайтеддин» бул формасы менен эч бир оюнду ута албаганына байланыштуу, алардан баш тартууга мажбур болгон. «Саутгемптон» жана «Манчестер Юнайтед» ортосундагы оюндун тыныгуусунда, клубдун 3:0гө утулуп турганы үчүн, форманы ак-көк түскө алмаштырууга чечим кабыл алынган, бирок матч «Манчестер Юнайтеддин» 3:1 эсебинде жеңилүүсү менен аяктаган. Футболчулардын айтуусу боюнча, боз түс көзгө көрүнөөрлүк боло алган эмес, ал команда ишинин натыйжалуулугуна начар таасирин тийгизген.[89][90]
«Манчестер Юнайтеддин» үчүнчү резервдик формасы 1968-жылы УЕФА чемпиондор лигасын утуусунун урматына салттуу түрдө көк түстө.[84][91]
Азыркы кезде «Манчестер Юнайтеддин» негизги формасы ак жакалуу кызыл көйнөктөн турат. Клуб эн белгиси көйнөктүн сол жагында, ак түстүү Nike эн белгиси оң жагында, ак түстүү Aon эн белгиси көйнөктүн орто жагында турат. Бул көйнөк кызыл тилкелүү шорта менен кара байпак комплектинен турат.[87].
«Манчестер Юнайтед» эн белгиси бир нече ирет өзгөргөнү менен, негизги түзүлүшү бир калыпта өзгөрбөдү. Клуб эн белгисинин дизайны Манчестер шаарынын гербинде негизделген. Эн белгидеги шайтан команданын «кызыл шайтандар» лакап атына негизделген. Бул лакап атты Мэтт Басби 1960-жылдары «Солфорд Сити» регби клубунун атына негизделип койгон.[92] 1960-жылдардын соңунда клуб документтеринде жана шарфтарда шайтан пайда боло баштаса, 1970-жылдардын башында ортосунда үч тиштүү шайтан, ал эми эки четинде розалардын ордуна топтор калыптанышкан.[93] 1998-жылы эн белги дагы өзгөрдү: бул жолкусунда эн белгиден Football Club сөзү жок болду.[94]
Стадиону
 UEFA | |
| Жалпы маалымат | |
|---|---|
| Жайгашкан жери | сэр Мэтт Басби атындагы жол, Чоң Манчестер, Аңглия |
| Курулган жылы | 1909-жылы |
| Ачылган жылы | 1910-жылы |
| Архитектору | Арчибальд Лейтч |
| Сыйымдуулугу | |
| Орундар саны | 75 957 орун |
| Техникалык маалымат | |
| Өлчөмдөрү | 106 x 69 м |
Негизделген жылдан баштап «Ньютон Хит» өз үйүндөгү оюндарын «Норт Роуд» анча чоң эмес стадионунда өткөргөн. Конокко келген командалар талаанын сапатына арызданышчу.[25] Кийим алмаштыруу бөлмөсү стадиондон жөө басканда он мүнөттөй убакыт алган Олдем көчөсүндөгү «Үч тажы» сыраканасында болгон. Кийинчерээк ошол эле Олдем көчөсүндөгү «Кайчы» мейманканасына жылдырышкан.
