Galapagosek opuncjowy
Galapagosek opuncjowy[4] (Nesoryzomys swarthi) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący endemicznie na wyspach Galapagos.
| Nesoryzomys swarthi[1] | |
| Orr, 1938[2] | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | galapagosek opuncjowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Zasięg występowania
Galapagosek opuncjowy występuje endemicznie na wyspie Santiago należącej do wysp Galapagos, u wybrzeży Ekwadoru[5]; wyspa ma powierzchnię około 580 km², z czego zasięg występowania tego gryzonia to przypuszczalnie mniej niż 20 km²[3].
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1938 roku amerykański biolog Robert Thomas Orr nadając mu nazwę Nesoryzomys swarthi[2]. Holotyp pochodził z Sullivan Bay, na wyspie Santiago, na Galapagos, w Ekwadorze[6].
N. swarthi bywał uznawany za odmianę wymarłego N. indefessus (podobnie jak N. narboroughi), ale gatunki te dzielą różnice w budowie czaszki i zębów[3][6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy rozpoznają podgatunków[5].
Etymologia
- Nesoryzomys: gr. νησος nēsos „wyspa” (tj. Galapagos); rodzaj Oryzomys S.F. Baird, 1857 (ryżniak)[7].
- swarthi: Harry Schelwald Swarth (1878–1935), amerykański zoolog[8].
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 110–190 mm, długość ogona 100–163 mm, długość ucha 19–25 mm, długość tylnej stopy 29–40 mm; masa ciała 31–181 g (samice średnio 82 g, samce średnio 106 g)[9].
Ekologia
Występuje na nizinach, w suchym lesie i na obszarach porośniętych krzewami. Jest spotykany w różnych częściach wyspy, najczęściej w gęstej roślinności na obrzeżach krateru wulkanu, na wysokości 1300 m n.p.m. Lokalnie jest pospolity[3]. Jest to zwierzę nocne, prowadzi naziemny tryb życia. Nie wiadomo, czym się żywi. Populacje tego gryzonia przetrwały tam, gdzie w dużej liczbie rosną opuncje Opuntia galapageia, co sugeruje związek między rośliną a tym ssakiem[3].
Populacja
Gatunek ma ograniczony zasięg występowania, nie wiadomo, jaki jest trend zmian jego liczebności. Pierwszy raz N. swarthi schwytano w 1906 roku, ale gdy 32 lata później został opisany podejrzewano, że gatunek ten już wymarł. W 1965 roku odnaleziono czaszkę tego gryzonia, co wskazywało, że na wyspie może wciąż istnieć jego populacja. Jednak badacze szukający jej w latach 70. XX wieku znaleźli jedynie zawleczone na wyspę szczury śniade (Rattus rattus) i myszy domowe (Mus musculus). Dopiero w 1997 roku udało się odnaleźć żywe gryzonie, które przetrwały koegzystując z introdukowanymi gatunkami. W 2005 roku odkryto dwie nieznane populacje na północnym wybrzeżu wyspy. N. swarthi jest obecnie uznawany za gatunek narażony na wyginięcie[3].