1836

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 1. 1. - Ilirski pokret: Gajeve "Novine Horvatske" prelaze na štokavsko narečje i menjaju ime u "Ilirske narodne novine".
• 1. 1. - Portugalska kraljica Marija II se udala za princa od Saxe-Coburg i Gothe Ferdinanda.

• februar - Pobuna protiv livanjskog muteselima Ibrahim-beg Firdusa prilikom prikupljanja nizama, koja se širi i na bihaćko područje^[1].
• 23. 2. - Teksaška revolucija: počinje Bitka za Alamo, meksički general Antonio López de Santa Anna napada malobrojne teksaške branitelje utvrđenja u San Antoniju.

• 25. 2. - Samuel Colt dobio američki patent za Colt Paterson - prvo oružje sa okretnim burencetom.

• 2. 3. - Proglašena Republika Teksas (separacija od Meksika, priključiće se SAD 1845/46); kasnije tokom meseca donesen ustav po ugledu na SAD, s tim što je legalizovano ropstvo i uskraćeno državljanstvo crncima i indijancima.
• 6. 3. - Izginuli svi branitelji Alamoa.
• 15. 3. - Počela izgradnja prvog ženskog zatvora u Srbiji.
• 17. 3. - Na podsticaj bolivijskog maršala Santa Cruza proglašena Republika Južni Peru (deo projekta Peruansko-bolivijske konfederacije, traje do 1839).
• 27. 3. - Goliadski masakr: po naređenju Santa Anne ubijena 342 teksaška zarobljenika na čelu sa generalom Fanninom.
• 28. 3. - Potpisan Washingtonski ugovor kojim su Ottawe i Ojibwe dale SAD 37% teritorije današnje države Mičigen.
• mart - Izlazi prvi mesečni nastavak Dikensovog "Pikvikovog kluba" (The Pickwick Papers).

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 21. 4. - Bitka na San Jacintu je odlučujuća teksaška pobeda nad meksičkom vojskom, general Santa Anna sutradan zarobljen (mesto bitke će 1939. biti označeno stubom visine 172 m).

• 15. 5. - Nakon pomračenja Sunca Francis Baily prvi egzaktno objašnjava pojavu nazvanu Bailyjeve perle (brojanica).
• maj - Masakr u Fort Parkeru: Indijanci ubili i zarobili po pet članova porodice Parker, devojčica Cynthia Ann će kasnije roditi Quanu, poslednjeg poglavicu Komanča.
• 23. 5. - Ratifikovan Ugovor iz New Echote po kojem se Cherokeeji trebaju preseliti na zapad.
• c. 29. 5. - Duhovska skupština u Kragujevcu - doneseno Načertanije o duhovnoj vlasti u Srbiji, prvi zakon o pravoslavnoj crkvi u Kneževini Srbiji.

• 6. 6. - Friedrich August II. je novi kralj Saksonije.
• 15. 6. - Arkansas postaje 25. država SAD.
• 18. 6. - U pijemontskoj vojsci formirani bersaljeri ("strelci"), prepoznatljivi po šeširu sa perjem.
• 28. 6. - Hiram Moore i John Hascall patentirali kombajn (žetelica + vršalica)^[2].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 2. 7. - Austrijanci napadaju turski Izačić, iz odmazde za ubistvo austrijskog graničara 9/10. juna^[3].
• 3. 7. - Formirana Teritorija Viskonsin (izdvojena iz Teritorije Mičigen).
• 7. 7. - Francusko osvajanje Alžira: gen. Thomas Robert Bugeaud odneo pobedu nad Alžircima.
• 29. 7. - Inaugurirana Trijumfalna kapija u Parizu.

• 4. 8. - Saborski zaključak o osnutku "društva za uzgajanje narodnog jezika i literature u Zagrebu"^[4]; pokrovitelj biskup Alagović.
• 6. 8. - Napad Ali-paše Rizvanbegovića i Smail-age Čengića na Grahovo koje je otkazalo poslušnost (vojvoda Jakov Daković odbio plaćanje harača^[5]). Poginulo devet Njegoševih rođaka i Crnogorci koji su došli u pomoć. Ove godine je i velika glad u Crnoj Gori^[6][7]. Ovom događaju je posvećena pesma "Prvi udarac Turski na Grahovo" (текст Arhivirano 2015-01-06 na Wayback Machine-u)
• 11. 8. - Valija Mehmed Vedžihi-paša pogubio banjalučkog muteselima Hifzi-efendiju i Mustafa-bega iz Travnika - strah među bosanskim prvacima^[8].
• 17. 8. - Zakon o braku omogućava građanski brak u Engleskoj i Velsu od sledećeg 1. januara.
• 30. 8. - Osnovan Houston u Texasu.

• 5. 9. - Sam Houston izabran za prvog predsednika Teksasa (služi od 22. oktobra).
• 9. 9. - Septembarska revolucija u Portugalu, puč "septembrista", levih liberala.
• 11. 9. - Farraposki rat: u brazilskoj državi Rio Grande do Sul proglašena Riograndenska republika (traje do 1845).
• 13. 9. (1. 9. po j.k.) - U Beogradu počela s radom Bogoslovija^[9].
• 14. 9. - Otvoren austrijski konzulat u Srbiji, prvi konzul Antun Mihanović.
• 16. 9. - Posavska buna Bošnjaka: Ali-paša Fidahić krenuo prema Travniku protiv valije. Pobuna ugušena već posle 12 dana^[10].
• 23. 9. - Umro karlovački mitropolit Stefan Stratimirović.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 2. 10. - Završeno Drugo putovanje HMS Beagle, Charles Darwin se vratio u Englesku.
• 13. 10. - Knez Miloš šalje pismo vladici Radu, zamera mu zbog ortografije koja se koristi u crnogorskoj štampariji^[11].
• oktobar - Prva državna apoteka u Kragujevcu - Knjažesko-pridvorna apoteka, tj. Praviteljstvena apoteka^[12].
• 25. 10. - Luksorski obelisk postavljen na pariskom trgu Concorde.
• 28. 10. - Proglašena Peruansko-bolivijska konfederacija na čelu sa Andrés de Santa Cruzom. Ubrzo dolazi do rata sa Argentinom i Čileom koji se završava raspuštanjem konfederacije 1839.

