Хаптал

Хаптал диэн геометрия биир сүрүн өйдөбүлэ. Хаптал икки кээмэйдээх куйаарга E2 диэн быһаарыллар. Үс кээмэйдээх координат систематыгар хаптал чоп баһаама диэн быһаарыллар, кини координаталара маннык тэҥнэбиллээх:

Икки хаптал үс кээмэйдээх куйаарга быһа охсуһуута
,

a, b, c, d дьиҥ ахсааннар, уонна a, b, c ахсааннартан саатар биирдэрэ нуулга тэҥнэспэт.

Эклид куйаарыгар хаптал быһаарыыта:

  • биир көнөҕө сыппат үс чоп
  • көнөҕө сыппат сурааһыннар уонна чоп
  • хапталга перпендикуляр чоп уонна сурааһын
  • икки быһа охсуһар эбэтэр параллель сурааһын

Хаптал чобо уонна нормаль вектора

чоптоох уонна вектордаах хаптал тэҥнэбилэ маннык:

хаптал чобу ааһар уонна векторга перпендикуляр буолар.

Үс чоптоох хаптал

, , үс чобу ааһар хаптал тэҥнэбилэ маннык:

Чоптон хапталга дылы ырааҕа

чоп уонна хаптал, чоптон хапталга дылы ырааҕа:

Икки хаптал ардынааҕы муннук

уонна хапталлар муннуктара:

.