മെത്തോട്രെക്സേറ്റ്
മുൻപ് അമേത്തോപ്റ്റെറിൻ എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന മെത്തോട്രോക്സേറ്റ് ഇംഗ്ലീഷ്:Methotrexate (MTX) ഒരു കീമോതെറാപ്പി ഏജന്റും രോഗപ്രതിരോധ സംവിധാനത്തെ താൽകാലികമായി ഇല്ലാതാക്കുന്നതുമായ മരുന്നാണ്. [1] കാൻസർ, സ്വയം രോഗപ്രതിരോധ രോഗങ്ങൾ, എക്ടോപിക് ഗർഭധാരണം എന്നിവ ചികിത്സിക്കാൻ ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. [1] സ്തനാർബുദം, രക്താർബുദം, ശ്വാസകോശ അർബുദം, ലിംഫോമ, ഗർഭകാല ട്രോഫോബ്ലാസ്റ്റിക് രോഗം, ഓസ്റ്റിയോസാർകോമ എന്നിവയിലും ഈ മരുന്ന ഫലപ്രദമാണ്. [1] സോറിയാസിസ്, റൂമറ്റോയ്ഡ് ആർത്രൈറ്റിസ്, ക്രോൺസ് രോഗം എന്നിവയ്ക്ക് ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. [1] ഇത് വായിലൂടെയോ കുത്തിവയ്പ്പിലൂടെയോ നൽകാം. [1]
 | |
 | |
| Systematic (IUPAC) name | |
|---|---|
(2S)-2-[(4-{[(2,4-Diaminopteridin-6-yl)methyl](methyl)amino}benzoyl)amino]pentanedioic acid | |
| Clinical data | |
| Pronunciation | /ˌmɛθəˈtrɛkˌseɪt, ˌmiː-, -θoʊ-/ ⓘ[2][3][4] |
| Trade names | Trexall, Rheumatrex, Otrexup, others[1] |
| AHFS/Drugs.com | monograph |
| MedlinePlus | a682019 |
| License data |
|
| Pregnancy category |
|
| Routes of administration | By mouth, intravenous (IV), intramuscular (IM), subcutaneous injection (SC), intrathecal |
| Legal status | |
| Legal status |
|
| Pharmacokinetic data | |
| Bioavailability | 60% at lower doses, less at higher doses.[5] |
| Protein binding | 35–50% (parent drug),[5] 91–93% (7-hydroxymethotrexate)[6] |
| Metabolism | Hepatic and intracellular[5] |
| Biological half-life | 3–10 hours (lower doses), 8–15 hours (higher doses)[5] |
| Excretion | Urine (80–100%), feces (small amounts)[5][6] |
| Identifiers | |
| CAS Number | 59-05-2  |
| ATC code | L01BA01 (WHO) L04AX03 |
| PubChem | CID 126941 |
| IUPHAR/BPS | 4815 |
| DrugBank | DB00563 |
| ChemSpider | 112728 |
| UNII | YL5FZ2Y5U1 |
| KEGG | D00142 |
| ChEBI | CHEBI:44185 |
| ChEMBL | CHEMBL34259 |
| Synonyms | MTX, amethopterin |
| PDB ligand ID | MTX (PDBe, RCSB PDB) |
| Chemical data | |
| Formula | C20H22N8O5 |
| Molar mass | 454.45 g·mol−1 |
| |
| |
| (verify) | |
ഓക്കാനം, ക്ഷീണം, പനി, അണുബാധയ്ക്കുള്ള സാധ്യത, കുറഞ്ഞ വെളുത്ത രക്താണുക്കളുടെ എണ്ണം, വായയ്ക്കുള്ളിലെ ചർമ്മത്തിന്റെ തകർച്ച എന്നിവ സാധാരണ പാർശ്വഫലങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [7] മറ്റ് പാർശ്വഫലങ്ങളിൽ കരൾ രോഗം, ശ്വാസകോശ രോഗം, ലിംഫോമ, കഠിനമായ ചർമ്മ തിണർപ്പ് എന്നിവ ഉൾപ്പെടാം. [7] ദീർഘകാല ചികിത്സയിലുള്ള ആളുകൾ പതിവായി പാർശ്വഫലങ്ങൾക്കായി പരിശോധിക്കണം. [7] മുലയൂട്ടുന്ന സമയത്ത് ഇത് സുരക്ഷിതമല്ല. [7] വൃക്ക തകരാറുള്ളവരിൽ, കുറഞ്ഞ ഡോസുകൾ ആവശ്യമായി വന്നേക്കാം. [7] ശരീരത്തിന്റെ ഫോളിക് ആസിഡിന്റെ ഉപയോഗം തടയുന്നതിലൂടെ ഇത് പ്രവർത്തിക്കുന്നു. [7]
1947 ലാണ് മെത്തോട്രെക്സേറ്റ് ആദ്യമായി നിർമ്മിച്ചത്, അക്കാലത്തെ കാൻസർ ചികിത്സകളേക്കാൾ വിഷാംശം കുറവായതിനാൽ തുടക്കത്തിൽ ക്യാൻസറിനെ ചികിത്സിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ചു. [8] 1956-ൽ ഇത് ഒരു മെറ്റാസ്റ്റാറ്റിക് ക്യാൻസറിന്റെ ആദ്യ ചികിത്സാ ഫലം നൽകി. [9] ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ അവശ്യ മരുന്നുകളുടെ പട്ടികയിലാണ് ഇത് . [10] [11] മെത്തോട്രെക്സേറ്റ് ഒരു ജനറിക് മരുന്നായി ലഭ്യമാണ്. [12] 2020-ൽ, അമേരിക്കയിൽ ഏറ്റവും സാധാരണയായി നിർദ്ദേശിക്കപ്പെടുന്ന 113-ാമത്തെ മരുന്നായിരുന്നു ഇത്, 5-ൽ കൂടുതൽ ദശലക്ഷം കുറിപ്പടികൾ എഴുതപ്പെടുന്നുണ്ട്. [13] [14]