ปรากฏการณ์คอมป์ตัน

ปรากฏการณ์คอมป์ตัน หรือ การกระเจิงคอมป์ตัน (อังกฤษ: Compton scattering) เป็นการลดพลังงาน หรือการเพิ่มความยาวคลื่นของโฟตอนของรังสีเอ็กซ์ หรือรังสีแกมมา เมื่อทำอันตกิริยากับสสาร ส่วนปรากฏการณ์ย้อนกลับ (Inverse Compton scattering) สามารถเกิดขึ้นได้เช่นกันเมื่อโฟตอนได้รับพลังงานหรือการลดลงของความยาวคลื่นนั่นเอง โดยเรียกความยาวคลื่นที่เพิ่มขึ้นในปรากฏการณ์คอมพ์ตันนี้ว่า การเลื่อนคอมป์ตัน (Compton shift)

ถึงแม้ว่าปรากฏการณ์นี้สามารถเกิดขึ้นได้กับนิวเคลียสก็ตาม ปรากฏการณ์คอมพ์ตันนี้ยังคงเกี่ยวข้องกับอิเล็กตรอนในอะตอม^[1]

ปรากฏการณ์คอมพ์ตันเกิดจากการสังเกตโดยอาร์เทอร์ คอมป์ตันในปี ค.ศ. 1923 และได้มีการปรับปรุงเพิ่มเติมโดยลูกศิษย์ของเขาอู๋ โหย่วซวิ่นในปีต่อมา ซึ่งต่อมาคอมป์ตันได้รับรางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ จากการค้นพบปรากฏการณ์นี้ในปี ค.ศ. 1927

ปรากฏการณ์นี้มีความสำคัญมากเพราะเป็นตัวบอกว่าแสงไม่สามารถอธิบายได้แค่ด้วยปรากฏการณ์ของคลื่น^[2]