Papużka ostrosterna
Papużka ostrosterna (Lathamus discolor) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Lathamus[4].
Lathamus discolor[1] | |||
(Shaw, 1790) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Plemię | |||
Rodzaj | Lathamus | ||
Gatunek | papużka ostrosterna | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
Zasięg występowania | |||
Obszar występowania papużek ostrosternych. Kolorem jasnoczerwonym zaznaczone są miejsca, w których się rozmnaża. |
Taksonomia
Gatunek został opisany w 1790 r. przez zoologa George’a Shawa[1][a]. Nie wyróżnia się podgatunków[5].
Etymologia
Nazwa rodzajowa Lathamus pochodzi od synonimu nazwy gatunkowej Psittacus lathami, która z kolei się wzięła od nazwiska dr. Johna Lathama. Nazwa gatunkowa discolor oznacza różnych kolorów[2].
Zasięg występowania
Papużki ostrosterne zamieszkują południowo-wschodnią Australię. W trakcie sezonu lęgowego przebywają na Tasmanii, na zimę przylatują do południowo-wschodniego Queensland, wschodniej Nowej Południowej Walii, południowej Wiktorii i południowo-wschodniej Australii Południowej[6].
Morfologia
Papużki ostrosterne mierzą około 25 cm długości oraz ważą 46–76 g. W upierzeniu dominuje zielony. Czoło i gardło są czerwone zakończone żółtym paskiem[6]. Wierzch głowy jest niebieski. Skrzydła mają spiczasty kształt z widocznym czerwonym paskiem i pokrywami podskrzydłowymi. Lotki są ciemne. Ogon jest długi, ciemnoczerwony. Samica różni od samca bardziej matowym ubarwieniem oraz obecnością kremowego paska po spodniej części skrzydeł[7]. Oczy są pomarańczowożółte, a dziób brązowobiały. Młode osobniki mają upierzenie bardziej matowe od dorosłych samic[6].
Ekologia i zachowanie
Papużki ostrosterne zamieszkują tereny do 1500 m n.p.m. Ich środowisko stanowią lasy, w szczególności w których rosną eukaliptusy (Eucalyptus). Spotykane są też na łąkach[6]. Gatunek ten prowadzi wędrowny tryb życia – lato spędza we wschodniej Tasmanii, gdzie się rozmnaża, a na zimę przylatuje do kontynentalnej części południowo-wschodniej Australii. Ptaki te przystosowane są do bardzo szybkich lotów – mogą rozwijać prędkość powyżej 100 km/h, dlatego uważa się je za najszybciej latający gatunek papug[8]. Żyją w stadach, czasami razem z lorysami niebieskobrzuchymi (Trichoglossus moluccanus). Ptaki te są aktywne i hałaśliwe. Większość czasu spędzają na drzewach oraz przelatując między nimi. Na ziemię schodzą tylko w celu napicia się[6]. Pomimo że papużki ostrosterne pochodzą od gatunków, których dieta składa się głównie z ziaren, najważniejszym źródłem pożywienia tych ptaków stanowi nektar, podobnie jak u większości przedstawicieli plemienia Loriini. Badania wykazały, że roznoszą nasiona eukaliptusów z większą skutecznością niż miodaczki białouche (Phylidonyris novaehollandiae)[9] oraz owady. Z maksymalnego zbioru nasion z jednego kwiatu papużka ostrosterna zbiera średnio 76%, a owady tylko 7% nasion[10]. Istnieją doniesienia o obserwacjach osobników, które całe były brudne w nektarze[6]. W ich dietę wchodzą też owady rodziny Psyllidae i ich wydzieliny zwane lerpami (w szczególności podczas sezonu lęgowego[11]), nasiona oraz kwiaty[7].
Lęgi
Sezon lęgowy papużek ostrosternych trwa od września do stycznia[6]. Zakładają gniazda w dziuplach o średnicy powyżej 0,7 m w żyjących i obumarłych eukaliptusach (Eucalyptus), najczęściej są to gatunki: Eucalyptus obliqua, Eucalyptus pulchella, eukaliptus gałkowy (Eucalyptus globulus), eukaliptus rózgowaty (Eucalyptus viminalis) i Eucalyptus delegatensis. Dziuple najczęściej są lokalizowane w starszych drzewach w lasach o powierzchni powyżej 100 ha[11]. Samica składa 4–6 jaj oraz wysiaduje je przez 20 dni. Młode usamodzielniają się po 6 tygodniach[6]. Pary lęgowe często powracają co roku do tej samej dziupli lęgowej[7].
Status i zagrożenia
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) nieprzerwanie od 2015 r.[12] uznaje papużkę ostrosterną za gatunek krytycznie zagrożony (CR – Critically Endangered)[3]. Wcześniej od 2000 r. był to gatunek zagrożony (EN – Endangered), a od 1994 – gatunek narażony (VU – Vulnerable). Liczebność populacji szacowana jest na 1000–2499 osobników oraz ma trend malejący[12]. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi utrata środowiska naturalnego[11]. Na Tasmanii siedlisko lęgowe jest ograniczone przez wycinanie drzew (w tym eukaliptusów) na potrzeby rolnictwa, zabudowy mieszkaniowe, produkcję trocin i zrębków. W 2004 r. była już wycięta ponad połowa pierwotnych lasów składających się z eukaliptusów gałkowych (Eucalytus globulus). Globalne ocieplenie również może się przyczynić do zmniejszenia siedlisk[3]. Wraz z rozrostem zabudowy papużki ostrosterne coraz częściej wpadają w szklane powierzchnie, płoty i budynki, a ze względu na rozwijanie dużych prędkości często kończy się to ich śmiercią[8].
Papużki ostrosterne konkurują ze szpakami zwyczajnymi (Sturnus vulgaris), co też może stanowić problem[3]. Również istnieje konkurencja o pożywienie z pszczołami miodnymi (Apis mellifera), trzmielami ziemnymi (Bombus terrestris). Wraz ze zmniejszaniem się środowiska coraz częściej muszą też konkurować z innymi nektarożernymi ptakami takimi jak lorysa niebieskobrzucha (Trichoglossus moluccanus) i miodożer maskowy (Manorina melanocephala)[11]. Poważne spadki w liczebności powoduje drapieżnictwo introdukowanych lotopałanek karłowatych (Petaurus breviceps). Badania wykazały, że szanse na przetrwanie lęgu w pobliżu lotopałanek wynosi 17%[3].
Innym zagrożeniem dla tego gatunku jest choroba dzioba i piór papug (PBFD), która jest powszechna i śmiertelna. Ptaki te bywają też łapane dla nielegalnego handlu dzikimi ptakami[11]. Gatunek wymieniony jest w II załączniku CITES[13].
Uwagi
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).