Perú

An Peru (ha Kinatsila ngan pormal nga Winaray; Perú; ha Quechua ngan Aymara: Piruw) nga an opisyal nga pagtawag Republika han Peru (ha Kinatsila: República del Perú) usa nga nasod ha katundan nga Salatan nga Amerika. An syudad han Lima [1] an kapital han nasod. Ginsasapitan ini ha amihanan han Ecuador ngan Colombia, han Brasil ha sidlangan, han Bolivia ha timugan, han Chile ha salatan, ngan han Kalawdan Pacifico ha katundan. Mayda ini komplehado nga heyograpiya tikang han kahitasan han Cordillera de los Andes ngan han mga sulog han Pacífico, nga nagdangat hin mga klima ngan kiritaon nga magdirudilain sugad han desierto nga mga dapit, an mga kahitas-an han Andes o an selva tropical han katubigan amazónica, nga naghahatag han nasod hin teritoryo nga dako hin pagkadirudilain hin mga natural nga katig-ayunan.

Bandira han Peru
Tatak Buhatan han Republika han Peru

An teritoryo Peruano amo an lugar han Norte Chico mga sibilisasyon, usa han gima-ihai ha kalibutan, ngan han Imperyo Inca, an gidako-i nga estado ha Pre-Columbina nga Amerika. An Imperyo Espanyol nagsakop han rehiyon dida han ika-16 nga siglo ngan an nagtukod hin virreinato, nga naglakip han kadam-an han mga kolonya Espanyola ha Salatan nga Amerika. Katapos han pagkaada hin independensya dida han 1821, an Peru nagkaada hin mga panahon hin kasamokan ha politika ngan ha finansya pati gihapon hin mga panahon hin estabilidad ngan pagdukwag han ekonomiya.

An populasyon han Peru gin-estimar nga 28 ka milyon ngan ini multi-etniko nga naglalakip hin mga Tuminongnong o Lumad, mga Europeo hin katulinan, mga Asyan ngbp. Bisan man kon Kinatsila an opisyal nga yinaknan, damo nga mga tawo nayakan hin Quechua, Aymara o iba pa nga mga lumadnon nga mga yinaknan.

  • Mangulo: Dina Boluarte (2022-)
  • Premier: Alberto Otárola (2022-).

Administratibo nga pagbahinbahin

An Peru ginbahin ngadto hin mga 25 ka rehiyon ngan an probinsya han Lima. An tagsa rehiyon mayda na-elehido nga gobyerno nga mayda mangulo ngan konseho nga nasirbe hin upat-ka-tuig.[2] An mga yana nga rehiyon han Peru amo an mga han una tinatawag nga departamento ngan agsob pa gamiton an daan nga pagtawag kondi an opisyal nga designasyon ha ira mga rehiyon ngan mayda hira mga gobierno regional. Ini kabahin han proseso hin pagdesentralisar ngan pagrehiyonalisar han Peru.

An mga gobyerno rehiyonal naplano han pagpadukwag han rehiyon, nagbubuhat hin mga proyekto hin public investment ngan nagpapanguna hin mga buruhaton ha ekonomya ngan nagdudumara han tinatag-iyahan han publiko.[3] An probinsya han Lima gindudumara hin konseho hin syudad.[4]

Mga rehiyon

NgaranISO
UBIGEO
KapitalKahaluag
(km²)
Location
AmazonasAMA01Chachapoyas&0000000000039249.00000039,249
AncashANC02Huaraz&0000000000035914.00000035,914
ApurímacAPU03Abancay&0000000000020896.00000020,896
ArequipaARE04Arequipa&0000000000063345.00000063,345
AyacuchoAYA05Ayacucho&0000000000043815.00000043,815
CajamarcaCAJ06Cajamarca&0000000000033318.00000033,318
CallaoCAL07Callao&0000000000000147.000000147
CuscoCUS08Cusco&0000000000071986.00000071,986
HuancavelicaHUV09Huancavelica&0000000000022131.00000022,131
HuánucoHUC10Huánuco&0000000000036849.00000036,849
IcaICA11Ica&0000000000021328.00000021,328
JunínJUN12Huancayo&0000000000037667.00000037,667
La LibertadLAL13Trujillo&0000000000025500.00000025,500
LambayequeLAM14Chiclayo&0000000000014231.00000014,231
LimaLIM15Lima&0000000000034802.00000034,802
LoretoLOR16Iquitos&0000000000368852.000000368,852
Madre de DiosMDD17Puerto Maldonado&0000000000085301.00000085,301
MoqueguaMOQ18Moquegua&0000000000015734.00000015,734
PascoPAS19Cerro de Pasco&0000000000025320.00000025,320
PiuraPIU20Piura&0000000000035892.00000035,892
PunoPUN21Puno&0000000000066997.00000066,997
San MartínSAM22Moyobamba&0000000000051253.00000051,253
TacnaTAC23Tacna&0000000000016076.00000016,076
TumbesTUM24Tumbes&0000000000004046.0000004,046
UcayaliUCA25Pucallpa&0000000000101831.000000101,831

