Physica

Physica (-ae, f., Graece φυσική 'naturalis', a Graeco φύσις 'natura') est scientia naturalis quae in studio materiae^[1] et eius motus per spatium tempusque implicatur, cum notionibus cognatis sicut energia et vis.^[2] Latius descripta, physica est generalis rerum naturae explicatio praebita omnes ad causas intellegandas quibus universum se gerit.^[3]^[4]^[5]

Physica inter venerabiliores disciplinas academicas numeratur, fortasse etiam veterrimas (cum astronomia).^[6] Per duo millennia autem, usque post res novas scientificas saeculi XVI physica fuit indiscreta pars philosophiae naturalis et historiae naturalis, una cum chemia, certis mathematicae ramis, et biologia. Tandem, saeculo decimo nono haec studia indiscreta in varias disciplinas hodiernas specializata sunt. Nihiliminus, usque hodie novae notiones in physica saepe fundamentales aliarum scientiarum machinationes explicant cum novas aperiunt rationes investigationis e.g. in mathematica et philosophia.

Physica in saecula maxime prodest propter progressum in technologiis quae ex inventis theoreticis oriuntur. Exempli gratia, progressus in cognitione electromagnetismi et physicae nuclearis ad evolutionem novorum operum recte duxit, quae societates hodiernas multo mutavit, sicut televisio, computatra, apparatus domestici, et arma nuclearia. Progressus quoque in thermodynamica ad evolutionem industrializationis duxit, et progressus in mechanica evolutionem calculi excitavit.

De natura physicae

Physicae propositum est invenire leges naturales quantitativas quae ad omnes res pariter spectant, adaeque tantum ad res vivas quantum ad res inanimas, ad distantias subnucleares circum 10^-20 m quantum ad distantias intergalacticas circum 10⁺²⁰ m. Ob universalem harum legum naturam, physica saepe elementarissima^? inter varias disciplinas scientiasque naturales dicitur.

Propterea quod physica fundamenta quantitativa dat biologiae, chemiae, astronomiae, et aliis disciplinis, fines inter eas et physicam saepe inclari sunt. Exempli gratia hodie sunt multae disciplinae quae ad physicam et aliam scientiam simul spectant sicut: cosmologia, astrophysica, biophysica, physica medica, physica chemica, et chemia physica. Saepe differentia inter disciplinas sola provenit ex causa quam investigatores corde habent: quaeruntne investigatores praecipue leges universales? Aut leges quae solae ad hanc disciplinam specialem spectant? Prius propositum physici habent; posterus biologi aut astronomi, et caeteri.

Ob quantitativam legum physicarum naturam, omnes leges physicae insigne in forma mathematica concipiuntur. Mathematica et physica coniunctim diu ingressi sunt. Saepe physici e necessitate per argumenta dubia mathematicam novam commenti sunt, quam mathematici sero bene confirmaverunt. Exempli gratia, calculus infinitesimalis saeculo XVI excogitatus est, sed argumentum epsilon-delta, quod integrationem differentiationemque valide sustinuit, solum a Bernardo Bolzano anno 1817 creatum est. Etiam sunt exempla ubi ingressa mathematica scientiam physicam proferunt: inventio numeri imaginarii saeculo XVIII, e.g., effecit ut physici saeculo vicesimo mechanicam quanticam invenirent.

Quod complurae eorum adiunctae proprietates e rerum constitutione proveniunt, physica elementa specialiter petit fundamentalia quae omnia materia constituent. Secundum theoriam canonicam omnes res ex duodecim particulis fermionicis fundamentalibus et duodecim particulis bosonicis fundamentalibus factae sunt. Particulae bosonicae serviunt ut vires inter particulas fermionicas transmittantur. Haec autem theoria incompleta est quia non includit vim gravitatis. Et sunt multa alia problemata physica usque hodie extantia quae manent resolvere, sicut problema mensurae quanticae, quae constat in incongruentia fundamentali inter theorias quanticas et relativisticas. Qua de causa ad haec problemata resolvenda hodie proponiuntur multae theoriae speculativae sicut theoria chordarum, et gravitas quantica.

Historia physicae

Si plus cognoscere vis, vide etiam Historia physicae.

Homines rerum naturae causas diu scire conati sunt. Praecipue quod caelestia praedici possent quaestitum est. Philosophia naturalis ex Graecia per aevum archaicum (650 a.C.n.–480 a.C.n.) orta est, cum Thales Milesius et alii philosophi praesocratici supernaturales, mythologicas, et religiosas rerum naturalium explanationes refutantes, declararent omni casui esse causam naturalis.^[7] Notiones proposuerunt ratione et observatione confirmatas, et multae eorum coniecturarum in experimentis probatae sunt felices,^[8] exempli gratia, atomismus.

Multi philosophi theorias astrologiae et atomorum invenerunt: Leucippus atomos introduxit; Archimedes solutionem vectibus et aliis mechanicae physicae statisticaeque invenit. In medio aevo physici periclitationes egerunt; clarissimi fuerunt Isaac Newton et Galileo Galilei et Iohannes Kepler. Saeculo XX Albertus Einstein physicam in faciem hodiernam flexit.

Disciplinae physicae

Traiectoriae planetarum duorum ab vi gravitatis vinculatorum.

Physica multas diversas disciplinas complectitur, antiquas et hodiernas. Disciplinae antiquae, quibus physici advenerunt ante adventum physicae quanticae relativisticaeque, sunt:

Disciplinae hodiernae fundatae post adventum theoriae relativitatis sunt:

Disciplinae fundatae post adventum et physicae quanticae et physicae relativisticae sunt:

Disciplinae speculativae, quae usque hodie manent demonstrandae, sunt:

Computationes quanticae
Gravitas quantica
Theoria chordarum

Artes ingeniariae, quae specialiter ad principia physica spectant, sunt:

Ars electrica (quae includit electronicam)
Ars mechanica (quoque scientia machinalis)
Ars nuclearis

Physici celebres

Quantitates physicae

Vide etiam Index magnitudinum physicarum et quantitas

Nexus interni

Notae

Scientiae naturales et artes mathematicae

Scientia · Astronomia · Biologia · Chemia · Geologia · Mathematica · Medicina · Physica

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]