ରଣପା ଚଢ଼େଇ

ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ପକ୍ଷୀମାନେ ୩୩-୩୬ ସେଣ୍ଟିମିଟର (୧୩-୧୪ ଇଞ୍ଚ) ଲମ୍ବା ହୋଇଥାନ୍ତି । ରଣପା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ଗୋଡ଼ ଲମ୍ବା ଓ ଗୋଲାପୀ ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ଥଣ୍ଟ ପତଳା, ଲମ୍ବା ଓ କଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଥଣ୍ଟର ଉପର ପଟ କଳା ଓ ତଳ ପଟ ଧଳା ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେକ ଧଳା ରଙ୍ଗର । ବିଭିନ୍ନ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବେକରେ ରହିଥିବା କଳା ଦାଗରେ ଭିନ୍ନତା ଦେଖାଦେଇପାରେ । ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପିଠି ଈଷତ୍ ସବୁଜ ମିଶା କଳା ରଙ୍ଗର ଏବଂ ମାଈ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପିଠି ମାଟିଆ ରଙ୍ଗର ଏବଂ ଡେଣାର ପର କଳା । କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଅଣ୍ଡିରା ରଣପା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଶୀତ ଋତୁରେ ଅଧିକ ଧଳା ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ଅଧିକ କଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ମାଈ ଚଢ଼େଇଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେକର ରଙ୍ଗ ବର୍ଷ ସାରା ଅଧିକାଂଶରେ କଳା ଦେଖାଯାଏ । ଏହାର କାରଣ ଅଜଣା, କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣତଃ ଶୀତ ଋତୁରେ ଅଣ୍ଡିରା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ମୁଣ୍ଡର ପର ଅଧିକ ଧଳା ଦିଶେ ।

ଅପରିପକ୍ୱ ବୟସରେ ରଣପା ପକ୍ଷୀମାନେ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର ଦେଖାଯାନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ଡେଣାରେ ବାଲୁକା ରାଶି ପରି ଛାପ ରହିଥାଏ ।

ରଣପା ଚଢ଼େଇଙ୍କ ବର୍ଗୀକରଣକୁ ନେଇ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା କିଛି ଅସହମତି ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ୫ଟି ଜାତି ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ଅନ୍ୟତମ । ପୂର୍ବେ ସମସ୍ତ ୫ ପ୍ରଜାତିଙ୍କୁ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍‍ର ଉପପ୍ରଜାତି ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଉଥିଲା । ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ମୋଟାମୋଟି ବର୍ଗରେ ୫ରୁ ୭ଟି ଉପପ୍ରଜାତି ରହିଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ଇଂରାଜୀରେ କମନ୍ ଷ୍ଟିଲ୍‍ଟ୍ (common stilt) ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବ୍ଲାକ୍ ୱିଂଗ୍‍ଡ୍ ଷ୍ଟିଲ୍‍ଟ୍ (black-winged stilt) ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍‍ର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଗ ବୋଲି କୁହାଯିବ । ଉକ୍ତ ରଣପା ପକ୍ଷୀର ଦୁଇ ଉପପ୍ରଜାତି ହି. ହି. ହିମାଣ୍ଟୋପସ୍ ଏବଂ ହି. ହି. ମେରିଡିଓନାଲିସ୍ ଯଥାକ୍ରମେ ଉତ୍ତର ୟୁରୋ-ଆଫ୍ରୋ-ଏସୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏବଂ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆଫ୍ରିକାରେ ବସବାସ କରିଥାନ୍ତି ।^[୯]

