Wełnoopos nagoogonowy

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Didelphis philander^[1]. Miejsce typowe to Surinam^[17][18][19]; Linneusz w oryginalnym opisie jako miejsce typowe podał Amerykę (łac. Habitat in America)^[1], ograniczone do Surinamu przez Oldfielda Thomasa w 1911 roku^[20]. Holotyp to zachowane w płynie zwłoki i wyekstrahowana czaszka dorosłej samicy o sygnaturze BMNH 67.4.12.414, przechowywany w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[21].

C. philander umieszczany jest w podrodzaju Caluromys^{[17][18][22][23]}. Dane morfometryczne potwierdzają uznanie taksonów dichurus i trinitatis za odrębne podgatunki, jeśli nie gatunki^[24][25]. Jednak wstępne dane mitochondrialne oparte o analizę cytochromu b nie potwierdzają wyraźnego oddzielenia między philander a trinitatis z pewnymi rozbieżnościami między tymi populacjami a okazami, które można przypisać dichurus^[26]. Dane te pokazują również, że okazy z Boliwii (por. affinis) bardzo różnią się od innych populacji i mogą reprezentować odrębny gatunek, ponieważ rozbieżność jest podobna do tej między C. lanatus i C. derbianus^[18][26]. Zachodzi potrzeba przeprowadzenia dalsze badania z wykorzystaniem technik morfometrycznych i molekularnych w całym zasięgu występowania^[18]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[18]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Etymologia

• Caluromys: gr. καλος kalos „piękny”; ουρα oura „ogon”; μυς mus, μυός muos „mysz”^[28].
• philander: gr. φιλανδρος philandros „miłujący ludzi”, od φιλεω phileō „kochać”; ανηρ anēr, ανδρος andros „człowiek, mężczyzna”^[29].
• affinis: łac. adfinis lub affinis „powiązany, spokrewniony”, od ad „w kierunku”; finis „koniec, granica”^[30].
• dichura: gr. διχρως dikhrōs „dwukolorowy”, od δι- di- „podwójnie”, od δις dis „dwukrotny”, od δυο duo „dwa”; χρως khrōs, χρωτος khrōtos „karnacja, kolor”; ουρα oura „ogon”^[31].
• trinitatis: łac. Trinitas „święta trójca”, od trini „trzy razem”, od tres „trzy” (w aluzji do miejsca występowania (Trynidad))^[32].

Wełnoopos nagoogonowy występuje w zależności od podgatunku^[23][18]:

• C. philander philander – Gujana, południowa Wenezuela (na południe od Orinoko) i północna Brazylia (na wschód od Rio Negro).
• C. philander affinis – środkowa i zachodnia Brazylia (Mato Grosso) i przyległa Boliwia.
• C. philander dichurus – wschodnia i południowo-wschodnia Brazylia.
• C. philander trinitatis – Wenezuela (na północ od Orinoko), Margarita i Trynidad.

Długość ciała wynosi 16–27,9 cm, ogona 25–40,5 cm; masa ciała 140–390 g^[23][33]. Ten średniej wielkości opos posiada grube i miękkie futro, na grzbiecie rudobrązowe, po bokach szare, na brzuchu żółtopomarańczowe lub szare. Na szarej głowie występują trzy ciemnobrązowe pasy. Chwytny ogon jest pokryty sierścią do ok. 1/3 długości.

Żyją na drzewach, niemal nigdy nie schodzą na ziemię. Prowadzą nocny tryb życia. Żywią się owocami, kwiatami, nektarem, owadami. Nie są terytorialne, choć zazwyczaj żyją na określonym obszarze wielkości 1,3–8,9 hektara (wielkość zależy od płci i wieku zwierzęcia – największe terytoria mają dorosłe samice).

Cykl rozrodczy wełnooposa nie jest zbyt dobrze poznany. Ciąża trwa 24 dni, jeden miot liczy 1–7 młodych. Samica karmi małe mlekiem nieco ponad trzy miesiące, a po ok. pięciu miesiącach zwierzęta są w pełni samodzielne. Oposy zaczynają się rozmnażać w wieku 9 miesięcy. Średni czas życia na wolności to 3,4 lata, w niewoli dożywają 5 lat.

Na wełnooposy poluje kilka drapieżników – węże, koty, takie jak ocelot nadrzewny, a także drapieżne ptaki, np. harpia gujańska i sowy. Ze strony człowieka głównym zagrożeniem jest niszczenie lasów deszczowym. Niektóre osobniki zamieszkują bananowe plantacje i zjadają owoce, przez co są traktowane jako szkodniki. Ogólna kondycja gatunku jest dobra. Zwierzęta są niewielkie, łatwo przystosowują się do nowych warunków życia i nie są bezpośrednio zagrożone wyginięciem. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)^[14].

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
• B.E. Brown. Atlas of New World marsupials. „Fieldiana. Zoology”. 121, s. 1–308, 2004. (ang.). 
• A. Strassman: Caluromys philander. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-04-01]. (ang.).
• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).