ଓମୁଆମୁଆ

ନିଜ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଥମ ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁ ହୋଇଥିବାରୁ ଓମୁଆମୁଆ ନିଜ ନାମକରଣ ସମୟରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନ ସଂଘ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରହେଳିକା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ପ୍ରଥମେ ଏହାକୁ ଏକ ଧୂମକେତୁ (ଲାଞ୍ଜତାରା) ବିବେଚନା କରି C/୨୦୧୭ U୧ ନାମ ଦିଆଗଲା, କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଧୂମକେତୁ ପରି ପ୍ରକୃତି ଦେଖାନଯିବାରୁ ଏହାକୁ କ୍ଷୁଦ୍ରଗ୍ରହ (asteroid) A/୨୦୧୭ U୧ ବୋଲି ନାମିତ କରାଗଲା । ସୌରମଣ୍ଡଳର ବାହାରର ମହାକାଶରୁ ଆସିଥିବା ବିଷୟ ଜଣା ପଡ଼ିବା ପରେ ଏକ ନୂତନ ନାମକରଣ ପଦ୍ଧତିର ପ୍ରଚଳନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ନୂତନ ନାମକରଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସାରେ I ଅକ୍ଷର ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁକୁ (Interstellar object) ସୂଚାଏ । ନିଜ ଧରଣର ପ୍ରଥମ ବସ୍ତୁ ହୋଇଥିବାରୁ ଓମୁଆମୁଆ ୧I ନାମ ପାଇଲା । ଏହି ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁର ବିଭିନ୍ନ ସାଧାରଣ ନାମ ହେଲା : ୧I, ୧I/୨୦୧୭ U୧, ୧I/ଓମୁଆମୁଆ ବା ୧I/୨୦୧୭ U୧ (ଓମୁଆମୁଆ) ।^[୩]

ଏହି ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁର ହାୱାଇ ଭାଷୀୟ ନାମ ଓମୁଆମୁଆର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସନ୍ଧାନକାରୀ ବା ଦୂତ^[୧୭] (ଏଥିରେ ଓ ବା ଔ - ʻou ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସନ୍ଧାନରେ ଆସିଥିବା ଓ ମୁଆ - mua ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ)^[୩]) । ତେଣୁ ପ୍ରକାରାର୍ଥରେ ଏହି ବସ୍ତୁଟି ହେଲା ଅତି ଦୂରରୁ ମାନବ ଜାତି ପାଖକୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଏକ ଦୂତ ବା ସନ୍ଧାନକାରୀ (ଦୂରରୁ ଆସିଥିବା ପ୍ରଥମ ଦୂତ) ।^{[୩][୧୮]} ହାୱାଇ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର କାୟୁ କିମୁରା ଓ ଲ୍ୟାରି କିମୁରାଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ ପରେ^[୧୯] ପ୍ୟାନ୍-ଷ୍ଟାର୍ସ୍ ନିରୀକ୍ଷକ ଦଳ ହିଁ ଏହି ନାମଟି ବାଛିଥିଲେ ।^[୨୦]

ଔପଚାରିକ ନାମ ଦିଆଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ “ରାମ” ବୋଲି ନାମିତ କରିବାର ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୩ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ବ୍ରିଟିଶ୍ କାଳ୍ପନିକ ଔପନ୍ୟାସିକ ଆର୍ଥର୍ ଚାର୍ଲ୍ସ କ୍ଲାର୍କଙ୍କ ଲିଖିତ ରାମ ସହ ସାକ୍ଷାତ (Rendezvous with Rama) ଉପନ୍ୟାସରୁ ଏହି ନାମ ଗୃହୀତ ଥିଲା । ସେହି ଉପନ୍ୟାସର କାହାଣୀରେ ଓମୁଆମୁଆ ପରି ଗତିଶୀଳ ରାମ ନାମକ ପରଗ୍ରହର ଜୀବଙ୍କ ଏକ ମହାକାଶଯାନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା “ସୀତା” ମହାକାଶଯାନକୁ ମଙ୍ଗଳ ଗ୍ରହର ଉପଗ୍ରହ ଫୋବୋସ୍‍ରୁ ପ୍ରେରଣ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୨୧]