«Ньютон Хит» «Норт Роуд» талаасында 15 жыл (1878-1893-жылдар) ойногон, кийин Клейтон аймагындагы «Бэнк Стрит» стадионуна көчүп кеткен. Бул талаа мурункусунан алда-кайда айырмачылыгы болгон жок: жанындагы фабриканын түтүнү стадиондун үстүнөн түтөп турган. Бир жолу «Уолсолл Таун Свифтс» клубу талаанын начар абалына арызданып, оюнду баштоодон баш тарткан. Бирок талаага кум сээп, конок команданы ойноого көндүргөн (Ошондо алар 14:0 эсебинде утулушкан). Жеңилген жак талаанын начар абалына шылтоолоп, матчтын эсебин жокко чыгаргандан кийин, матчты кайрадан ойноого туура келген. Экинчи аракетте талаанын абалы мурункудан бир аз гана өзгөргөн, «Уолсолл Таун Свифтс» клубу бул жолу 9:0 эсебинде кайрадан жеңилүү ызасын тарткан.[25]
1902-жылы клуб банкрот абалында болуп, «Бэнк Стрит» сот аткаруучулары тарабынан жабылган. Акыркы көз ирмемдерде команда капитаны Гарри Стаффорд акча топтоп, «Бристоль Сити» командасы менен болчу коноктук оюндун акчасын төлөп, кийинки турдагы «Блэкпулга» каршы оюнга, коңшу Харпурхей шаарынан убактылуу талаа тапкан.[95]
Клуб аталышы «Манчестер Юнайтедге» өзгөргөндөн кийин, жаңы стадиондун курулушу башталган. «Манчестер Юнайтеддин» Аңглия Кубогунун биринчи жеңишинен алты ай мурун, 1909-жылы апрелинде, «Олд Траффорд» команданын жаңы стадиону болот деп жарыяланып, курулушуна 60 000 фунт акча бөлүнгөн. Стадион архитектору Арчибальд Лейтч болгон. Курулуш бүткөндөн кийин, стадион 76 962 көрүүчүнү батыра алган. Стадиондун биринчи оюнунун ачылуу билети туруп көрүүчү орундар үчүн 6 пенс турса, эң кымбат отуруп көрүүчү орундары 5 шилинг турган. 1910-жылдын 10-февралында «Олд Траффорддо» биринчи оюн «Ливерпулга» каршы өтүп, коноктордун 4:3 эсебиндеги жеңиши менен аяктаган.[96].
Экинчи дүйнөлүк согушта стадион, 1941-жылы немистердин Манчестерге жасалган авиачабуулунун кезинде, катуу кыйраган. Бомба соккусу Түштүк трибунасын толугу менен бузуп, борбордук туннели гана аман калган. 1949-жылга чейин стадион калыбына келтирилген. Ал эми клуб үйдөгү оюндарын «Манчестер Ситинин» «Мейн Роуд» үй стадионунда өткөргөн.[97].
Ошондон кийин стадион дайыма жакшыртуу үстүндө болгон: «Стретфорд Энддин» үстүнө чатыр жаап, андан кийин Түндүк жана Чыгыш трибуналарына да чатыр жабылган. Андан соң эски чатыры консолдук чатырга алмаштырылган. 1993/94 мезгилинде «Стретфорд Энд» консолдук чатырлуу болгон акыркы трибуна болду.[98][99]
1950-жылдардын ортосунда стадиондо прожекторлор орнотулган. Узундугу 55 метрди түзгөн төрт колонна тургузулган. Жарык берүү системи 40 000 фунт туруп, 1957-жылы 25-мартта өткөн матчта биринчи ирет колдонулган. Эски прожекторлор 1987-жылы гана иштен чыгарылган. Аларды ар трибунага орнотулган жаңы прожекторлор менен алмаштырган. Бул прожекторлор азыркы күнгө чейин колдонулуп келет.[100].
1990-жылдары Хиллсборо трагедиясынан кийин, Тейлор баяндамасы түзүлүп, бүт стадиондорду толугу менен отуруп көрө турган шарттарды милдеттендирген. Стадионду кайра куруу жумуштарына байланыштуу, «Олд Траффорддун» сыйымдуулугу 44 000 орунга чейин төмөндөгөн. Бирок клубдун атагы чыга баштаган сайын стадионду кеңейтүү жумуштары жүргүзүлүп турган. 1995-жылы Түндүк трибунасы үч кабатка бөлүнүп, сыйымдуулугу 55 000 орунга чейин көбөйгөн. Андан кийин Чыгыш жана Батыш трибуналарын кеңейтүү жумуштары жүргүлүзүп, стадион сыйымдуулугу 68 000 орунду түзгөн. Соңку кайра куруу жумуштары 2006-жылы аяктап, түндүк-чыгыш жана түндүк-батыш аралары ачылып, стадион сыйымдуулугу 76 098 орунга чейин өскөн.[99] 2009-жылы стадиондо анча чоң эмес кайра куруу жумуштары 255 орунга азайтып, стадион сыйымдуулугу 75 957 орунду түзгөн.[101].
