Zagłębek bruzdkowany
Zagłębek bruzdkowany (Rhysodes sulcatus) – gatunek chrząszcza z rodziny zagłębkowatych. Jeden z dwóch, obok Rhysodes comes, przedstawicieli rodzaju Rhysodes[3].
Rhysodes sulcatus[1] | |||
(Fabricius, 1787) | |||
![]() | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Gromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | zagłębkowate[a] | ||
Plemię | Rhysodini | ||
Podplemię | Rhysodina | ||
Rodzaj | Rhysodes | ||
Gatunek | zagłębek bruzdkowany | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
![]() brak danych |
Opis
Postać dorosła ma ciało podłużne, równowąskie, długości 6,5–8,2 mm. Ciało barwy kasztanowej, błyszczące. Głowa trójkątna z paciorkowatymi 11-członowymi czułkami. Przedplecze dzwonowate, na wierzchu z trzema, głębokimi, podłużnymi bruzdami. Bruzdy boczne u nasady przedplecza znacznie rozszerzone a przedplecze między bruzdami silnie wypukłe. Pokrywy skrzydłowe zaokrąglone na końcu. Na każdej z pokryw znajduje się siedem bruzd z pojedynczym rzędem punktów na dnie. Żeberka gładkie, szersze od bruzd[4].
Larwa długości do 9 mm i szerokości 1,5 mm. W kształcie podłużna, lekko spłaszczona, stopniowo zwężająca się ku początkowi i końcowi. Ciało miękkie, po stronie grzbietowej barwy białawej nieco żółtawej. Poczwarka owalna, długości 6,5 mm[5].
Biologia i ekologia
Gatunek jest reliktem lasów pierwotnych, którego rozwój związany jest z martwym, próchniejącym drewnem. Loty godowe odbywają się od maja do połowy czerwca. Samice składają jaja w próchniejące kłody i pniaki, głównie buka i jodły, ale również dębu, topoli i świerka. Larwy drążą sieć równoległych korytarzy odżywiając się butwiejącym drewnem, ich rozwój trwa najprawdopodobniej dwa lata. Po tym okresie w lipcu larwy budują kolebkę poczwarkową, gdzie dochodzi do przepoczwarczenia[4]. Stadium poczwarki trwa od jednego do dwóch tygodni. Owady dorosłe zimują pozostając w kolebkach poczwarkowych; jeśli wyjdą na zewnątrz, zimują w korytarzach innych gatunków saproksylicznych lub pod odstającą korą[5].
Zasięg i występowanie
Od Pirenejów w zachodniej Europie po góry Ałtaj w zachodniej Syberii[6]. Na północy sięga do południowej Szwecji, gdzie jednak po raz ostatni odnotowano go w roku 1863[2]; na południu do wybrzeży Morza Śródziemnego[6]. Gatunek bardzo rzadki, występujący w silnie izolowanych populacjach na niżu i w niższych położeniach górskich. Związany jest z lasami naturalnymi lub nieznacznie przekształconymi gdzie dostępna jest duża ilość próchniejącego drewna o dużej wilgotności[6].
W Polsce występuje między innymi w Puszczy Białowieskiej, Puszczy Knyszyńskiej, w Roztoczańskim Parku Narodowym, na Pogórzu Przemyskim, w Górach Świętokrzyskich i Beskidzie Niskim[4].
Ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody w swojej czerwonej księdze klasyfikuje gatunek ze statusem DD – niewystarczające dane, co związane jest ze słabym rozpoznaniem gatunku na terenie Rosji. Ze względu na rzadkość występowania i pofragmentowany zasięg, regionalnie, dla Unii Europejskiej określono status EN – zagrożony. Gatunek umieszczono w załączniku II dyrektywy siedliskowej[6]. W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7], jest też umieszczony w Polskiej czerwonej księdze zwierząt i Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce ze statusem EN – zagrożony[8][9].Zagrożeniem dla gatunku jest duża fragmentacja i ciągłe kurczenie się odpowiednich dla rozwoju siedlisk[2].