• 7. 12. - Izbori za predsednika SAD: demokrata Martin Van Buren pobedio whigovca W. H. Harrisona.
• 9. 12. - Praizvedba Glinkine opere "Život za cara" u Sankt Petersburgu.
• 28. 12. - Osnovana britanska Kolonija Južna Australija, glavni grad je novoosnovana Adelaide.
• 28. 12. - Španija priznala nezavisnost Meksika.
• decembar - Prvi slučajevi kuge na jugu današnje Srbije^[13].

Kroz godinu

• Jernej Kopitar koristi izraz "srpskohrvatski" ("ilirski dijalekat, tačnije srpskohrvatski ili hrvatskosrpski")^[14].
• Slovnica (gramatika) Vjekoslava Babukića.
• Vuk Karadžić napisao studiju "Srbi svi i svuda" (objavljena 1849).
• Cetinjsko izdanje "Narodnih srpskih poslovica" - Vuk dodao slovo "h" ("х") u azbuku.
• Epidemija kolere u Bosni i Hercegovini, Srbiji i Vojvodini.^[15]
• U beogradskoj Savamali osnovan "Soldatski špitalj", preteča današnje VMA.
• Porta izdala ferman o prenosu prava pomoćne đumrukane (carine) u Nišu na novi srpski đumruk u Aleksincu^[16].
• Misija ruskog carskog emisara Rikmana u Srbiji (zahteva se ograničenje kneževog apsolutizma)^[17].
• Knežev ukaz po kome svi zatečeni strani žitelji Srbije mogu dobiti srpsko podanstvo^[18].
• Pirotska, berkovačka i belogradčička buna, Miloš kod prve dve posreduje na Porti^[19][20].
• Suša u Crnoj Gori, slaba letina, glad i nezadovoljstvo u narodu. Nekadašnji predsednik Senata Ivan Vukotić vodi kampanju protiv Njegoša u Rusiji^[21].
• Porta preko Hismet-paše smiruje nepokorne arbanaške paše u Prizrenu, Peći i Prištini^[22].
• Osnovan Narodni muzej u Zagrebu, otvoren za javnost 1846.
• Prvi broj "Srpsko-dalmatinskog magazina" u Boki.
• Božidar Petranović pokrenuo "Srpski dalmatinski almanah" u Šibeniku.
• Proširena zgrada Magistrata u Zemunu.
• Theodor Schwann otkrio enzim pepsin.
• Nemački emigranti u Parizu osnovali Savez pravednih (otcepljeni od Saveza odmetnika).
• Na Kipru pronađena Chatsworthska glava.
• Sukob Creekova i belih uljeza u Alabami.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1836.

• 27. 1. - Leopold von Sacher-Masoch, austrijski pisac († 1895)
• 21. 2. - Léo Delibes, kompozitor († 1891)
• 9. 3. - Stephan von Millenkovich, književnik († 1915)
• 27. 4. - Sara Karađorđević, rođ. Anastasijević († 1931)
• 14. 5. - Wilhelm Steinitz, šahista († 1900)
• 27. 5. - Jay Gould, finansijer († 1892)
• 12. 7. - Dimitrije Karadžić, Vukov sin († 1883)
• 13. 8. - Nikolaj Japanski, svetac († 1912)
• 20. 10. - Dimitrije Nešić, srpski matematičar († 1904)
• ? - Aćim Čumić, profesor prava, političar († 1901)
• ? - David Štrbac, Kočićev junak († 1906)^[23]

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1836.

• 2. 2. - Letizia Ramolino, Napoleonova majka (* 1750)
• 6. 3. - Davy Crockett, američki narodni junak (* 1786)
• 16. 3. - Nathaniel Bowditch, matematičar (* 1773)
• 17. 3. - Nikola Koca Marković, srpski trgovac, političar (* 1795)
• 7. 4. - William Godwin, književnik anarhista (* 1756)
• 10. 6. - André-Marie Ampère, francuski fizičar i matematičar (* 1775)
• 20. 6. - Emmanuel Joseph Sieyès, francuski političar (* 1748)
• 26. 6. - Claude Joseph Rouget de Lisle, kompozitor Marseljeze (* 1760)
• 28. 6. - James Madison, bivši predsednik SAD (* 1751)
• 28. 7. - Nathan Mayer Rothschild, londonski bankar (* 1777)
• 21. 8. - Claude-Louis Navier, francuski fizičar (* 1785)
• 14. 9. - Aaron Burr, bivši potpredsednik SAD (* 1756)
• 23. 9. - Stefan Stratimirović, mitropolit karlovački (* 1757)
• 6. 11. - Šarl X, bivši francuski kralj (* 1757)
• novembar - Tenskwatawa, indijanski verski i politički lider (* 1768)
• 26. 11. - John Loudon McAdam, graditelj puteva (* 1756)
• 27. 12. - Stephen F. Austin, kolonizator Teksasa (* 1793)
• ? - Jakov Nenadović, vojvoda (* ca. 1765)

Literatura

• Rastoder, Šabotić Posavska buna iz 1836. godine^{[mrtav link]}, arhivtk.com
• Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
  • Peta knjiga prvi tom (V-1)

1836 na Wikimedijinoj ostavi