ଓମୁଆମୁଆ ଓ ଏହାର ଗତିପଥର ନିରୀକ୍ଷଣ ସମ୍ପର୍କୀୟ ତଥ୍ୟ ମୁଖ୍ୟତଃ ପ୍ୟାନ୍-ଷ୍ଟାର୍ସ୍ (Pan-STARRS) ଦୂରବିକ୍ଷଣ^[୨୨] ଓ କ୍ୟାନାଡ଼ା-ଫ୍ରାନ୍ସ-ହାୱାଇ ଦୂରବିକ୍ଷଣ (CFHT) ଏବଂ ଏହାର ଗଠନ ଓ ଆକାର ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ଭେରି ଲାର୍ଜ୍ ଟେଲିସ୍କୋପ୍, ଚିଲିର ଜେମିନି ଦକ୍ଷିଣ ଦୂରବିକ୍ଷଣ^[୨୩] ତଥା ହାୱାଇର କେକ୍-୨ (Keck II - W. M. Keck Observatory) ଦୂରବିକ୍ଷଣରୁ ମିଳିଥିଲା । କ୍ୟାରେନ୍ ଜ୍ୟନ୍ ମିଶ୍, ରବର୍ଟ୍ ୱେରିକ୍ ଓ ସେମାନଙ୍କ ସହଯୋଗୀମାନେ ଏସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ୨୦୧୭ ନଭେମ୍ବର ୨୦ରେ ପ୍ରକାଶିତ “ନେଚର୍” ଜର୍ଣ୍ଣାଲ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଜଣାଇଥିଲେ ।^{[୨୪][୨୫]} ଏହି ଘୋଷଣା ପରେ ହବ୍ୱଲ୍ ମହାକାଶ ଦୂରବିକ୍ଷଣ ଓ ସ୍ପିଟ୍‍ଜର୍ ଦୂରବିକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ଓମୁଆମୁଆ ସମ୍ପର୍କୀୟ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିଲେ ।

ଓମୁଆମୁଆ କ୍ଷୁଦ୍ରାକୃତି ଏବଂ ଅନ୍ଧକାରମୟ । ଏହାର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତାର ମାନ ପ୍ରାୟ ୧୩.୫ ମ୍ୟାଗ୍ ହୋଇଥିବାରୁ ୨୦୧୭ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୯ ତାରିଖରେ ଷ୍ଟିରିଓ ଏଚ୍. ଆଇ. – ୧ଏଦ୍ୱାରା ଏହାର ନିରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇପାରି ନଥିଲା ।^[୧୪] ଅକ୍ଟୋବର ମାସର ଶେଷ ଆଡ଼କୁ ଓମୁଆମୁଆର ଆପେକ୍ଷିକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ୨୩^[୨୬] ଓ ୨୦୧୭ ଡିସେମ୍ବର ବେଳକୁ ଏହାର ବେଗ ବହୁମାତ୍ରାରେ ବଢ଼ିଯାଇ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା କମିଯିବାରୁ ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଥିବା କୌଣସି ଦୂରବିକ୍ଷଣଦ୍ୱାରା ଏହା ଦେଖାଗଲା ନାହିଁ ।^[୨୩]

ସୌରମଣ୍ଡଳର ବାହ୍ୟ ଜଗତରୁ ଏହି ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁର ଉତ୍ସ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପରାଜୀବଙ୍କ (alien) କାଳ୍ପନିକ ମହାକାଶଯାନ “ରାମ” ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଥିଲା । ସଂଯୋଗ କ୍ରମେ ଓମୁଆମୁଆ ଓ କାଳ୍ପନିକ ରାମ ମହାକାଶଯାନ ଆକାରରେ ଛୋଟ ତଥା ଲମ୍ବାଳିଆ ।^[୨୭] କିନ୍ତୁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗ୍ରହ ପରି ଓମୁଆମୁଆର ରଙ୍ଗ ଈଷତ୍ ଲାଲ୍ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଜ୍ଜ୍ୱଳତା ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ।^{[୨୮][୨୯][୩୦]}

