ਤਿੰਨ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ
ਤਿੰਨ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ (ਚੀਨੀ: 三國時代, ਸਾਂਗੁਓ ਸ਼ਿਦਾਈ ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Three Kingdoms) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਚੀਨ ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਲ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੰਨ ੨੨੦ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ - ਰਹਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਝੱਟਪੱਟ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸੰਨ ੨੬੫ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਨਾ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਰਾਜਾਂ - ਸਾਓ ਵੇਈ, ਪੂਰਵੀ ਵੂ ਅਤੇ ਸ਼ੁ ਹਾਨ - ਦੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਉੱਤੇ ਕਾਬੂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਣ ਲਈ ਖੀਂਚਾਤਾਨੀ ਚੱਲੀ। ਕਦੇ - ਕਦੇ ਇਸ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਵੇਈ, ਵੂ ਅਤੇ ਸ਼ੁ ਵੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਕਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੇਈ ਰਾਜ ਦੀ ੨੨੦ ਈ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਨਾ ਵਲੋਂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਪੂਰਵੀ ਵੂ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ੨੮੦ ਵਿੱਚ ਫਤਹਿ ਵਲੋਂ ਹੋਇਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੀਨੀ ਇਤੀਹਾਸਕਾਰ ਇਸ ਕਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੰਨ ੧੮੪ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਪੀਲੀ ਪਗਡ਼ੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਵਲੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਾਲ ਦਾ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਬਗ਼ਾਵਤ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਓ ਧਰਮ ਦੇ ਸਾਥੀ ਵੀ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਸਨ।[1][2]
ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਿੰਨ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦਾ ਕਾਲ ਛੋਟਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਉਥੱਲ - ਪੁਥਲ ਰਹੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਚੀਨੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੀ ਕਥਾਵਾਂ ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਈ ਡਰਾਮਾ, ਉਪੰਨਿਆਸ, ਟੇਲਿਵਿਜਨ ਧਾਰਾਵਾਹਿਕ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਖੇਲ ਵੀ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖੂਨ - ਖਰਾਬਾ ਵੇਖਿਆ। ਇਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੀਨੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਕਰੀ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ, ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਚੀਜਾਂ ਦਾ ਖੋਜ ਹੋਇਆ। ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਦੱਖਣ - ਮੁੱਖੀ ਰੱਥ ਨਾਮਕ ਯੰਤਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਚੁੰਬਕ ਦੇ ਦਿਸ਼ਾ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਸੀ - ਇਸਦਾ ਮੂੰਹ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਆਪ ਮੁੜ ਕੇ ਦੱਖਣ ਦੇ ਵੱਲ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।[3][4]