Mga lalawigan ha Peru

Probinsya/LalawiganRehiyonKapitalMga DistritoUBIGEO
ChachapoyasAmazonasChachapoyas210101
BaguaAmazonasBagua60102
BongaráAmazonasJumbilla120103
CondorcanquiAmazonasSanta María de Nieva30104
LuyaAmazonasLámud230105
Rodríguez de MendozaAmazonasMendoza120106
UtcubambaAmazonasBagua Grande70107
HuarazAncashHuaraz120201
AijaAncashAija50202
Antonio RaymondiAncashLlamellín60203
AsunciónAncashChacas20204
BolognesiAncashChiquián150205
CarhuazAncashCarhuaz110206
Carlos Fermín FitzcarraldAncashSan Luis30207
CasmaAncashCasma40208
CorongoAncashCorongo70209
HuariAncashHuari160210
HuarmeyAncashHuarmey50211
HuaylasAncashCaraz100212
Mariscal LuzuriagaAncashPiscobamba80213
OcrosAncashOcros100214
PallascaAncashCabana110215
PomabambaAncashPomabamba40216
RecuayAncashRecuay100217
SantaAncashChimbote90218
SihuasAncashSihuas100219
YungayAncashYungay80220
AbancayApurímacAbancay90301
AndahuaylasApurímacAndahuaylas190302
AntabambaApurímacAntabamba70303
AymaraesApurímacChalhuanca170304
CotabambasApurímacTambobamba60305
ChincherosApurímacChincheros80306
GrauApurímacChuquibambilla140307
ArequipaArequipaArequipa290401
CamanáArequipaCamaná80402
CaravelíArequipaCaravelí130403
CastillaArequipaAplao140404
CayllomaArequipaChivay190405
CondesuyosArequipaChuquibamba80406
IslayArequipaMollendo60407
La UniónArequipaCotahuasi110408
HuamangaAyacuchoAyacucho150501
CangalloAyacuchoCangallo60502
Huanca SancosAyacuchoHuanca Sancos40503
HuantaAyacuchoHuanta80504
La MarAyacuchoSan Miguel80505
LucanasAyacuchoPuquio210506
ParinacochasAyacuchoCoracora80507
Páucar del Sara SaraAyacuchoPausa100508
SucreAyacuchoQuerobamba110509
Víctor FajardoAyacuchoHuancapi120510
Vilcas HuamánAyacuchoVilcashuamán80511
CajamarcaCajamarcaCajamarca120601
CajabambaCajamarcaCajabamba40602
CelendínCajamarcaCelendín120603
ChotaCajamarcaChota190604
ContumazáCajamarcaContumazá80605
CutervoCajamarcaCutervo150606
HualgayocCajamarcaBambamarca30607
JaénCajamarcaJaén de Bracamoros120608
San IgnacioCajamarcaSan Ignacio de la Frontera70609
San MarcosCajamarcaSan Marcos70610
San MiguelCajamarcaSan Miguel de Pallaques130611
San PabloCajamarcaSan Pablo40612
Santa CruzCajamarcaSanta Cruz de Succhubamba110613
CallaoCallaoCallao60701
CuscoCuscoCusco80801
AcomayoCuscoAcomayo70802
AntaCuscoAnta90803
CalcaCuscoCalca80804
CanasCuscoYanaoca80805
CanchisCuscoSicuani80806
ChumbivilcasCuscoSanto Tomás80807
EspinarCuscoYauri80808
La ConvenciónCuscoQuillabamba100809
ParuroCuscoParuro90810
PaucartamboCuscoPaucartambo60811
QuispicanchiCuscoUrcos120812
UrubambaCuscoUrubamba70813
HuancavelicaHuancavelicaHuancavelica190901
AcobambaHuancavelicaAcobamba80902
AngaraesHuancavelicaLircay120903
CastrovirreynaHuancavelicaCastrovirreyna130904
ChurcampaHuancavelicaChurcampa100905
HuaytaráHuancavelicaHuaytará160906
TayacajaHuancavelicaPampas160907
HuánucoHuánucoHuánuco111001
AmboHuánucoAmbo81002
Dos de MayoHuánucoLa Unión91003
HuacaybambaHuánucoHuacaybamba41004
HuamalíesHuánucoLlata111005
Leoncio PradoHuánucoTingo María61006
MarañónHuánucoHuacrachuco31007
PachiteaHuánucoPanao41008
