Toko płowy

Toko płowy występuje w Afryce, zamieszkując w zależności od podgatunku^[10][11]:

• L. pallidirostris pallidirostris – wschodnio-środkowa, środkowa i północno-wschodnia Angola i południowa Demokratyczna Republika Konga do wschodniej Zambii (na zachód od Luangwa)
• L. pallidirostris neumanni – Zambia (na wschód od Luangwa), Malawi, południowo-wschodnia Tanzania i północny Mozambik

Gatunek po raz pierwszy opisali w 1870 roku niemieccy ornitolodzy Gustav Hartlaub i Otto Finsch, nadając mu nazwę Buceros pallidirostris^[7]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu wskazali Caconda, w prowincji Benguella w Angoli^[7]. Podgatunek neumanni po raz pierwszy opisał w 1894 roku niemiecki ornitolog Anton Reichenow, bazując na okazie typowym odłowionym w Mgera w Tanganice (obecnie Tanzania)^[4].

L. pallidirostris jest gatunkiem siostrzanym dla L. nasatus^[12]. W Zambii, na zachód od Luangwa dochodzi czasami do krzyżowania się obydwu podgatunków^[13]. Rozpoznano dwa podgatunki^[11].

Etymologia

Nazwa rodzajowa: gr. λοφος lophos „czub, grzebień”; rodzaj Buceros Linnaeus, 1758^[14]. Epitet gatunkowy: łac. pallidus „blady, bezbarwny”, od pallere „być bladym”; -rostris „-dzioby”, od rostrum „dziób”^[14]. Epitet neumanni jest eponimem honorującym prof. Oscara Neumanna (1867–1946), niemieckiego ornitologa, podróżnika i kolekcjonera z Afryki Wschodniej w latach 1892–1899, współpracownika Muzeum Historii Naturalnej w Tring w latach 1908–1931^[14].

Długość ciała 43–51 cm^[10][15]; masa ciała samic 170–217 g, samców 248–325 g^[10][16]. Mały dzioborożec o jasnoszarym i brązowym upierzeniu górnych części ciała, z białym paskiem nad i za okiem i białą końcówką ogona, spód ciała biały. U samca podgatunku nominatywnego dziób jest bladożółtawy z szarawym końcem i dość niskim kaskiem. U samicy dziób jest mniejszy, oko zaś jest bardziej brązowe; kask na dziobie również jest mniejszy^[10]. U młodych ptaków dziób jest mały i nie posiada kasku^[15]. Podgatunek neumanni jest mniejszy niż nominatywny, o bledszej głowie, na dziobie występują szare plamy, końcówka zaś jest czerwona^[10].

Toko płowy jest najprawdopodobniej gatunkiem osiadłym, ale podczas pory suchej, gdy drzewa zrzucają liście, mogą odbywać lokalne wędrówki^[10]. Podgatunek neumanni zalatuje do południowej Kenii^[8][17]. Zamieszkuje rozległe obszary wysokiego, gęstego liściastego miombo (Brachystegia)^[15]. Tam, gdzie zasięg występowania toko płowego pokrywa się z zasięgiem toko nosatego (L. nasatus), występuje w gęstszym, mniej otwartym lesie^[10]. Wokalizuje szeregiem gwiżdżących, nosowych i wysokotonowych dźwięków, zazwyczaj w przyspieszających frazach i kończących się kilkoma niskotonowymi gwizdami „pi-pi-pi-pi-pieu-pieu”^[10]. Skład pokarmu toko płowego jest słabo poznany; prawdopodobnie jest gatunkiem głównie owadożernym, ale obserwowano go jedzącego nasiona i żywicę z uszkodzonych strąków^[10]. Pożywienie zdobywa głównie wśród liści; czasami schodzi na ziemię w poszukiwaniu pokarmu, głównie w porze suchej^[10].

Okres lęgowy słabo poznany; lęgi rozpoczynają się z początkiem sezonu deszczowego, od sierpnia do listopada, nawet wtedy, gdy drzewa nie są pokryte jeszcze wieloma liśćmi^[10]. Gniazdo znajduje się w naturalnej wnęce na drzewie, wejście zapieczętowane jest do wąskiej szczeliny^[10]. W zniesieniu 4–5 jaj; jaja inkubuje tylko samica, w tym czasie karmiona jest w gnieździe przez samca^[10].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[8]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten uważa się za szeroko rozpowszechniony i powszechnie występujący w odpowiednim środowisku^[8]. Zagrożeniem dla toko płowego jest ciągłe niszczenie jego siedlisk i konkurencja ze strony toko nosatego^[8].

• Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-05-12]. (ang.).