SETI ଅନୁଷ୍ଠାନର ରେଡ଼ିଓ ଟେଲିସ୍କୋପ୍, “ଆଲେନ୍ ଟେଲିସ୍କୋପ୍ ଆରେ” ପରି ଦୂରବିକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟ ଓମୁଆମୁଆର ସର୍ବେକ୍ଷଣ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଭିନ୍ନ ଧରଣର ରେଡ଼ିଓ ବିକିରଣ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିନଥିଲେ ।^[୩୧] ପରେ ବ୍ରେକ୍-ଥ୍ରୁ ହାର୍ଡୱେର୍ ଓ ଗ୍ରୀନ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦୂରବିକ୍ଷଣ ବ୍ୟବହାର କରି ଅଧିକ ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥିଲା^{[୨୭][୩୧][୩୨]} କିନ୍ତୁ କୌଣସି ନ୍ୟାରୋବ୍ୟାଣ୍ଡ୍ (Narrowband) ସିଗ୍ନାଲ୍ ବା ସଙ୍କେତ ମିଳିନଥିଲା । ଓମୁଆମୁଆର ଅବସ୍ଥିତି ଅତି ନିକଟରେ ଥିବାରୁ ଟ୍ରାନ୍ସମିଟର୍‍ମାନଙ୍କ କ୍ଷମତା ୦.୦୮ ୱାଟ୍ ପରି ନିମ୍ନମାନରେ ରଖାଯାଇ ପରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୩୩]

ଗତିପଥ

ଓମୁଆମୁଆ ଲାଇରା ନକ୍ଷତ୍ରପୁଞ୍ଜର ୱେଗା ତାରକା ଦିଗରୁ ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳକୁ ଆସିଥିବା ପରି ମନେହୁଏ ।^{[୨୮][୨୯][୩୪][୩୫]} ଅନ୍ୟ ନକ୍ଷତ୍ରଙ୍କ ସହିତ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଆପେକ୍ଷିକ ଗତିର ଦିଗ ଓ ଓମୁଆମୁଆର ସୌରମଣ୍ଡଳକୁ ଆଗମନର ଦିଗ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ୬° କୋଣ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି । ସୌରମଣ୍ଡଳର ବାହ୍ୟ ଜଗତର ବସ୍ତୁମାନେ ବୋଧହୁଏ ଏହି ଦିଗରୁ ପ୍ରବେଶ କରିପାରିବେ ।^{[୩୪][୩୬]} ୨୬ ଅକ୍ଟୋବର ତାରିଖରେ କ୍ୟାଟାଲିନା ସ୍କାଇ ସର୍ଭେ ନିରୀକ୍ଷଣାଗାରର ତଥ୍ୟାବଳୀରେ ୧୪ ଓ ୧୭ ଅକ୍ଟୋବର ତାରିଖର ଦୁଇଟି ଓମୁଆମୁଆ ନିରୀକ୍ଷଣ ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟ ମିଳିଥିଲା ।^{[୩୭][୨୬]} ଦୁଇ ସପ୍ତାହର ନିରୀକ୍ଷଣରୁ ଓମୁଆମୁଆର ଗତିପଥ ହାଇପର୍ବୋଲାକାର ବୋଲି ଜଣା ପଡ଼ିଲା ।^{[୬][୨୪]} ମହାକାଶରେ ଓମୁଆମୁଆର ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଆପେକ୍ଷିକ ପରିବେଗ ପ୍ରାୟ ୨୬.୩୩ କି.ମି. ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡ୍ (୯୪୮୦୦ କି.ମି. ପ୍ରତି ଘଣ୍ଟା) ।^{[Note ୩]}