Puerto IncaHuánucoPuerto Inca51009
LauricochaHuánucoJesús71010
YarowilcaHuánucoChavinillo81011
IcaIcaIca141101
ChinchaIcaChincha Alta111102
NazcaIcaNazca51103
PalpaIcaPalpa51104
PiscoIcaPisco81105
HuancayoJunínHuancayo281201
ConcepciónJunínConcepción151202
ChanchamayoJunínLa Merced61203
JaujaJunínJauja341204
JunínJunínJunín41205
SatipoJunínSatipo81206
TarmaJunínTarma91207
YauliJunínLa Oroya101208
ChupacaJunínChupaca91209
TrujilloLa LibertadTrujillo111301
AscopeLa LibertadAscope81302
BolívarLa LibertadBolívar61303
ChepénLa LibertadChepén31304
JulcánLa LibertadJulcán41305
OtuzcoLa LibertadOtuzco101306
PacasmayoLa LibertadSan Pedro de Lloc51307
PatazLa LibertadTayabamba131308
Sánchez CarriónLa LibertadHuamachuco81309
Santiago de ChucoLa LibertadSantiago de Chuco81310
Gran ChimúLa LibertadCascas41311
VirúLa LibertadVirú31312
ChiclayoLambayequeChiclayo201401
FerreñafeLambayequeFerreñafe61402
LambayequeLambayequeLambayeque121403
LimaautonomoLima431501
HuauraLimaHuacho121508
BarrancaLimaBarranca51502
CajatamboLimaCajatambo51503
CantaLimaCanta71504
CañeteLimaSan Vicente de Cañete161505
HuaralLimaHuaral121506
HuarochiríLimaMatucana321507
OyónLimaOyón61509
YauyosLimaYauyos331510
MaynasLoretoIquitos131601
Alto AmazonasLoretoYurimaguas61602
LoretoLoretoNauta51603
Mariscal Ramón CastillaLoretoCaballococha41604
RequenaLoretoRequena111605
UcayaliLoretoContamana61606
Dátem del MarañónLoretoSan Lorenzo61607
TambopataMadre de DiosPuerto Maldonado41701
ManuMadre de DiosSalvación41702
TahuamanuMadre de DiosIñapari31703
Mariscal NietoMoqueguaMoquegua61801
General Sánchez CerroMoqueguaOmate111802
IloMoqueguaIlo31803
PascoPascoCerro de Pasco131901
Daniel Alcídes CarriónPascoYanahuanca81902
OxapampaPascoOxapampa71903
PiuraPiuraPiura92001
AyabacaPiuraAyabaca102002
HuancabambaPiuraHuancabamba82003
MorropónPiuraChulucanas102004
PaitaPiuraPaita72005
SullanaPiuraSullana82006
TalaraPiuraTalara62007
SechuraPiuraSechura62008
PunoPunoPuno152101
AzángaroPunoAzángaro152102
CarabayaPunoMacusani102103
ChucuitoPunoJuli72104
El CollaoPunoIlave52105
HuancanéPunoHuancané82106
LampaPunoLampa102107
MelgarPunoAyaviri92108
MohoPunoMoho42109
San Antonio de PutinaPunoPutina52110
San RománPunoJuliaca42111
SandiaPunoSandia102112
YunguyoPunoYunguyo72113
MoyobambaSan MartínMoyobamba62201
BellavistaSan MartínBellavista62202
El DoradoSan MartínSan José de Sisa52203
HuallagaSan MartínSaposoa62204
LamasSan MartínLamas112205
Mariscal CáceresSan MartínJuanjuí52206
PicotaSan MartínPicota102207
RiojaSan MartínRioja92208
San MartínSan MartínTarapoto142209
TocacheSan MartínTocache52210
TacnaTacnaTacna102301
CandaraveTacnaCandarave62302
Jorge BasadreTacnaLocumba32303
TarataTacnaTarata82304
TumbesTumbesTumbes62401
Contralmirante VillarTumbesZorritos32402
ZarumillaTumbesZarumilla42403
Coronel PortilloUcayaliPucallpa72501
AtalayaUcayaliAtalaya42502
Padre AbadUcayaliAguaytía32503
PurusUcayaliEsperanza12504


Mga probinsya nga mayda ispisyal nga status

  • Callao (Konstitusyonal nga Lalawigan han Callao)
  • Lima

Mga reperensya