Göteborg
Göteborg [jœtɛˈbɔrj], drugi po veličini grad i najveća luka u Švedskoj. Smješten je na jugozapadu zemlje[2] i broji 549.839 stanovnika.[1] Göteborg je i administrativni centar grofovije Västra Götaland[2] koja ima 1,580.297 stanovnika.[1][2]
Göteborg | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 57°42′N 11°58′E / 57.700°N 11.967°E | |
| Država |  Švedska |
| Pokrajina | Västergötland i Bohuslän |
| Grofovija | Västra Götaland |
| Općina | Göteborg Härryda Partille Mölndal |
| Površina | |
| - Urbano područje | 203.67 km²[1] |
| - Područje utjecaja | 450.71 km²[1] |
| Stanovništvo (2010) | |
| - Urbano područje | 549.839[1] |
| - Urbana gustoća | 2699.7[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 40xxx - 41xxx - 421xx - 427xx |
| Pozivni broj | (+46) 31 |
| Službene stranice www.göteborg | |
| Karta | |
  Göteborg | |
Geografija
Grad leži duž obala rijeke Göta älv, oko 8 km iznad njena ušća u tjesnac Kattegat, dio Sjevernog mora.[2] Göteborg je najveći grad na švedskoj jugozapadnoj obali, a udaljen je oko 390 km jugozapadno od Stockholma.[2]
Historija
Grad je osnovao kralj Karl IX 1603. na mjestu ranijeg srednjovijekovnog naselja. Njegov odlični strateški položaj na ušću rijeke Göta älv, koji je u to vrijeme bio jedini direktni švedski izlaz na Atlantski ocean, omogućio mu je brzi razvoj.[2] Göteborg je razoren za Kalmarskog rata s Danskom, vođenom od 1611. do 1613. godine, ali ga je već 1619. obnovio kralj Gustav II Adolf. On mu je dvije godine kasnije dodjelio povelju kraljevskog grada.[2] U to vrijeme dobar dio njegovih stanovnika bili su Holanđani koji su u skladu sa svojim običajima gradili kanale i malo pomalo izmjestili centar grada.[2]
Göteborg je počeo značajnije napredovati od početka 18. vijeka, paralelno sa razvojem Švedske Istočnoindijske kompanije. Veliki skok doživio je za Napoleonskih ratova i Napoleonove blokade kontinentalnih luka, kad je postao najveća evropska tržnica za britansku robu.[2] Drugo razdoblje prosperiteta grada započelo je od 1832. kad je otvoren kanal Göta, po kom su mogli ploviti i prekooceanski brodovi.
Znamenitosti i obrazovanje
Podsjetnici na njegovu vojnu prošlost su utvrde Lejonet (Lav) i Kronan (Kruna) te jarak koji još okružuje historijski centar grada. Pored tog, tu su i katedrala iz 1633. godine, obnovljena i restaurirana od 1815. do 1825. i ponovno od 1956. do 1957. godine, te crkva Kristine podignuta 1648. i obnovljena 1780. godine.[2] Göteborg ima i brojne muzeje, najveći su prirodoslovni, kulture i pomorstva. On je grad velikih parkova, kao što su Slottsskogen, Botanički vrt, Trädgårdsföreningen i Liseberg, ujedno zabavni park.[2] Göteborg ima stadion Ullevi, jedan od najvećih u Skandinaviji. Grad je sjedište državnog univerziteta od 1891. i Tehničkog univerziteta Chalmers, osnovanog 1829. godine.[2]
Privreda
Današnji grad je snažni industrijski centar, najveće i najpoznatije kompanije su Volvo (automobili), Ericsson (IT, telefonija) i SKF (kuglični ležaji). Iz Geteborške luke se izvoze automobili (Volvo), kuglični ležajevi i papir. Nekad slavno brodogradilište na otoku Hisingen na sjeveru grada, od kraja 1970-ih više ne radi.[2] Göteborg je odlično povezan sa ostalim krajevima Švedske kanalom Göta i željezničkim prugama, a pored grada nalazi se Međunarodni aerodrom Landvetter.[2]