Кээ бир маалыматтарга таянсак, кийинки стадионду кеңейтүү иштери, бир эле кабаттан турган Түштүк трибунасын куруу үчүн 90-100 млн. фунттай ири чыгымды алып келет. Мындай чоң чыгымдын себеби, стадионду кеңейтүү үчүн клубга стадионго жакын жайгашкан 50 турак үйдү сатып алуу. Аны менен катар жаңы кабаттардын курулушун темир-жолдордун үстү менен салуу. Стадионду «чөйчөк эффекти» калыбына келтирүү үчүн, жок дегенде Түштүк трибунасына тагы бир кабат кошуп, аны менен бирге түштүк-батыш жана түштүк-чыгыш араларын ачуу жумуштарын жүргүзүү керек. Азыркы маалыматтарга таянсак, кайра куруу жумуштарынан кийин, стадион сыйымдуулугу 96 000 орунду түзүп калат. Бул көрсөткүч жаңы «Уэмбли» стадионунун сыйымдуулук көрсөткүчүнөн ашып кетүүсү мүмкүн.[99].
Күйөрмандары
.JPG)
Бардык европа клубдарынын арасында «Манчестер Юнайтед» дүйнөдөгү үй матчтарындагы күйөрмандардын эң жогорку санда катышуу көрсөткүчү бар футбол клубу болуп саналат.[102] , Дүйнөдө 24 мамлекетте жайгашкан, Manchester United Supporters Club (MUSC) аттуу фан-клубдар желеси эки жүздөн ашык расмий таанымал филиалдарды түзөт.[103] Таанымалдуулугун сактоо максатында, клуб мезгил алдындагы даярдыктын алкагында, дүйнө боюнча саякатарды уюштуруп турат.[104][105] Deloitte компаниясынын көрсөткүчү боюнча, «Манчестер Юнайтеддин» дүйнөдө 75 миллион күйөрманы бар[106], бирок башка көрсөткүчтөргө таянсак, күйөрмандарынын саны 333 милионго жетет экен.[107] 1964/65 мезгилинен баштап, Аңглия чемпиондугунун 45 мезгилинин соңку 38 мезгилинде, «Манчестер Юнайтед» күйөрмандарынын үй матчтарында катышуусунун орточо көрсөткүчү – Аңглия футбол клубдарынын арасындагы эң жогорку көрсөткүч болуп саналат.[108]
Клубдун эң ири күйөрмандар бирикмелери болуп, клуб менен тыгыз байланышты расмий форум аркылуу сактап келе жаткан «Манчестер Юнайтед» күйөрмандарынын көзкарандысыз ассоциациясы (Independent Manchester United Supporters Association, IMUSA)[109] жана «Манчестер Юнайтед» күйөрмандар Трасты (Manchester United Supporters' Trust, MUST)[110] саналат. 2005-жылы клубду Глейзер үй-бүлөөсү басып алгандан кийин, бир топ күйөрмандар «Юнайтед оф Манчестер» жаңы клубун негиздешкен.[111].
Башка клубдар менен атаандаштыгы
«Манчестер Юнайтеддин» башкы каршылашы тууралуу ар түрдүү пикирлер бар. Салттуу түрдө клубдун башкы каршылаштары «Ливерпуль», «Манчестер Сити» жана «Лидс Юнайтед» клубдары саналат.[112] Бирок соңку он жылда бул тизмеге «Арсенал» клубу да кошулду.[113]
Азыркы учурда «Манчестер Юнайтед» күйөрмандарынын көбү, «Манчестер Юнайтед» жана «Ливерпуль» клубдарынын даражасы жана эки клубдун географиялык жактан жакындыгын байланыштырып, «Ливерпуль» клубун башкы каршылашы катары таанышат.[114], Бирок башка күйөрмандар «Манчестер Юнайтеддин» башкы каршылашы катары «Манчестер Сити» клубун айтышат. «Ливерпуль» клубу менен атаандаштыгы 1960-жылдары, эки клуб тең Аңглия клубдарынын ичинен эң мыктылары аталгандан баштап, азырга чейин уланып келе жатат. «Манчестер Сити» клубу менен атаандаштыгы андан да эрте, 1890-жылдары башталган. Өз тарыхында эки клуб тең бир дивизиондо узак жылдар бою ойноп келе жаткандыктан, азыркы күнгө чейин катуу жана принциптүү каршылаштыктарды көрсөтүп келе жатышат.[115].
