Tmezypterys

rodzaj roślin
(Przekierowano z Tmesipteris)

Tmezypterys (Tmesipteris Bernh.) – rodzaj roślin z rodziny psylotowatych (Psilotaceae). Obejmuje ok. 15 gatunków[4], przy czym jeszcze w XXI wieku wciąż odkrywane i opisywane są kolejne[4][5][6]. Rośliny te rosną w południowo-wschodniej Azji (od Filipin i Indonezji)[4], poprzez Nową Gwineę[7], po Australię, Nową Zelandię[4][8] i inne wyspy Oceanu Spokojnego (np. Nową Kaledonię[9][10] i Polinezję Francuską[6][7]). Są to rośliny epifityczne (często rosną na paprociach drzewiastych[7]), rzadziej naziemne[8][7]. Są obligatoryjnie zależne od mykoryzy[11].

Tmezypterys
Ilustracja
Tmesipteris parva
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

nasięźrzałowe

Rząd

psylotowce

Rodzina

psylotowate

Rodzaj

tmezypterys

Nazwa systematyczna
Tmesipteris Bernhardi
J. Bot. (Schrader) 1800(2): 131. Oct-Dec 1801[3]
Typ nomenklatoryczny

T. tannensis (K. P. J. Sprengel) Bernhardi[3]

Tmesipteris ovata
Tmesipteris tannensis

Morfologia i anatomia

Gametofity (przedrośla)
Bezzieleniowe, podziemne, walcowate, nierozgałęzione lub rozgałęzione dychotomicznie. Żyją w symbiozie z grzybami przenikającymi całe przedrośle. Zbudowane są z niezróżnicowanych, cienkościennych komórek miękiszowych i okryte skórką z jednokomórkowymi chwytnikami[9].
Na całej powierzchni gametofitu powstają rodnie i plemnie. Te pierwsze składają się z zagłębionej w tkance miękiszowej części brzusznej i wysuniętej na zewnątrz szyjki. Część brzuszna składa się z komórki jajowej i kanałowo-brzusznej. Szyjka tworzona jest przez cztery szeregi komórek i zawiera w środku co najmniej cztery komórki kanałowe. Kuliste plemnie mają ściankę tworzoną z jednej warstwy komórek i wypełnione są przez komórki plemnikotwórcze. Powstają z nich plemniki, które pokryte są licznymi rzęskami[9].
Sporofity
Pod ziemią rozwija się w postaci kłącza pozbawionego korzeni, ale pokrytego na całej jego powierzchni licznymi chwytnikami[9]. Układ wiązek przewodzących wewnątrz kłącza jest typu protosteli lub syfonosteli[9].
Z kłącza wyrastają zwykle zwisające (u form naziemnych wzniesione) pędy nadziemne krótkie, zwykle do kilku cm[8], rzadziej osiągające do 20 cm długości[9] lub nawet 50 cm[7]. Pędy te są nagie i zwykle nierozgałęzione, rzadziej słabo rozgałęzione widlasto[8], poza nasadą gęsto ulistnione[7]. Liście siedzące[7], z pojedynczą żyłką przewodzącą są lancetowate, płaskie, często z ościstym wyrostkiem[9]. Odmienne są liście u nasady pędu, które są drobne i łuskowate oraz górne, wspierające zarodnie (sporofile), które są większe i rozwidlone dychotomicznie[9]. Zarodnie zrastają się po dwie w synangia[12] i rozwijają się na górnej powierzchni liści[8]. Zarodniki są jednakowe, nerkowate, powstają w liczbie ponad tysiąca w poszczególnych zarodniach[11].

Rozwój i rozmnażanie

Po zapłodnieniu komórki jajowej, w wyniku pierwszego jej podziału powstaje komórka dolna i górna. Z tej pierwszej rozwija się stopa zarodka zagłębiona w tkankach gametofitu – jej wydłużone komórki pobierają z niego substancje odżywcze. Z górnej komórki rozwija się początkowo kulistawy i niezróżnicowany zarodek, pozostający pod osłoną tkanek gametofitu. Zarodek, rosnąc i wydłużając się, w końcu rozrywa te tkanki, po czym dzieli się dychotomicznie na podziemne kłącze i pęd nadziemny. Rozwój młodych sporofitów odbywa się przez długi czas w oparciu o zasoby przedrośla[9].

W przeciwieństwie do siostrzanych psylotów nie wytwarzają rozmnóżek[7].

Systematyka

Jeden z dwóch rodzajów z rodziny psylotowatych (Psilotaceae) z rzędu psylotowców (Psilotales)[13][14][2]. Obejmuje kilkanaście gatunków[15][11].

Wykaz gatunków[15]
  • Tmesipteris alticola Perrie & Brownsey
  • Tmesipteris elongata P.A.Dang.
  • Tmesipteris gracilis Chinnock
  • Tmesipteris horomaka Perrie, Brownsey & Lovis
  • Tmesipteris lanceolata P.A.Dang.
  • Tmesipteris norfolkensis P.S.Green
  • Tmesipteris obliqua Chinnock
  • Tmesipteris oblongifolia A.F.Braithw.
  • Tmesipteris ovata N.A.Wakef.
  • Tmesipteris parva N.A.Wakef.
  • Tmesipteris sigmatifolia Chinnock
  • Tmesipteris solomonensis Braithwaite
  • Tmesipteris tannensis (Spreng.) Bernh.
  • Tmesipteris truncata (R.Br.) Steud.
  • Tmesipteris vanuatensis A.F.Braithw.
  • Tmesipteris vieillardii P.A.Dang.
  • Tmesipteris zamorarum Gruezo & Amoroso

Przypisy