ଓମୁଆମୁଆ ଏକ ମହାଜାଗତିକ ବସ୍ତୁ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ନଭେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ଦେଇସାରିଥିଲେ ।^[୩୯] ୩୪ ଦିନ ଧରି ଚାଲିଥିବା ନିରୀକ୍ଷଣରୁ ଓମୁଆମୁଆର କକ୍ଷୀୟ ବିକେନ୍ଦ୍ରତା ୧.୨୦ ବୋଲି ଜଣା ପଡ଼ିଲା ଯାହା କୌଣସି ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରେକର୍ଡ୍ କରାଯାଇଥିବା ସର୍ବାଧିକ ମାନ ।^{[୪୦][୭]} ୧.୦ରୁ ଅଧିକ ବିକେନ୍ଦ୍ରତାର ଅର୍ଥ ଏହି ବସ୍ତୁର ବେଗ ସୂର୍ଯ୍ୟର ମୁକ୍ତିବେଗଠାରୁ (escape velocity) ଅଧିକ, ତେଣୁ ଏହି ବସ୍ତୁଟି ସୌର ମଣ୍ଡଳ ଅତିକ୍ରମ କରି ବାହ୍ୟ ମହାକାଶକୁ ପଳାୟନ କରିବ । ସୌରମଣ୍ଡଳର କୌଣସି ଗ୍ରହର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ହେଲେ ବିକେନ୍ଦ୍ରତା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ (ଯେପରି C/୧୯୮୦ E୧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘଟିଥିଲା) ଓ ୧.୦ରୁ ଅଧିକ ହୋଇଯାଏ,^{[୪୦][୪୧][Note ୫]} କିନ୍ତୁ ଓମୁଆମୁଆର ବିକେନ୍ଦ୍ରତା ଅତ୍ୟଧିକ ଯାହା ସୌରମଣ୍ଡଳର କୌଣସି ଗ୍ରହ ପ୍ରଭାବରୁ ହୋଇନପାରେ । ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳରେ ଯଦିଓ କୌଣସି ଅଜ୍ଞାତ ଗ୍ରହ ରହିଥାଏ ତାହା ମଧ୍ୟ ଓମୁଆମୁଆର ବେଗ ଏତେମାତ୍ରାରେ ବଢ଼ାଇବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ନିଶ୍ଚିତ ରୂପେ ଓମୁଆମୁଆର ଉତ୍ସ ସୌରମଣ୍ଡଳ ବାହାରର ମହାକାଶରୁ ।^{[୪୨][୪୩]}

ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ମତରେ ଓମୁଆମୁଆ ପରି ବାହ୍ୟ ମହାକାଶର ଅନେକ ବସ୍ତୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ପୃଥିବୀର କକ୍ଷପଥରେ ପାଖ ଦେଇ ଗତି କରନ୍ତି^[୪୪] ଓ ନେପ୍‍ଚ୍ୟୁନ୍‍ର କକ୍ଷପଥକୁ ପ୍ରତିଦିନ ଏପରି ପ୍ରାୟ ୧୦ ହଜାର ବସ୍ତୁ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି ।^[୪୫] ଯଦି ଏହି ତଥ୍ୟ ସଠିକ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ବାହ୍ୟ ମହାକାଶର ବସ୍ତୁଙ୍କ ବିଷୟରେ ପରୀକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସୁଯୋଗ ମିଳିବ । କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମାନବ ଜାତି ପାଖରେ ରହିଥିବା ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ସ୍ତର ଏପରି ତୀବ୍ର ବେଗବାନ୍ ବସ୍ତୁମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳ ହୋଇପାରିନାହିଁ ।

• A/2017 U7 ଧୂମକେତୁ
• A/2018 C2 ଧୂମକେତୁ
• (514107) 2015 BZ509 କ୍ଷୁଦ୍ରଗ୍ରହ

ଉଇକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସରେ 1I/ʻOumuamuaବାବଦରେ ମାଧ୍ୟମ ରହିଛି ।

• "Oumuamua". NASA web site.
• Talk about A/2017 U1 from 31 October 2017. SETI Institute at Facebook Live.
• ୟୁ-ଟବ୍‌ରେ Interstellar Asteroid A/2017 U1 (update 7 November 2017)

(time 3:31 min.)

• "Spitzer DDT observations of the interstellar comet A/2017 U1". – Proposal #13249
• "Planet 1I/2017 U1". Exoplanet.eu. Archived from the original on 2017-11-08. Retrieved 2018-11-18.
• ଛାଞ୍ଚ:JPL small body
• "A Glimpse of ʻOumuamua". NYT (Video – 2:53). Narrated by Dennis Overbye; Produced by Jonathan Corum and Jason Drakeford. 12 December 2017.{{cite news}}: CS1 maint: others (link)