भारतका नागरिकहरुको मौलिक अधिकार
परतन्त्र भारतमा मूल अधिकारको सर्वप्रथम मांग संविधान विधेयक, १८९५का माध्यमले गरिंदै गयी।भारतीय संविधानमा भाग ३को अनुच्छेद १२ देखि ३० सम्म तथा ३२ र ३५ (कुल २३ अनुच्छेद)मा जनताका मूल अधिकारहरूको वर्णन गरिएको छ।
भारत संविधानमा ६ मूल अधिकार दिइएका छन् जो यस प्रकार छन्-
समताको आधिकार
- कानुनको समक्ष समानता
- धर्म, मूलवंश, जाति, लिंग वा जन्म स्थानका आधारमा विभेदको प्रतिषेध
- लोक नियोजनका विषयमा अवसरको समानता
- अस्पृश्यताको अन्त
- उपाधिहरूको अन्त
स्वतन्त्रताको अधिकार
- वाक-स्वतन्त्रता आदि विषयक केही अधिकारहरूको संरक्षण
- अपराधहरूको लागि दोषसिद्धिका सम्बन्धमा संरक्षण
- प्राण र दैहिक स्वतंत्रताको संरक्षण
- केही दशाहरूमा गिरफ्तारी र निरोधदेखि संरक्षण
शोषणका विरुद्ध अधिकार
- मानव र दुर्व्यापार र बलात्श्रमको प्रतिषेध
- कारखानाहरू आदिमा बालकहरूका नियोजनको प्रतिषेध
धर्मको स्वतंत्रताको अधिकार
- अन्त:करणको र धर्मको अबाध रूपले मानने, आचरण र प्रचार गर्ने स्वतंत्रता
- धार्मिक कार्यहरूका प्रबंधको स्वतंत्रता
- कुनै विशिष्ट धर्मको अभिवृद्धिका लागि गरहरूका संदायका बारेमा स्वतंत्रता
- कुल शिक्षा संस्थाहरूमा धार्मिक शिक्षा वा धार्मिक उपासनामा उपस्थित हुनको बारेमा स्वतंत्रता
संस्कृति र शिक्षा सम्बन्धी अधिकार
- अल्पसंख्यक-वर्गहरूका हितहरूको संरक्षण
- शिक्षा संस्थाहरूको स्थापना र प्रशासन गर्ने अल्पसंख्यक-वर्गहरूको अधिकार
संवैधानिक उपचारहरूको अधिकार
- यस भाग द्वारा प्रदत्त अधिकारहरूलाई प्रवर्तित गरानका लागि उपचार
- यस भाग द्वारा प्रदत्त अधिकारहरूका बलहरू आदि लागू हुनमा, उपान्तरण गर्ने संसदको शक्ति
- जब कुनै क्षेत्रमा सेना कानुन प्रवृत्त छ तब यस भाग द्वारा प्रदत्त अधिकारहरूमा निर्बन्धन
- यस भागका उपबन्धहरूलाई प्रभावी गर्ने विधान
🔥 Top keywords: मुख्य पृष्ठराम नवमीनेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीविशेष:Searchराष्ट्रिय सभा (नेपाल)मारी अँतवानेतनेपालका स्थानीय तहहरूनेपालरामनेपाली भाषानेपालको संविधान २०७२Special:Searchनेपाल सम्वत्नेपालका बैङ्कहरूको सूचीनेपालका प्रदेशहरूनेपालको भूगोलनेपाली शब्दकोशगण्डकी प्रदेशलक्ष्मीप्रसाद देवकोटाबागमती प्रदेशनेपालको इतिहासपशुपतिनाथ मन्दिरइलाम २ (निर्वाचन क्षेत्र)कर्मचारी सञ्चय कोषविशेष:RecentChangesसयौँ थुङ्गा फूलका हामीनेपाल विद्यार्थी सङ्घदोस्रो विश्व युद्धलेखा प्रणालीनेपाल राष्ट्र बैङ्कमुक्तिनाथनेपालको अर्थतन्त्रलुम्बिनी प्रदेशमद्दत:सहायतास्वयम्भूनाथसेतो मच्छिन्द्रनाथको रथयात्राकाठमाडौँकोशी प्रदेशसेतो गरुड