ଅଗଭୀର ହ୍ରଦ, ପୋଖରୀ, ଗାଡ଼ିଆ ଏବଂ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଅଞ୍ଚଳ ଏହି ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷେତ୍ର । ଶୀତ ଦେଶର ରଣପା ଚଢ଼େଇମାନେ ଶୀତ ଦିନରେ ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳକୁ ପ୍ରବାସ ପାଇଁ ଚାଲିଯାନ୍ତି । ଉଷ୍ମ ଜଳବାୟୁ ଅଞ୍ଚଳର ରଣପା ପକ୍ଷୀ ପ୍ରାୟ ପ୍ରବାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ଅଳ୍ପ ଦୂରତା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରବାସ କରନ୍ତି । ଉତ୍ତର ୟୁରୋପରେ ରଣପା ଚଢ଼େଇ ବସନ୍ତ ଋତୁରେ ନିଜ ପରିବାସରୁ ଆହୁରି ଉତ୍ତରକୁ ଯାଉଥିବା ଓ ପ୍ରଜନନ କରୁଥିବା ଦେଖାଯାଇଛି । ବ୍ରିଟେନରେ ୧୯୮୭ରେ^[୧୦] ଓ ୨୭ ବର୍ଷ ପରେ ୨୦୧୪ରେ^[୧୧] ରଣପା ଚଢ଼େଇ ଯୁଗଳଙ୍କ ମିଳନ ଓ ପ୍ରଜନନ ବିଷୟ ଲିପିବଦ୍ଧ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୭ରେ ଦକ୍ଷିଣ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ୧୩ଟି ରଣପା ପକ୍ଷୀ ଶାବକ ଜନ୍ମ ହେବା ବିଷୟ ଉଲ୍ଲିଖିତ ହୋଇଛି ।^[୧୨]

ଏହି ପକ୍ଷୀ ପାଣିରୁ କିମ୍ବା ବାଲିରୁ ନିଜର ଆହାର ଖୋଜି ଖାଇଥାଏ । ଏମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପୋକଯୋକ, ଗେଣ୍ଡା ଆଦି ଜୀବ ଖାଆନ୍ତି ।

ଜଳାଶୟ ନିକଟସ୍ଥ ଭୂମିରେ ଏକ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଏମାନେ ନିଜର ବସା ତିଆରି କରନ୍ତି । ରଣପା ପକ୍ଷୀ ସଂଘବଦ୍ଧ ହୋଇ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସହ ମିଶି ରହିବା ଦେଖାଯାଏ ।

ରଣପା ପକ୍ଷୀ ପାଇଁ ଆଫ୍ରିକୀୟ-ୟୁରେସୀୟ ପ୍ରବାସୀ ଜଳପକ୍ଷୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଚୁକ୍ତିର (Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds) ନିୟମାବଳୀ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ।

• 
  ଭେନିସ୍, ଇଟାଲୀ
• 
  ପର୍ଥ ଚିଡ଼ିଆଘର, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ
• 
  କାଜିଙ୍ଗା ଚ୍ୟାନେଲ୍, ଉଗାଣ୍ଡା
• 
  କିଶୋରାବସ୍ଥାରେ ରଣପା ପକ୍ଷୀ
• 
  ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ
• 
  ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ ଦଳ
• 
  ପାଣିରେ ପଶିଥିବା ରଣପା ଚଢ଼େଇ (ପଶ୍ଚିମ ଭାରତ)
• 
  ବସାଇ ଆର୍ଦ୍ରଭୂମିରେ (ଭାରତ) ଉଡ଼ୁଥିବା ରଣପା ପକ୍ଷୀ

• Hayman, Peter; Marchant, John; Prater, Tony (1986). Shorebirds: an identification guide to the waders of the world. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 0-395-60237-8.

ଉଇକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସରେ Himantopus himantopusବାବଦରେ ମାଧ୍ୟମ ରହିଛି ।

• "ରଣପା ଚଢ଼େଇ media". Internet Bird Collection.
• Black-winged Stilt species text in The Atlas of Southern African Birds.
• Ageing and sexing (PDF; 2.7 MB) by Javier Blasco-Zumeta & Gerd-Michael Heinze
• "Himantopus himantopus". Avibase.
• ରଣପା ଚଢ଼େଇ photo gallery at VIREO (Drexel University)