هنري فورډ

هنري فورډ د ۱۸۶۳ کال د جولای په ۳۰مه نېټه د میشیګان په سپرېنګوېلز ښارګوټي کې وزیږېد. پلار یې «ویلیم فورډ» (۱۸۲۶-۱۹۰۵) د ایرلنډ په یوه داسې کورنۍ کې زیږېدلی و چې په شپاړسمه پېړۍ کې د انګلستان له سامرسټ څخه را کډواله شوې وه. مور یې «مري فورډ» (۱۸۳۹-۱۸۷۶) له بلجیم څخه د را کډوالې کورنۍ غړې وه او په میشیګان کې زیږېدلې وه. هنري فورډ په ماشومتوب کې له مور او پلاره یتیم شو او ګاونډیانو یې په زوی‌ولۍ ونیو. د هنري فورډ خویندې او وروڼه مارګراټ فورډ (۱۸۶۷-۱۹۳۸)، جین فورډ (شاوخوا ۱۸۶۸-۱۹۴۵)، ویلیم فورډ (۱۸۷۱-۱۹۱۷) او رابرټ فورډ (۱۸۷۳-۱۹۳۴) وو.^[۲۲][۲۳]

په لس کلنۍ کې یې پلار یو جیبي ساعت ورکړ. ده په پنځلس کلنۍ کې د خپلو ملګرو او ګاونډیانو ساعتونه په لسګونو ځله پرانیستل او بېرته یې بسته کړل، په دې توګه د ساعتونو د ترمیم‌کار په توګه مشهور شو. فورډ به په شل کلنۍ کې هره یکشنبه تر کلیسا پورې ۴ مایله پلی مزل کاوه.^[۲۴][۲۵]

کله یې چې مور په ۱۸۷۶ کال کې مړه شوه، فورډ ډېر زیات غمجن شو. پلار یې تمه لرله چې دی به د کور د فارم یا کښت‌زار مسؤلیت واخلي، خو ده دغه کار ته شا کړه. ده وروسته ولیکل: "ما هېڅکله هم له فارم سره مینه نه‌لرله، یوازې له هغې مور سره مې مینه لرله چې په دې فارم کې وه."^[۲۶]

په ۱۸۷۹ کال کې فورډ د دې لپاره له کوره لاړ چې په ډيرویټ کې د زده‌‌کوونکي ماشینکار په توګه کار وکړي. لومړی یې له «جېمز اف فلاور او وروڼو» سره او بیا یې له «ډيټرویټ ډرای ډاک» شرکت سره کار وکړ. په ۱۸۸۲ کال کې «ډيربورن» ته لاړ تر څو په یوه کورني فارم کې کار وکړي. هلته د ویسټینګهاوس د بخار ماشینونو په کار کې ماهر شو او وروسته هم د ویسټینګهاوس له‌خوا د بخار ماشینونو د سروېس لپاره په کار وګومارل شو. همدا راز فورډ د ډيټرویټ په (Goldsmith, Bryant & Stratton Business College) کالج کې د حسابدارۍ په برخه کې زده‌کړې وکړې.^[۲۷][۲۸]

فورډ د ۱۸۸۸ کال د اپرېل په ۱۱مه نېټه له کلارا جین برایانټ (۱۸۶۶-۱۹۵۰) سره واده وکړ. ده د خپل ژوند لګښتونه له کښت او د ارې له ماشین څخه پوره کول. دوی د اډسل فورډ (۱۸۹۳-۱۹۴۳) په نامه یو زوی درلود.^[۲۹][۳۰]

په ۱۸۹۱ کال کې فورډ د توماس اډیسون د برېښنا په شرکت کې انجنیر شو. کله یې چې په ۱۸۹۳ کال کې د لوی انجنیر کچې ته ارتقا وکړه، کافي وخت او پیسې یې لرلې تر څو پر پېټرولي موټرونو ازمېښتونه وکړي. دا ازمېښتونه هله اوج ته ورسېدل چې په ۱۸۹۶ کال کې یې د لېږد یوه په‌خپله تلونکې وسیله جوړه کړه او ده «فورډ کواډریسایکل» ونوموله. د جون په څلورمه نېټه یې پر دې وسیله د چلولو ازمېښت وکړ. تر بېلابېلو ازمېښتونو وروسته یې د دغه کواډریسایکل د لا ښه کولو لپاره پر لارو چارو فکر وکړ.^[۳۱]