«Лидс Юнайтед» клубу менен атаандаштыгы Йоркшир жана Ланкашир ортосундагы пикир-келишпестиктерден башталат.[116] Эки клубдун ортосундагы каршылаштык 1960-жылдарда «Лидс» Аңглияда натыйжалуу көрсөткүчтөргө жеткен кезде башталып, 1970-1980-жылдары уланган, 1992-жылы «Лидс» эң натыйжалуу ийгиликке жетип, «Манчестер Юнайтед» клубун чемпиондук жарышта утуп алганга чейин созулду.[117] «Арсенал» клубу менен атаандаштыгы башка каршылаштардын атаандаштыгына салыштырмалуу, футбол талаасындагы оюн атаандаштыгында негизделген.
1990-жылдардын аягында, «Арсенал» жана «Манчестер Юнайтед» клубдары чемпиондук наам үчүн күрөшүп, бири-бирине катаал каршылаштык көрсөтүп келишкен.[118]
Клуб ээлери
Дүйнөлүк бренд
Демөөрчүлөр
Азыркы кездеги курамы
Негизги курамы
 | Бул бөлүмдөгү маалыматтар эскирген. Маалыматты жаңыртып, долбоорго жардам бере аласыз. |
|
|
Камылгадагы оюнчулары
|
|
Ижарадагы оюнчулары
|
|
Расмий адамдары
.jpg)
«Манчестер Юнайтед» Лимитед
- Тең-төрагалар: Жоэл Глейзер жана Аврам Глейзер[130]
- Аткаруучу директору: Дэвид Гилл[130]
- Коммерциялык директору: Ричард Арнольд[131]
- Башкарманын башка мүчөлөрү: Брайан Глейзер, Кевин Глейзер, Эдвард Глейзер жана Дарси Глейзер[130]
«Манчестер Юнайтед» футбол клубу
Машыктыруучулук жана медициналык штабы
| Кызматы | Аты-жөнү |
|---|---|
| Башкы машыктыруучу |  Луи ван Гал[17] |
| Башкы машыктыруучунун жардамчысы |  Райан Гиггз[136] |
| Башкы машыктыруучунун жардамчысы | Алберт Стёйвенберг[137] |
| Камылгадагылардын башкы машыктыруучусу | Уоррен Жойс[138] |
| 18 жашка чейинки команданын башкы машыктыруучусу | Пол Макгиннесс[139] |
| Жаштар академиясынын директору | Брайан Макклер[140] |
| Дарбазачылар машыктыруучулар | Франс Хук[17] |
| Атаандаштардын башкы скауту | Марсел Баут[17] |
| Физикалык даярдык боюнча машыктыруучу | Майк Клегг[141] |
| Фитнес боюнча машыктыруучу | Тони Страдуик[142] |
| ПАК (пайдалуу аракет коэффициенти) боюнча машыктыруучу | Доктур Ричард Хокинс[143][144] |
| Башкы скаут | Жим Лоулор[145] |
| Башкы европа скауту | Робби Кук[146] |
| Клуб дарыгери | Доктур Стив Макнэлли[147] |
| Башкы физиотерапевт | Нил Хаф[148] |
Башкы машыктыруучулары
Төмөнкү башкы машыктыруучулар «Манчестер Юнайтед» менен (Аңглия Суперкубокторунан башка) жок дегенде бир турнирди утушкан [149]:
| Аты-жөнү | Иштеген мезгили | Көрсөткүчтөрү | Утуп алган турнирлери | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| М | У | Т | Ж | КГ | ӨГ | жеңиштер % | |||
