Peru
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Peru (Mehrdüdig Begreep).
Peru (Spaansch: República del Perú; Quechua un Aymara: Piruw) is een Land in dat westliche Süüdamerika. Dat grenzt na Noorden hen an Ecuador un an Kolumbien, in’n Oosten an Brasilien, in’n Süüdoosten an Bolivien, in’n Süden an Chile un in’n Westen an'n Pazifik. Dor leevt 28.302.604 Inwahners (16. Mai 2006) up 1.285.220 km². Dat sünd 22,02 Inwahners/km².
| |||||
| Wahlspröök: keen Motto | |||||
| Natschonalhymne: Somos libres, seámoslo siempre | |||||
 | |||||
| Hööftstadt | Lima 34° 20′ S, 58° 30′ W | ||||
| Gröttste Stadt | Lima | ||||
| Amtsspraak | Spaansch, Quechua un Aymara | ||||
| Regeren • Präsident Ministerpräsident | Republiek Dina Boluarte Gustavo Adrianzén | ||||
| Unafhängigkeit | |||||
| Grött • Allens • Water (%) | 1.285.220 km² % | ||||
| Inwahnertall • 2021 afschätzt • Inwahnerdicht | 34.294.231(2021)</small 23/km² | ||||
| Geldsoort | 1 Nuevo Sol = 100 Céntimos ( [[ISO 4217|]]) | ||||
| BBP | 195.8 Mrd. US$ $ (2020) 5.845 US$ (86.) $ je Kopp | ||||
| Tietzoon | ART (UTC-5) | ||||
| Internet-TLD | .pe | ||||
| ISO 3166 | PE | ||||
| Vörwahl | +51 | ||||
 | |||||
Staat
Peru is en parlamentaarsche Demokratie. De Hööftstadt is Lima. Hööft vun den Staat is de Präsident Alan García Pérez. Baas vun de Regeerung is siet September 2010 José Antonio Chang.
Historie
Ehr de spaanschen Conquistadores dat Land erovert hefft, is Peru dat Hart vun dat Riek vun de Inkas ween. De Hööftstadt weer dormols Cuzco. 1572 hefft de Spaniers dat Land innahmen un bit to de Unafhängigkeit is dat in ehre Hand bleven. Peru is an’n 28. Juli 1821 unafhängig wurrn vun Spanien. Vun de Tied af an hefft sik Militärs un Börgerslüde afwesselt mit de Regeerung. Ok hett dat mol Diktaters geven un mol demokraatsche Regeerungen. Twuschen 1836 un 1839 steek Peru in eene Konföderatschoon mit Bolivien tohopen. Vun 1864 bit 1866 hett Peru sik in en Krieg mit Spanien slahn. Dor güng dat üm de Guano-Eilannen (de Ballestaseilannen) vör Peru siene Küst bi. Spanien harr eene vun düsse Inseln besett' un so geev dat Krieg. Peru hett düssen Krieg wunnen, ok vunwegen de Hölp vun Ecuador, Bolivien un Chile. Twuschen 1879 un 1883 hett Peru, tohopen mit Bolivien, den so nömmten Salpeterkrieg gegen Chile föhrt. Chile weer dormols in den Küstenstreek vun Peru inbraken un harr sik in'e Wösten fast sett. Dor weer bannig veel kostbar Solt to finnen. Peru hett düssen Krieg verlaren un möss denn twee Provinzen an Chile afgeven.
Vun 1980 bit 1992 weern de Inwahners vun Peru dalböögt unner de Gewalt vun de maoistische Terrorgruppe Sendero luminoso (Lüchtpadd). De harr sik vörnahmen, de Ordnung, de in Peru bestahn dö, üm to smieten. Um un bi 30.000 Minschen sünd dor bi umkamen, as düsse Grupp brutal tokehr güng. Dat is taxeert wurrn, datt de Geld-Schaden sik alltohopen up 29,5 Milliarden Euro belopen deit. Man de Anföhrers sünd 1992 gefangen sett wurrn.
Städer
De gröttsten Städer sünd Lima (7.363.063 Inwahners), Trujillo (861.044), Arequipa (860.000), Callao (824.329), Chiclayo (634.600) un Iquitos (400.000).
De Deele vun dat Land
Vunwegen de Verwaltung is dat Land updeelt in 24 Regionen (regiónes ok departamentos) un een konstitutionelle Provinz (Provincia Constitucional). De Regionen sünd updeelt in Provinzen (provincias) un Distrikte (distritos).
.png)
| Nr. | Region | km² | Inwahners (2007) | Hööftstadt |
|---|---|---|---|---|
| 1. | Amazonas | 39.249,13 | 375.993 | Chachapoyas |
| 2. | Ancash | 35.914,81 | 1.063.459 | Huaraz |
| 3. | Apurímac | 20.895,79 | 404.190 | Abancay |
| 4. | Arequipa | 63.345,39 | 1.152.303 | Arequipa |
| 5. | Ayacucho | 43.814,80 | 612.489 | Ayacucho |
| 6. | Cajamarca | 33.317,54 | 1.387.809 | Cajamarca |
| 7. | Cusco | 71.986,50 | 1.171.403 | Cusco |
| 8. | Huancavelica | 22.131,47 | 454.797 | Huancavelica |
| 9. | Huánuco | 36.848,85 | 762.223 | Huánuco |
| 10. | Ica | 21.327,83 | 711.932 | Ica |
| 11. | Junín | 44.197,23 | 1.225.474 | Huancayo |
| 12. | La Libertad | 25.499,90 | 1.617.050 | Trujillo |
| 13. | Lambayeque | 14.231,30 | 1.112.868 | Chiclayo |
| 14. | Lima | 34.948,57 | 8.445.211 | Lima |
| Callao | 146,98 | 876.877 | Callao | |
| Lima Metropolitana | 2.672,28 | 8.482.619 | Lima | |
| Region Lima | 32.129,31 | 839.469 | Huacho | |
| 15. | Loreto | 368.851,95 | 891.732 | Iquitos |
| 16. | Madre de Dios | 85.300,54 | 109.555 | Puerto Maldonado |
| 17. | Moquegua | 15.733,97 | 161.533 | Moquegua |
| 18. | Pasco | 25.319,59 | 280.449 | Cerro de Pasco |
| 19. | Piura | 35.892,49 | 1.676.315 | Piura |
| 20. | Puno | 71.999,00 | 1.268.441 | Puno |
| 21. | San Martín | 51.253,31 | 728.808 | Moyobamba |
| 22. | Tacna | 16.075,89 | 288.781 | Tacna |
| 23. | Tumbes | 4.669,20 | 200.306 | Tumbes |
| 24. | Ucayali | 102.410,55 | 432.159 | Pucallpa |
| Peru | 1.285.197,60 | 27.412.157 | Lima |
Inwahners
Peru is blangen Bolivien un Guatemala en vun de dree Länner, wo de meisten Inwahners Indianers sünd. Vun de Peruaners höört 45 % to de Indianers to. Tomeist sünd dat Lüde, de Quechua (40 %) oder Aymara (5 %) snacken doot. 37 % vun de Inwahners sünd Mestizen, 15 % stammt ut Europa un 3 % to'n Deel ut Afrika un to’n Deel ut Asien.
Weblenken
- Portal vun de Peruaner en Düütschland (up spaansch)
- Instituto Nacional de Estadística e Informática del Peru
Argentinien | Bolivien | Brasilien | Chile | Ecuador | Guyana | Kolumbien | Paraguay | Peru | Surinam | Uruguay | Venezuela
Afhängige Rebeden: Falklandinseln | Franzöösch-Guyana