همدا راز په ۱۸۹۶ کال کې یې د اډیسون شرکت د مدیرانو په جلسه کې ګډون وکړ او هلته یې له توماس اډیسون سره وپېژندل. اډیسون د فورډ د موټر ازمېښت تایید کړ. فورډ د اډیسون په هڅونې سره د لېږد دویمه وسیله هم طرحه او جوړه کړه او په ۱۸۹۸ کال کې یې بشپړه کړه. فورډ د ډیټرویټ سیمې د یوه مخکښ سوداګر «ویلیم اچ مورفي» په مالي تکیه د اډیسون له شرکت څخه استعفا وکړه او د ۱۸۹۹ کال د اګسټ په ۵مه نېټه یې د «ډيرویټ د موټرو شرکت» پرانیست. په دغه شرکت کې د تولید کېدونکو موټرونو کیفیت ټيټ و او بیه یې تر هغه لوړه وه چې فورډ غوښته. بالاخره دا شرکت بریالی نه و او د ۱۹۰۱ کال په جنورۍ میاشت کې منحل شو.^[۳۲]

فورډ د ۱۹۰۱ کال په اکتوبر میاشت کې د «سي هارولډ وېلز» په مرسته یو ۲۶ هارس‌پاوره موټر طرحه او جوړ کړ او په بریاليتوب سره یې وځغلاوه. په دې بریالیتوب سره مورفي او د «ډیرویټ د موټرو شرکت» نورو شریکانو د ۱۹۰۱ کال د نومبر میاشتې په ۳۰مه نېټه «هنري فورډ شرکت» جوړ کړ چې هنري فورډ یې مشر انجنیر و. په ۱۹۰۲ کال کې مورفي د «هنري ام. لېلنډ» په نامه یو کس د مشاور په توګه راوست، فورډ د دغه کار په غبرګون کې له دغه شرکت څخه چې په خپل نامه یې هم و، لاړ. د فورډ په تلو سره لېلنډ د شرکت نوم «د کاډیلاک د موټرو شرکت» ته بدل کړ.^[۳۲]

فورډ له پخواني بایسکل ځغلوونکي ټام کوپر سره لاس یو کړ او څه باندې ۸۰ هارس‌پاوره وسیله یې تولید کړه، ټاکل شوې وه چې دغه وسیله د ۱۹۰۲ کال په اکتوبر میاشت کې «بارني اولډفېلډ» په یوه سیالۍ کې د بریا لپاره ځغلولې وای. فورډ د خپل یوه پخواني ملګري «الکساندر وای. مالکومسن» چې په ډيټرویټ کې یې د ډبرو سکاره پلورل، ملاتړ ترلاسه کړ. دوی په ګډه د (Ford & Malcomson, Ltd) په نامه د موټرو د تولید شرکت جوړ کړ. فورډ د یوه ارزان‌بیه موټر پر طراحۍ پیل وکړ، ورپسې دواړو یوه کارخونه په کرایه ونیوله او د «جان ډوج او هوراس ډوج» له اړوند موټر پلورنځي سره یې تړون وکړ چې څه باندې ۱۶۰،۰۰۰ ډالره سهم پر غاړه واخلي. د دوی خرڅلاو ټکنی و او کله چې جان او هوراس د خپلو لومړیو پیسو غوښتنه وکړه، کیسه پر کړکېچ بدله شوه.^[۳۲]

فورډ د موټرو شرکت

مالکومسن یوه بله ډله پانګوال راوستل او «جان او ډوج» ته یې قناعت ورکړ چې د نوي شرکت سهم ومني. « Ford & Malcomson» شرکت د ۱۹۰۳ کال د جون په ۱۶مه نېټه له ۲۸۰۰۰ ډالره پانګې سره د «فورډ د موټرو شرکت» په نامه یو ځل بیا ثبت شو. په اصلي پانګوالو کې شامل کسان فورډ او مالکومسن، جان او هوراس ډوج، د مالکومسن کاکا جان اس. ګري، د مالکومسن سکرتر جېمز کوزنز او د مالکومسن دوه وکیلان جان اندرسن او هوراس راکهام وو. ورپسې هنري فورډ یو نوی موټر طرحه کړ چې د «سنټ کلیر» سیند پر کنګل یا یخک یې نندارې ته وړاندې کړ. دغه موټر یو مایل (۱.۶ کیلومتره) لاره په ۳۹.۴ ثانیو کې ووهله او د ځمکې پر مخ یې د چټکتیا نوی ریکارډ ثبت کړ چې په ساعت کې ۹۱.۳ مایله یا ۱۴۶.۹ کیلومتره و. په سیالۍ کې د دغه موټر چلوونکي «بارني اولډفېلډ» دغه نوی موټر «۹۹۹» ونوماوه، همدا راز ده دغه موټر په ټول هېواد کې وګرځاوه او د فورډ دغه برنډ د متحدو ایالتونو په ګوټ ګوټ کې وپېژندل شو. همدا راز فورډ د «انډیاناپولیس ۵۰۰» سیالۍ له لومړنیو ملاتړو څخه هم و.^[۳۲]