| Эрнест Мангнэлл | 1903—1912 | 373 | 202 | 76 | 95 | 700 | 476 | 54,16 | Биринчи дивизиондун 2 чемпиондук наамы, 1 Аңглия кубогу, 2 Аңглия Суперкубогу |
 сэр Мэтт Басби | 1945—1969 | 1220 | 565 | 263 | 292 | 2286 | 1536 | 50,45 | Биринчи дивизиондун 5 чемпиондук наамы, 2 Аңглия кубогу, 5 Аңглия Суперкубогу, 1 Европа чемпиондор кубогу |
| Томми Дохерти | 1972—1977 | 228 | 107 | 56 | 65 | 333 | 252 | 46,93 | 1 Аңглия кубогу |
| Рон Аткинсон | 1981—1986 | 292 | 146 | 79 | 67 | 461 | 266 | 50,00 | 2 Аңглия кубогу, 1 Аңглия Суперкубогу |
| сэр Алекс Фергюсон | 1986-жылдан баштап | 1397 | 829 | 322 | 246 | 2556 | 1249 | 59,34 | Аңглия Премьер-лигасынын 12 чемпиондук наамы, 5 Аңглия кубогу, 4 Лига Кубогу, 10 Аңглия Суперкубогу, 2 ;УЕФА чемпиондор лигасы, 1 Кубок ээлеринин кубогу, 1 УЕФА Суперкубогу, 1 Континенттер аралык футбол кубогу, 1 Клубдук дүйнө чемпиондугу |
Трофейлери
Рекорддору
Командалык рекорддору
Оюнчулар рекорды
Эң көп матч ойногон оюнчулар тизмеси
| № | Аты | Кезең | Матчтар[150] | Голдор[151] |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  Райан Гиггз | 1991— | 880 | 160 |
| 2 | Бобби Чарльтон | 1956—1973 | 758 | 249 |
| 3 | Билл Фоулкс | 1952—1970 | 688 | 9 |
| 4 | Пол Скоулз | 1994—2011 | 676 | 150 |
| 5 | Гари Невилл | 1992—2011 | 602 | 7 |
| 6 | Алекс Степни | 1966—1978 | 539 | 2 |
| 7 |  Тони Данн | 1960—1973 | 535 | 2 |
| 8 | Денис Ирвин | 1990—2002 | 529 | 33 |
| 9 | Жо Спенс | 1919—1933 | 510 | 168 |
| 10 |  Артур Олбистон | 1974—1988 | 485 | 7 |
Эң көп гол киргизген оюнчулар тизмеси
| № | Аты | Кезең | Голдор[151] | Матчтар[150] | Гол/матч |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Бобби Чарльтон | 1956—1973 | 249 | 758 | 0,328 |
| 2 | Денис Лоу | 1962—1973 | 237 | 404 | 0,587 |
| 3 | Жек Роули | 1937—1955 | 211 | 424 | 0,498 |
| 4 | Деннис Вайоллет | 1953—1962 | 179 | 293 | 0,611 |
| 4 |  Жорж Бест | 1963—1974 | 179 | 470 | 0,381 |
| 6 | Жо Спенс | 1919—1933 | 168 | 510 | 0,329 |
| 7 | Марк Хьюз | 1983—1986 1988—1995 | 163 | 467 | 0,349 |
| 8 | Райан Гиггз | 1991— | 160 | 880 | 0,182 |
| 9 | Уэйн Руни | 2004— | 155 | 328 | 0,473 |
| 10 | Руд ван Нистелрой | 2001—2006 | 150 | 219 | 0,685 |
| 10 | Пол Скоулз | 1994—2011 | 150 | 676 | 0,222 |
Эскертүүлөр
Адабияттар
Калып:Манчестер Юнайтед негизги курамыКалып:Аңглис Премьер-лигасы